Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Strootman, Johan]

STROOTMAN (Johan), geb. te Bergen op Zoom 23 Mei 1824, overl. te Breda 4 Apr. 1895, was de zoon van den hoogleeraar in de wiskunde aan de militaire, later aan de Delftsche academie, H. Strootman, en G.H. Stokman. Hij werd op zeer jeugdigen leeftijd, in 1838, cadet voor den waterstaat aan de militaire academie, en met ingang van 1 Oct. 1842 aspirant-ingenieur van den waterstaat. Hij werd toen te Assen en met 1 Nov. 1845 te Breskens geplaatst, en met 1 Jan. 1848 tot ingenieur benoemd. Hij bleef bij de 9e organisatie, die met 1 Apr. 1849 werd ingevoerd, in Zeeland, doch bekwam toen als standplaats Ter Neuzen. Zijn verblijf hier zou niet lang duren, daar hij met ingang van 1 Juni 1850, ter standplaats Nieuwediep, werd belast met het maken der ontwerpen voor, en daarna met het bouwen van de nieuwe koopvaardersschutsluis aldaar. Hier opende zich voor Strootman eene reeks van schoone werken, die hij van den aanvang opzette en tot een goed einde bracht. Hij was in de theorie van zijn vak hoogst bekwaam, en een goed wiskunstenaar, terwijl hij zoowel in Zeeland als hier eene bijna ongeëvenaarde leerschool in de praktijk doormaakte.

De koopvaarderssluis was in 1854 gereed, en nu werd het, met het oog op de plannen der regeering met de dokken aan het Nieuwediep, gewenscht geacht, dat hij aldaar bleef wonen, en er werd een werkkring voor hem geschapen door het arrondissement Alkmaar, tot hetwelk alle Noordhollandsche eilanden behalve Marken behoorden, en dat reeds lang veel te omvangrijk voor één ingenieur was, in tweeën te verdeelen. Dit geschiedde met 1 Jan. 1855, en tot Strootman's arrondissement werden Nieuwediep met zijne onmiddellijke omstreken en al die eilanden gebracht.

In Apr. 1856 werd hij lid en secretaris eener commissie in zake de dokwerken te Nieuwediep, welke had aan te geven, hoe het bestaande dok te herstellen was, en voorstellen tot den bouw van een nieuw dok had te doen. Met den hoofdingenieur der marine A.E. Tromp deed hij in 1856 eene reis naar verschillende havens in Engeland en Frankrijk, waarbij tal van droge dokken bezichtigd werden, en zij brachten daarover een uitvoerig verslag uit.

Nu de regeering tot uitvoering der dokwerken besloten had, werd de dienst van Strootman weder te omvangrijk geacht, en hij gaf den dienst betrekkelijk het eiland Urk met 1 Dec. 1856 aan den ingenieur in het kort te voren opgerichte arrondissement Hoorn over, terwijl met 1 Mei 1857 zijn niet tot de werken van het Nieuwediep behoorende dienst onder de arrondissementen Hoorn en Alkmaar verdeeld werd. Strootman ging met denzelfden datum in dienst over bij de Marine,

[p. 1282]

ten behoeve van den bouw van een gemetseld droogdok aan het Nieuwediep. Met ingang van 1 Jan. 1869 werd zijn beheer uitgebreid over het geheele maritieme etablissement Willemsoord, daaronder dus ook begrepen het herstel van het oude droge dok.

Eene tweede opdracht bekwam Strootman in 1869, weder met bovengenoemden ingenieur Tromp, voor eene reis naar Engeland tot bezichtiging van ijzeren droge dokken. Dit stond in verband met eene hem in hetzelfde jaar gedane opdraoht tot het maken van een ontwerp van zulk een dok ten behoeve van den dienst der marine in Oost-Indië. Ook aan deze opdracht werd gevolg gegeven, en in 1864 kwam het dok onder Strootman's toezicht gereed. Ook werden nog voor de marine onder zijn toezicht in 1860 eene ketelmakerij en eene werkplaats voor herstel van stoomwerktuigen aan het Nieuwediep en in 1863 een duikerklok voor den dienst der marine in Oost-Indië gemaakt.

Met zijne hoofdwerken, de beide dokken, zijn veel ongevallen geschied, en het is bekend, dat als een ingenieur in zijn werk een ongeval is overkomen, al is het in zekere mate door zijne schuld ontstaan, hij daarna, al kost de herstelling veel geld, veel meer eer inlegt dan als hij geheel zonder dat er eenig bezwaar naar buiten paraisseert, een moeilijk werk tot een goed einde brengt. En hier heeft Strootman alle moeilijkheden met glans overwonnen, en de uitvoering der werken in met veel teekeningen toegelichte verhandelingen in de werken van het Kon. Inst. v. Ing. beschreven. Deze beschrijvingen waren zeer uitvoerig, en nog veel later, in 1867, zond hij aan het Instituut weer tal van stukken in, die het bestuur niet wilde plaatsen. Het gevolg hiervan was, dat hij voor zijn lidmaatschap bedankte. In 1875 werd hij echter weder lid.

