Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Wiarda, Petrus]

WIARDA (Petrus) ook genaamd Poppingawier, waarschijnlijk naar zijne geboorteplaats, abt der Cisterciënser abdij Bloemkamp of Oldeklooster te Hartwerd, overleed aldaar 1501. Hij wordt met veel lof geroemd in de Kroniek zijner abdij, als een geleerd, rechtskundig man, begaafd met alle deugden en bekwaamheden, door den regel van den H. Benedictus vereischt van een kloosteroverste.

Petrus Wiarda was geboren uit een zeer gegoede familie; 1487 werd hij, nadat zijn voorganger ontslag genomen had, door zijne medebroeders tot abt gekozen in bijzijn van den abt van Klaarkamp, Joannes van Goch. Abt Petrus wordt de eerste maal vermeld 1490, toen de Friesche abten der orde van Cîteaux te Groningen een vergadering belegden om te beraadslagen over den eisch van den afgevaardigde van paus Innocentius VIII, die de tienden der inkomsten van dat jaar opvorderde van alle Cisterciënserkloosters. Drie jaar te voren was onder vele klachten eene zware bijdrage betaald aan het generaal-kapittel door alle kloosters om de hooge vordering te voldoen door den Paus geëischt bij de hernieuwing der voorrechten der orde. Met kracht verzette zich de abt van Bloemkamp en Gerkensklooster tegen deze nieuwe bijdrage, ofschoon Klaarkamp en Aduard bereid waren deze in te willigen. Onverrichter zake moest de afgevaardigde wederkeeren. Aan dit bericht van Schotanus valt niet te twijfelen, want dezelfde vorderingen werden geëischt van de keulsche abten, zooals blijkt uit de Kroniek der abdij Oudekamp. 4 Oct. 1490 werd bij rade en consent van den abt ‘Heer Pieter to Auldaclaester of to Florecamp’ een gift gegeven aan de armen van Leeuwarden. Trouw aan de traditie des Cisterciënsers stond hij steeds aan de zijde der Schieringers. 23 Oct. 1494 werd door abt Petrus van Bloemkamp een zoenbrief medebezegeld tusschen de Schieringers ter eener zijde en de Vetkoopers en de stad Bolsward ter andere zijde. Zonder twijfel heeft hij een voornaam aandeel gehad in den laatsten worstelstrijd der Schieringers tegen de overwinnende Vetkoopers en de vestiging der Saksers in Friesland, ofschoon hier over slechts weinig is opgeteekend. 1495 hielden de benden der Saksers zich 14 dagen in de abdij op, en deden groote schade.

[p. 1453]

Oegeklooster bij Bolsward, eigendom van Oldeklooster en verhuurd aan de zusters Franciscanessen, werd door de Bolswarders in brand gestoken, 1495.

Bij de plechtige ontvangst van hertog Albrecht van Saksen en diens zoon Hendrik te Harlingen, 19 Juli 1499, en bij de huldiging te Franeker, was de abt Petrus Wiarda een der vier gevolmachtigden van Westergoo. Voordat de Hertog Friesland verliet, 27 Oct. 1499, richtte hij het Hof van Friesland op en benoemde zijn biechtvader Petrus Poppingawier, abt van Bloemkamp, tot raadslid. Reeds het volgend jaar werd de abt van Bloemkamp vervangen door den Vetkoopersgezinden Norbertijner abt van Lidlum, want hertog Hendrik volgde de politiek van zijn vader niet. 29 April 1500 hielden de ontevreden Friezen eene vergadering in Oldeklooster en besloten den hertog met geweld uit Friesland te verdrijven en hem in Franeker te belegeren. Abt Petrus vond men onder de afgevaardigden der Friezen, die naar Philips, hertog van Bourgondië, gestuurd werden, om door zijne hulp van den druk der Saksers bevrijd te worden.

Door paus Alexander VI werd Petrus, abt van Bloemkamp, met den deken van St. Marie en den officiaal van Utrecht, gelast onderzoek en uitspraak te doen over de twistzaak in de Benedictijnerabdij St. Odulfus te Stavoren waar abt Jacobus en Reinerus Vogelsanck (zie kol. 1394) elkander de abdij betwistten.

Na een bestuur van 15 jaar overleed abt Petrus Wiarda oud 49 jaar en werd in de kapittelzaal in het graf van abt Ulboldus begraven.

Zie: Schoengen, De Kroniek van Bloemkamp in Archief Aartsb. Utrecht XXIX, 185-187, en de talrijk aldaar aangeh. schrijvers; Dicks, Die Abtei Camp (Kempen 1913) 413; Brom, Archiv. in Italie, I, 1832.

Fruytier