Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Naaldwijk, Katharina van]

NAALDWIJK (Katharina van), naar haar kasteel Honsel of Honselaarsdijk ook geheeten ‘Jonkvrouw van Honsel’, geb. 22 Sept. 1395 op het slot Kraaijenstein in Zuid-Holland en overl. 12 Dec. 1443 te Diepenveen. Zij was de oudste dochter van Heer Hendrik van Naaldwijk en Katharina van Heen vliet. In haar prille jeugd werd zij toevertrouwd aan de bijzondere zorg harer grootmoeder Sophie van Teilingen, weduwe van Willem van Naaldwijk; deze zond haar te bekwamer tijd ter school naar de abdij van Rijnsburg, het opvoedingsgesticht bij uitnemendheid voor adellijke jonkvrouwen in ons land. Toen Katharina twaalf jaar oud was kwam zij weer thuis. Hier trad zij meermalen als bemiddelaarster op wanneer in haar omgeving twist ontstond; zij trok zich bovendien het lot van armen aan en stond bij den adel hoog aangeschreven. Op jeugdigen leeftijd kreeg zij reeds menig huwelijksaanzoek; doch ‘de groote machtige heeren konden zóó niet naar hare hand dingen, of de opperste Koning Christus begeerde haar nog veel meer en verkoos haar tot een eeuwige bruid’. Te midden van de wereldsche genietingen, waaraan zij volop deelnam, kwelde haar zulk een vrees voor dood en hel dat zij meende verloren te zullen gaan. Zij besloot een devoot leven te beginnen. Dagen van inwendigen strijd braken aan: zij wilde ten einde vrede voor de ziel te vinden naar het klooster, maar voelde zich te zeer gehecht aan hare ouders om ze te vertoornen en te bedroeven. Door tusschenkomst van drie personen: haar oom Johan van Heenvliet; Jodocus, procurator in het convent Rugge bij Brielle; en den prior superior der Windesheimsche Congregatie Johan Vos van Heusden - werd zij, ofschoon niet zonder heel wat moeite, opgenomen in het gunstig bekend staande klooster te Diepenveen. Zij bevond zich thans ver van de ouderlijke woning. Dat juist was haar verlangen. Zij wilde God volkomen dienen. ‘Hoe verder ik dan van mijn vrienden af woon’ - had zij te voren gezegd - ‘hoe beter het mij zal zijn’.

Vóór of op 4 Sept. 1412 kwam zij in het Diepenveensche convent. Een paar dagen na haar aankomst (7 Sept.) werd zij ingekleed en 6 Sept. van het volgend jaar geprofest. Spoedig begeerde men haar in drie kloosters als priorin; zij was daarvoor echter te jong: nog geen dertig jaar oud. Van 1420 tot haren dood bekleedde zij te Diepenveen de betrekking van suppriorin; dus in den ‘gulden tijd’, toen Salome Sticken priorin was en onder haar bestuur het klooster zijn hoogsten bloei bereikte. Tot dien bloei heeft Katharina van Naaldwijk ongetwijfeld krachtig bijgedragen. Hoewel zij evenals vele harer medekloosterlingen zich kenmerkte door een overdreven gevoel van eigen onwaardigheid - toch is een goede, opbouwende invloed van haar uitgegaan. Zelve vredelievend, bewaarde en herstelde zij den vrede bij anderen; en door haar blijmoedige natuur vermocht zij menigeen die bedrukt was ten beste te raden, op te beuren. Een tijdlang heeft zij het opzicht gehad over de boekerij. Gaarne las zij de geschriften van Augustinus, met wien zij dweepte, dien zij ‘haar geheelen vader’ noemde en wiens ‘Regulae’ zij dadelijk na hare professie afschreef om ze te dieper in haar hart te prenten. Zij bestudeerde voorts de Heilige Schrift; want zij kende Latijn, dat zij geleerd had indertijd te Rijnsburg en later in het klooster van Otto

[p. 352]

Pooten (‘der suster schoelmeyster’). Verteld wordt dat zij een korfje bezat om de boeken der Schrift die zij noodig had gemakkelijk te kunnen dragen; en een handboekje vol ‘goede punten’ (devota exercitia), aan het gelezene of gehoorde ontleend, met nauwelijks zóó veel wit dat men er een vinger op kon zetten. - Katharina van Naaldwijk is iemand geweest, wier innige vroomheid een zacht en beminnelijk karakter gedragen heeft.

Zie voor de bronnen en de literatuur: W.J. Kühler, Joh. Brinckerinck en zijn klooster te Diepenveen (Rotterd. 1908), 141, de aant. Verg. J.G.R. Acquoy, Het klooster te Windesheim, II (Utr. 1876), 295, 301 aant. 10, 306; III (Utr. 1880), 201; J.C. van Slee, De Kloostervereeniging van Windesheim (Leid. 1874), 134; K.O. Meinsma, Middeleeuwsche bibliotheken (Zutph. 1903), 161; Arch. aartsbisd. Utrecht, XXXIII (1907), 326 en XXXVI (1910), 43; ‘Handschr. G’ (uitgeg. door D. de Man; 's Gravenhage 1919), blz. 52.

Brinkerink