Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5

[Hafkenscheid, Bernardus Joseph]

HAFKENSCHEID (Bernardus Joseph), geb. 12 Dec. 1807 te Amsterdam, overl. 2 Sept. 1865 te Wittem (Limburg), was de zoon van Michaël Hafkenscheid en Catharina Alida Weber, een van de grootste redenaars der 19e eeuw, als zoodanig bekend onder den naam van ‘Pater Bernard.’ Hij studeerde van 1820-1824 op het Seminarie Hageveld; bij de sluiting van het Seminarie en de oprichting van het Collegium Philosophicum kreeg hij voorloopig lessen te Amsterdam van een Israëliet in het Hebreeuwsch en van den Hageveldschen leeraar Antonius Bogaerts in de theologie. Zijn verdere theologische opleiding ontving hij te Rome aan het Collegium Romanum, waarheen hij in 1828 met zijn vriend Joannes Theodorus Beelen vertrokken was. Hij behaalde in 1829 door zijn Dissertatio de sacra Dei voluntate salvandi omnes omnino homines de zilveren medaille; zijn vriend en medestudent was o.a. Vincentius Joachim Pecci (later: Paus Leo XIII). In 1830 werd hij te Rome subdiaken gewijd en verkreeg het baccalaureaat, in 1831 diaken en het licentiaat in de theologie. 17 Maart 1832 werd hij priester gewijd en verkreeg 24 April den doctorstitel. Hetzelfde jaar keerde hij naar Amsterdam terug, vertrok na enkele maanden naar het noviciaat der Redemptoristen te Weinhaus bij Weenen. In 1833 kwam hij op verzoek van Mgr. van Bommel - zijn vroegeren regent te Hageveld - in Luik, doceerde één jaar theologie te St. Truyen en trad vandaar uit reeds op als missieprediker. Van 1836-1841 was hij verbonden aan het klooster te Luik en preekte vooral in het diocees Luik, Mechelen en Roermond. In 1840 werd hij naar Koning Willem II gezonden, om hem namens de Congregatie des Allerheiligsten Verlossers dank te zeggen voor de erkenning der Congregatie als rechtspersoon, preekte bij die gelegenheid te 's Gravenhage en daarna te Amsterdam. Bij het bezoek van Willem II aan het klooster te Wittem in 1841, werd de koning door Pater Bernard ontvangen en toegesproken. Van 1842-

[p. 218]

1845 verbleef hij in het klooster te Wittem, gaf vandaar uit missies vooral in N.-Brabant. Ter herinnering aan zijn missie in 's Hertogenbosch werd een plaat uitgegeven, voorstellende Pater Bernard op den preekstoel van St. Jan, een medaille geslagen en een zilveren godslamp geschonken aan de kloosterkerk te Wittem.

12 April 1845 vertrok hij uit Luik over Engeland voor de eerste maal naar Amerika; kwam daar in Mei aan en gaf daar tal van missies in het Duitsch, de eerste te Baltimore, daarna vooral langs de rivier Huron. Na een verblijf van vier maanden aanvaardde hij 16 Aug. de terugreis over Engeland naar Nederland, en kwam 9 Sept. te Wittem aan. Van 1845-1848 was opnieuw N.-Brabant en Limburg het terrein van zijn werkzaamheid. In 1848 werd hij prefect van het tweede noviciaat in het klooster te Luik, welke taak hij hetzelfde jaar nog verwisselde met het vice-provinciaalschap in Amerika. Vóór zijn tweede vertrek naar Amerika deed hij eerst nog een visitatiereis door Duitschland; vertrok 20 Dec. van Southampton en kwam 8 Jan. in New-York aan. Zijn eigenlijke residentie was Baltimore, doch gedurende de twintig maanden van zijn verblijf aldaar, deed hij zeven groote reizen door de Vereenigde Staten, preekte in het Fransch en in het Duitsch.

Om de vergadering van Provincialen zijner orde te Bischenberg in den Elzas bij te wonen, vertrok hij in Juli 1850 naar Europa. Op genoemde vergadering werd Bernard Hafkenscheid tot provinciaal voor Amerika gekozen. In Sept. ging hij eerst naar Weenen en Beieren, bezocht in Dec. Amsterdam en vertrok 27 Jan. 1851 voor de derde maal, nu uit Hâvre, naar Amerika en kwam 19 Maart te New-York aan. Was zijn vroeger verblijf in Amerika vooral geweest, om zijn congregatie in Amerika te organiseeren, thans gaf hij zich geheel aan de missies en preekte tot het eind van 1853 op tal van plaatsen in het Fransch, Duitsch en Engelsch. Engeland en Ierland werd daarna zijn missieveld. 10 Jan. 1854 kwam hij in het Redemptoristenklooster te Claphan bij Londen aan; hij werd benoemd tot superior van het klooster te Limerick in Ierland en tevens tot overste der Apostolische werken van Engeland, Schotland en Ierland. In Febr. preekte hij te Dublin, daarna gaf hij zijn beroemde missiën te Cork en Londen.

13 Nov. 1854 kwam hij in Nederland terug ter bijwoning van het Provinciaal kapittel te Wittem en werd gekozen om P. Sinkels, den provinciaal van Nederland en België, te vergezellen naar het Generaal Kapittel, dat April 1855 te Rome werd gehouden. Den tusschentijd gebruikte hij opnieuw tot het geven van missies en retraites in Engeland en Ierland.

Uit Rome kwam hij Nov. 1855 in Nederland terug en ontwikkelde opnieuw een ongemeene werkzaamheid in ons vaderland en in België. Eind Mei 1865 gaf hij zijn laatste, 291ste missie in Montzen bij Aken, daar struikelde hij 31 Mei in de kerk. Hij werd den 12en Juni naar Wittem vervoerd en overleed daar 2 September.

Zijn portret in: Het leven van Pater Bernard door M.J.A. Lans.

Zie: Katholiek Nederland II 337 en vlg.; en M.J.A. Lans, Het Leven van Pater Bernard, priester van de Congregatie des Allerheiligsten Verlossers, Doctor in de H. Godgeleerdheid (1877, 1884, 1885, 1905); een Fransche vertaling verscheen hiervan in 1883, opgedragen aan Leo XIII; een Duitsche bewerking in 1884 door Schepers.

Th.J.M. Knuvelder