Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Heiden, Lodewijk Sigismund Vincent Gustaaf graaf van]

HEIDEN (Lodewijk Sigismund Vincent Gustaaf graaf van), verdienstelijk zeeofficier in Russischen dienst, geb. 6 Sept. 1773 te Zuidlaren (volgens een andere opgave te 's Gravenhage), overl. 17 Oct. 1850 te Reval. Hij was de tweede zoon van Sigismund Pieter Alexander van H., heer van Reinestein en Laarwoud, landdrost van Drente en kamerheer van Willem V; zijn moeder heette Maria Frederika, baronesse van Reede van Amerongen. Voor den zeedienst bestemd, begon hij reeds in 1782, als negenjarige knaap, zijn loopbaan, onder leiding van den beroemden admiraal van Kinsbergen (IV, 838), en maakte als cadet zulke vorderingen, dat hij in 1789 tot luitenant benoemd werd en aan boord van een fregat geplaatst, dat onder bevel van kapt. Vaillant naar Oost-Indië bestemd was. Bij zijn terugkomst in het vaderland bleef hij in werkelijken dienst; o.a. bevond hij zich in 1794 op het eskader, dat mee moest werken om aan de Franschen den inval in Holland te beletten. Het volgend jaar vergezelde hij Prins Willem V naar Engeland, doch werd bij zijn terugkomst in den Haag gevangen gezet; intusschen na verloop van twee maanden weer op vrije voeten gesteld, voornamelijk door tusschenkomst van generaal Pichegru. Na eenigen tijd zonder betrekking bij zijn ouders gewoond te hebben, vertrok hij met andere Oranjegezinde makkers, onder zijn vroegeren bevelhebber schout-bij-nacht Vaillant, naar Rusland, waar hij weldra bij den zeedienst van dat rijk werd aangesteld, met den rang van kapitein-luitenant.

[p. 225]

Hij werd naar de Zwarte Zee gezonden en bleef in die wateren dienen tot 1803, toen hij zich tot kapitein 2de klasse bevorderd zag. Gedurende zijn verblijf in die streken, vervaardigde hij een beschrijving van de Zwarte Zee, in de Russische taal gedrukt en uitgegeven. Vijf jaar lang, van 1803-08, diende graaf van Heiden bij het cadettencorps van de Marine en bij het college der admiraliteit. In den oorlog tegen Zweden voerde hij het bevel over een smaldeel fregatten, waarmee hij zich naar Sweaburg begaf. Vervolgens (1808) tot kapitein 1ste klasse bevorderd, werd hem het bevel opgedragen over een divisie der flotille. In de drie gevechten welke hij daarmee leverde, onderscheidde hij zich door beleid en moed zoo zeer, dat hij tot belooning met de orde van St. Wladimir en van St. Anna begiftigd werd. Nadat hem in 1809 het opperbevel over de flotille van Nieuw-Finland was toevertrouwd, ontving hij vier jaar later last met zijn schepen naar Dantzig te stevenen en het beleg dier stad met kracht te steunen. Ook hier gaf hij blijken van bekwaamheid, moed en beleid. De belooning bleef niet uit; bij 't eind van den veldtocht schonk de keizer hem den rang van kapitein-commodore en versierde hem met een gouden eeredegen. In 1815 werd van Heiden benoemd tot gouverneur van Sweaburg en tot opperbevelhebber der zeemacht in Finland, terwijl hij zich twee jaar later tot schout-bij-nacht benoemd zag. Zoozeer was de keizer aller Russen over zijn gedrag voldaan, dat hij hem met eigen handen het grootkruis der St. Anna-orde op de borst stak.

In 1826 werd van Heiden door Ruslands keizer aan 't hoofd van een vloot naar de Middellandsche Zee gezonden. 20 Aug. uit Portsmouth vertrokken, landde hij 3 Oct. op het schoone Zante, waar hij zich weldra met de Engelsche en Fransche eskaders onder de bevelen van den vice-admiraal Codrington en den ridder de Rigny vereenigde. Bekend is het aandeel dat hij in den slag van Navarino heeft gehad, 8 Oct. 1826, en hoe hij zich hier met roem overlaadde. De groote mogendheden van Europa vereerden den Hollandsch-Russischen vice-admiraal met schitterende eerbewijzen. In 1835 werd hij tot admiraal en tot militair commandant van Reval bevorderd.

Graaf van Heiden was gehuwd met Anna Maria Akelye, de dochter van een Zweedsch admiraal. Drie zijner zonen bekleedden in Rusland aanzienlijke betrekkingen.

Prenten door: Wright, J.J.G.v. Wicheren, Levilly en N.M. Soeterik.

Zie: Drentsche Volksalm. 1837, 39 en 42 (met portr.); voor 't geslacht van Heiden: Ned. Adelsboek 1906, 187, en 1914, 227.

Zuidema