Was dit weigeren van zijne pennevruchten voor hem eene teleurstelling, aan betuigingen van tevredenheid vanwege de regeering heeft het hem niet ontbroken; zoo in 1859 eens, in 1860 tweemaal en in 1865 driemaal, terwijl hij voor zijne werkzaamheden voor de Indische marine eene gratificatie van ƒ 1500 bekwam.

In 1865 werd de commissie voor de dokwerken ontbonden, en met ingang van 1 Jan. 1867 werd Strootman weder bij den waterstaat teruggeplaatst, nadat hem reeds met ingang van 1 Dec. 1866 de dienst in het oostelijke arrondissement 's Hertogenbosch was opgedragen.

Met ingang van 1 Mei 1867 werd hij hoofdingenieur, en wel in de provincie Noord-Brabant, zoodat hij toen niet van standplaats veranderde. Evenwel duurde zijn verblijf te den Bosch slechts kort, want met 1 Oct. 1867 werd hij naar Middelburg verplaatst, waar de zeer gewichtige dienst in Zeeland hem werd opgedragen. Maar ook hier was hij korten tijd, want met 1 Jan. 1869 werd hem op zijn verzoek, daar hij in het belang zijner gezondheid in droger lucht moest wonen, de dienst in de provinciën Groningen en Drente opgedragen; hij bekwam Assen als standplaats.

Eene zeer belangrijke commissie was die, waarin hij van 1870 tot 1872 werkzaam was, om de gemeente Amsterdam van advies te dienen over het rioolstelsel.

In 1873 kreeg hij het aanbod om in dienst van Egypte te treden, hij zou met de ingenieurs Stieneker en Hogerwaard daarheen gaan, doch toen de onderhandelingen reeds ver gevorderd waren, werden zij namens den khedive plotseling afgebroken.

Als hoofdingenieur was Strootman door zijne

[p. 1283]

bekwaamheid overal zeer op zijne plaats, hoewel hij zekere eigenaardigheden had, met welke zijne onderhoorigen rekening te houden hadden. Als een ingenieur onder hem geplaatst werd, gaf hij hem den eersten dag eenige instructiën omtrent de inrichting zijner brieven; men mocht geen brief aanvangen met ‘ik heb de eer’, en men mocht hem daarin b.v. niet met U.H.E.G. aanspreken! Hij betrachtte bij de berekening van bruggen eene zeer prijzenswaardige zuinigheid, die door sommigen afgekeurd werd; het was daarom jammer, dat hij bij de berekening van eene door hem bij Meppel gebouwde brug te weinig op het dwarsverband gelet had, waardoor die brug bij de beproeving bezweek.

Zijne adviezen waren steeds doorwrocht, en over adviezen van ingenieurs van den provincialen waterstaat stelde hij zijne meening dikwijls vlijmend scherp op het papier.

Met 1 Nov. 1878 werd Strootman op zijn verzoek met behoud van zijn dienstkring naar Groningen verplaatst. Met 1 Mei 1882 werd Drente aan zijn dienstkring ontnomen, doch hem Friesland met behoud van de provincie Groningen opgedragen.

Strootman was niet van een sterk gestel, en toen hij den leeftijd van 62 jaren bereikt had, haakte hij naar rust en verzocht hij met overlegging van een geneeskundig attest, zijn eervol ontslag met ingang van 1 Juli 1886. Het duurde lang eer zijn verzoek aan het Departement behandeld werd, en daar hij zeer zenuwachtig was, telegrafeerde Strootman aan den Minister om afdoening zijner aanvraag; juist 1 Juli bekwam hij bericht, dat hem geen eervol ontslag maar verlof verleend werd. Vervolgens werd hij evenwel bij Koninklijk besluit van 26 Juli 1886 eervol ontslagen, maar zonder de bij hoofdambtenaren gebruikelijke toevoeging ‘onder dankbetuiging voor de den lande bewezen diensten.’

Na zijn ontslag zette Strootman zich metterwoon te Breda neder, aldaar schreef hij nog anonym eene uitstekende brochure tot verdediging van de van Rijkswege vastgestelde algemeene voorschriften, die door den Utrechtschen gemeente-architect Nieuwenhuis en anderen waren aangevallen.

Strootman huwde 8 Aug. 1848 M.J.E. Brevet te IJzendijke, bij wie hij 6 kinderen had, van wie een zeeofficier geworden en een een bekend geschiedkundige is. Zijne echtgenoote overl. 12 Juni 1881.

De belangrijkste door Strootman geschreven werken zijn: Over wijde zeesluizen en sluisdeuren van plaatijzer in Verh. K. Inst. v. Ing. 1863/64), Geschiedenis van de dokwerken aan het Nieuwediep, ingezonden door de dokcommissie van 1856, maar in werkelijkheid door Strootman opgesteld, Ibid. 1865/6 en 1866/67).

Eene levensbeschrijving van hem, met portret, door zijn zwager, den kolonel der marine Brevet, komt voor in de Ingenieur van 22 Juni 1895.

Ramaer