Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Wolff van Westerrode, Willem Pilgrom Dirk de]

WOLFF VAN WESTERRODE (Willem Pilgrom Dirk de) geb. te Koudum (Prov. Friesland) 13 Juli 1857, overl. te Weltevreden 24 Dec. 1904, zoon van Dr. Reinier Christoffel Willem de Wolff van Westerrode, geneesheer te Koudum en van Maria Rosina Meinsma, kwam na volbrachte studiën 26 Oct. 1878 in Ned.-Indië aan als ambtenaar ter beschikking en werd in 1879 tot asp.-contr. bevorderd; in 1882 volgde een tijdelijke en in 1883 een definitieve benoeming tot contr. 2e kl. Na in 1887 benoemd te zijn tot secretaris der res. Probolingo, zag hij zich in het volgend jaar genoodzaakt wegens ziekte een tweejarig verlof naar Europa aan te vragen, welk verlof nog met 14 maanden moest worden verlengd. In Mei 1892 werd hij benoemd tot secretaris der res. Pekalongan, maar reeds binnen het tijdsverloop van één jaar moest hij wegens ziekte uit zijne betrekking ontheven worden. Eind 1893 werd de W. ter Alg. Secretarie geplaatst, waar hij werkzaam bieef tot zijne benoeming in Maart 1896 tot ass.-resident van Poerwokerto. Aldaar had zijn ambtsvoorganger E. Sieburgh eenige maanden voor zijn vertrek eene hulp- en spaarbank opgericht met het speciale doel inlandsche ambtenaren en hoofden uit de handen van woekeraars te houden. Deze bank werd nu door de W. gereorganiseerd, zoodat zij niet meer uitsluitend diende ten behoeve van die categorieën van personen, terwijl zij tevens dienstbaar gemaakt werd ten behoeve van het landbouw-crediet; zij kreeg nu den naam van Poerwokertosche spaarhulp- en landbouwcredietbank. Een belangrijk artikel van zijne hand in het Tijdschr. voor Nijverheid en Landb. in Ned.-Indië (dl. 56, 1898, blz. 35, 68, 188), getiteld Eene credietinstelling voor inlanders, waarin de werking dezer bank uitvoerig werd uiteengezet, trok zeer de aandacht en gaf aanleiding tot eene opdracht, hem van Regeeringswege 8 Nov. 1900 gegeven, tot het instellen van een onderzoek naar hetgeen met betrekking tot de oprichting van landbouwcredietbanken zou kunnen worden gedaan en tevens tot het verzamelen van gegevens omtrent de vraag hoe verbetering ware te brengen in het bestaande stelsel van uitleenen van kleine geldsommen op pand. Aan dit stelsel waren toch groote nadeelen voor den inlander verbonden, vooral wegens de woekerwinsten, door de pachters genoten, veelal het gevolg van afkeurenswaardige praktijken, waaraan zij zich schuldig maakten, zoodat deze wijze van exploitatie, wel verre van te strekken tot voorkoming van armoede, veeleer tot verarming der inlandsche bevolking bijdroeg.

In voldoening aan het eerste gedeelte van zijne opdracht werden door de W. op een groot aantal afdeelingshoofdplaatsen van Java banken opge-

[p. 1483]

richt ter verschaffing van gemakkelijk verkrijgbaar crediet aan inlanders, waaromtrent in Maart 1904 een omstandig rapport werd ingediend. Naar aanleiding van de tweede opdracht werd onder zijne leiding aanvankelijk te Soekaboemi en later te Tjandjoer, Bandoeng en Tjimahi eene proef genomen met de exploitatie van pandhuizen van gouvernementswege. Nadat hij in 1902 zoowel omtrent de werking der pandhuispacht als omtrent de gehouden proeven een uitvoerig verslag had uitgebracht, ten einde te kunnen beoordeelen welke bezwaren aan eigen exploitatie verbonden waren en hoe die overwonnen zouden kunnen worden, werd in 1903 definitief tot de geleidelijke invoering der pandhuisregie op Java en Madoera besloten, en de W. in Dec. 1903 belast met de waarneming van de betrekking van tijd. hoofdinspecteur van den pandhuisdienst. De werkzaamheden aan deze functie verbonden, namen weldra zoodanig toe, dat hij in het volgend jaar van de leiding van het landbouweredietwezen moest worden ontheven.

Met volle toewijding en geestkracht wijdde de W. zich aan zijne taak, niettegenstaande zijne slechte gezondheid hem dit dikwijls zeer moeielijk maakte. Ten slotte zag hij zich genoodzaakt binnenlandsch verlof wegens ziekte aan te vragen, van welke ziekte hij niet meer herstelde.

De Wolff van Westerode was 19 Maart 1882 te Tjilatjap gehuwd met Thérèse Adolphine Henriëtte du Perron. Uit dit huwelijk sproten één zoon en ééne dochter.

Zie omtrent de W. en zijne geschriften: Tijdschr. voor het Binnenl. Bestuur XXVIII 1-6 (Batavia 1905) 1 en Tijdschr. van het Kon. Ned. Aardrijksk. Genootschap Tweede serie XXII (Leiden 1905) 494. Verder: C.Th. van Deventer, Overzicht van den econom. toestand der inl. bevolking van Java en Madoera ('s Gravenhage 1904) 231 v.v.

Rooseboom