Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Langedult, Petrus]

LANGEDULT (Petrus), geneesheer te Haarlem, geboren aldaar in 1640, overleden 1677; 24 Aug. 1660 werd hij, 20 jaar oud, in het Album Studiosorum der Leidsche Universiteit ingeschreven, 9 Juli 1663 promoveerde hij aan die Universiteit op een dissertatie ‘De Lithiasi’. Hij was lid der Vlaamsch-doopsgezinde gemeente te Haarlem en met hart en ziel de beginselen der Rijnsburgsche Collegianten toegedaan. Als zoodanig betoonde hij zich een ijverig voorstander en verdediger van de vrijheid van spreken in hun godsdienstige samenkomsten. Toen Dr. Ant. van Dale die vrijheid van spreken aanviel in zijn boek De oudheid van 't Alleen spreken verdedigd, of onderzoek over 't Prediken ... voor elk Broeder der Gemeente (Amst. 1670) was hij, noodgedwongen, gelijk de voorrede zegt, er toe overgegaan een verweerschrift op te stellen, te meer omdat van Dale daarin een briefwisseling tusschen hem (Langedult) en Dr. Smout buiten zijn weten had laten afdrukken; hij schreef dus zijn Apostolice Outheyt van de Vryheyt van Spreken in de Vergaderingen der Christenen, tegens Dr. A. van Dalens Alleenspreken verdedigt (Haarl. 1672), voor zijn tijd een groote kennis van Joodsche oudheden, kerkvaders en allerlei dogmatische kwesties verradend. Indirect antwoordde van D. hierop weer met zijn Historie van 't Predik- Ampt (Haarl. 1674). Ook andere dwaalleeringen bestreed hij, b.v. die van het Chiliasme van Daniel de Breen, met zijn geschriftje De Nietigheyd der Chiliasterije, vertonende de krachteloosheyt der bewijsredenen die voor het duysentjarige Rijke werden voortgebracht (Haarl. 1676). Acht jaren later werd, waarschijnlijk door zijn weduwe, een heel ander werk van hem in 't licht gegeven n.l. een treurspel Christus lydende, en verheerlykt (Amst. 1684) met een opdracht, ‘Aan de Christenen’ en een merkwaardige inleiding, waarin hij het opvoeren van Jezus ten tooneele uit een Christelijk oogpunt verdedigde; het stuk zelf is een soort mysteriespel, voor opvoering niet geschikt. In hetzelfde jaar zag zijn Christelijke Sedekonst ofte Oeffeninge der Godsalig-

[p. 310]

heyt (Leyden 1684) het licht, een lijvlg werk dat door zijn vriend Laurentius Klinkhaemer met aanteekeningen voorzien werd uitgegeven. Langedult toont zich in dit werk geen voorstander van den doop, maar wil geen dwang geoefend zien, 't liefst volkomen vrijheid gelijk in alles, zoo ook op 't punt van dit leerstuk. Klinkhaemer was echter met L's uiteenzetting niet tevreden maar voegde (blz. 338-387) een uitgebreider verhandeling ‘Van en voor der Christenen Waterdoop’ in van zijn eigen hand. Joachim Oudaen schreef een van eerbied voor den overleden schrijver getuigend lofdicht voor 't werk. Zijn laatste en uitgebreidste werk verscheen in 1687, voltooid en uitgegeven door 3 ongenoemde vrienden. In de ongeteekende voorrede wordt alleen van L. meegedeeld dat hij op 37-jarigen leeftijd stierf en een weduwe achterliet, die reeds meerdere zijner werken had uitgegeven. Het is: Aantekeningen of Verklaaringen over het geheele Nieuwe Testament als mede over de Klaagtiederen van Jeremia (Amst. 1687). Ook hier weer een lofdicht van den geestverwant Oudaen. Ten slotte zijn er nog twee onuitgegeven werken van hem te vermelden, een treurspel De Babylonise Toren der hedendaagse Christenen (cf. J. te Winkel, Ontwikkelingsgang der Nederl. Lett. II, 341-342), waarin hij de toenemende tweedracht en twisten tusschen de Christenen in 't licht stelt en betreurt; en, thans in het bezit der stadsboekerij van Haarlem, een Verhaal van de Burgerlijke oproeren te Haarlem in 1672, beschreven als tijd- en meestal ooggetuige (Catalogus Bibliothecae Publicae Harlemensis, 2e Suppl. (Haarl. 1864) p. 2).

C.B. Hylkema, Reformateurs (Haarl. 1900-1902) I, 142, II, 105, 155; J.C. van Slee, De Rijnsburger Collegianten (Haarl. 1895) 59, 274, 276, 279, 336.

Ruys