Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Veltacker, Jacobus]

VELTACKER (Jacobus), geboren te Diessen omstreeks 1523, overl. 10 Aug. 1583 te Antwerpen, werd 14 Maart 1559 pastoor te Waalwijk en daarna kamerling van den abt van Tongerloo, Arnold Streyters. In deze hoedanigheid bracht hij de archieven der abdij in orde en stelde een catalogus er van op. Na het overlijden van den prelaat kreeg hij bij de keus voor een nieuwen abt, 25 Aug. 1560, eenige stemmen. Wijl men op dat oogenblik beraadslaagde over de oprichting van nieuwe bisdommen en de vereeniging van de abdij met het bisdom 's Hertogenbosch, bleef de koninklijke benoeming achterwege. In afwachting van den nieuwen toestand, beheerden de pastoor van Duffel en Veltacker het klooster. Bij de bulle van 11 Maart 1560 werd door paus Pius IV het nieuwe bisdom 's Hertogenbosch verder geregeld, waarbij de abdij van Tongerloo aan de bisschoppelijke tafel werd toegevoegd. Fr. Sonnius werd als eerste bisschop aangesteld en kreeg ook den titel van abt van Tongerloo. 6 Nov. 1562 werd deze benoemingsbulle door den koning bekrachtigd. De abten in de Staten van Brahant trachtten de abdijen weer van de bisdommen te scheiden en de koning beloofde ten slotte in dien geest bij den paus te werken. Hij verleende zelfs 20 Sept. 1564 brieven van benoeming tot de abtelijke waardigheid aan den proost Veltacker, die dan ook 1 Jan. daaraanvolgende in het bezit der abdij werd gesteld, De wijding bleef echter, om onbekende redenen, achterwege. Ongeveer vier jaar vervulde hij de abtelijke waardigheid, zetelde in de Staten van Brabant en beheerde met volmacht het klooster. Hij zorgde buitengewoon voor de duizenden armen, die dagelijks aan het klooster werden gespijzigd. De pogingen van den koning, om Tongerloo los te maken van het bisdom leden schipbreuk. De gezanten keerden onverzichter zake terug en de koning gaf nu aan Alva bevel de inlijving der abdijen ten uitvoer te brengen. 30 Aug. 1569 kwam bisschop Sonnius bezit nemen van Tongerloo. Veltacker werd van zijn abtelijke waardigheid ontheven en kreeg den titel van proost. Hij mocht echter nog de vergaderingen der Staten bijwonen en kon zijn leven lang met een tamelijk groote vrijheid het tijdelijk en geestelijk beheer van het klooster waarnemen. Op de eerste synode des bisdoms 8-10 Mei 1571, bekleedde Veltacker de eerste plaats tusschen de proosten en dekens. Het volgend jaar, 28 Aug. 1572, werd de abdij door een

[p. 1371]

staatsche legerafdeeling overvallen; de proost was genoodzaakt te vluchten en keerde, na op verschillende plaatsen in den omtrek zich gedurende eenige dagen schuil gehouden te hebben, 29 Sept. weer, terug. Tusschen verschillende woelingen door dreven de Staten van Brabant, nogmaals aan op de hernieuwde aanstelling van Veltacker tot prelaat, en vrijmaking van de abdij. Volgens hun schrijven van 10 Dec. 1577 was Veltacker opnieuw tot prelaat erkend en in die hoedanigheid als medelid der Staten aanvaard. Door de onregelmatigbeden in de aanstelling, ontstond oneenigheid tusschen bisschop Metsius en Veltacker. De bisschop schildert zijn tegenstander af als met de vijanden der kerk heulend. Hoe 't zij, Veltacker bleef het klooster met groote toewijding besturen en redde het van een haast onvermijdelijken ondergang. Toen in 1578 bijna alle kloosterlingen naar 's Hertogenbosch vluchtten, bleef hij met nog eenigen achter om de zielzorg voor de streek waar te nemen. Daar bleef hij, ondanks alle lasterlijke aantijgingen van geloofsverzaking en meer andere, tot grooten lof van de heele omgeving werkzaam, tot de dood hem uit dit leven wegnam. Hij werd in het koor der abdijkerk begraven.

Zie: Fr. Waltman van Spilbeeck, De abdij van Tongerloo 337, 338, 366, 367, 369, 372, 377-381; Schutjes, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenb. I, 254 en 255; V, 874; Coppens, Nieuwe beschrijving van het Bisdom 's Hert. IV 255 en 256.

Heeren