Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Post, Carel Louis Frederik]

POST (Carel Louis Frederik), geb. te 's Gravenhage 12 Juli 1839, overl. aldaar 17 Dec. 1885, promoveerde in 1863 aan de Delftsche Koninklijke Akademie tot civiel ingenieur en werd bij Kon. besl. van 25 Juli van dat jaar tot aspirant-ingenieur van den waterstaat in Nederl. Indië benoemd. Bij beschikking van 19 Sept. 1865 tot ingenieur 3e klasse benoemd, bekwam hij om redenen van gezondheid 18 Aug. 1867 verlof naar Nederland. Bij beschikking van 28 Febr. 1870 weder in dienst gesteld, werd hij 8 Nov. 1873 ingenieur 2e, 22 Jan. 1875 ingenieur 1e klasse; 24 Maart 1877 werd hem opnieuw verlof naar Europa toegekend. Bij Kon. besl. van 18 Oct. 1879 werd hem eervol ontslag uit 's Rijks dienst verleend. Hij werd reeds met ingang van 1 Nov. 1864 eerstaanwezend ingenieur te Probolinggo. Na zijne terugkomst van verlof werd hij toegevoegd aan den hoofdingenieur te Batavia; in 1871 werd hij gedetacheerd bij de marine te Soerabaia, in 1872 werd hij eerstaanwezend ingenieur op het eiland Banka, in 1873 kwam hij en sous-ordre op Sumatra's westkust, in 1874 werd hij daar eerstaanwezende, in 1875 werd hij hetzelfde te Japara.

Post heeft in het geheel slechts elf jaren in Indië doorgebracht en hij heeft slechts werken van ondergeschikt belang onder zijn beheer gehad, maar hij heeft gedurende dien tijd vele gedeelten van dat eilandenrijk gezien; hij heeft steeds getracht zich van de toestanden aldaar op de hoogte te stellen, en heeft omtrent hetgeen er geschiedde veel aangeteekend. Hij ging met schoone illusiën naar Insulinde en keerde vol wrok tegen de Indische ambtenaarswereld van daar terug; overal had hij hoogloopende onaangenaamheden met de bestuursambtenaren.

Hij trof in het laatst van zijn dienst den tijd, dat O. van Rees in Indië almachtig was, en deze heerschzuchtige man (reeds voordat hij de hooge rangen bereikte, werd hij algemeen koning Otto genoemd), burgerlijk ambtenaar in merg en nieren, beschouwde alle techniek als overbodig. Hij was b.v. van oordeel, dat de door de Javanen aangelegde bevloeiingen onverbeterlijk waren, en dat dezen de kunst verstonden, water tegen eene helling te doen oploopen, iets hetgeen natuurlijk veel voordeel gaf en dat de ingenieurs niet wisten te bewerkstelligen; hij kende niet het optisch bedrog, dat eene flauwe helling in dezelfde richting

[p. 1093]

als twee aanliggende van omgekeerde helling doet schijnen. Over allerlei soorten openbare werken, in het bijzonder den bouw van ambtelijke woningen, lagen hij en andere burgerlijke ambtenaren steeds met de technici overhoop. Het gevolg was, dat na het optreden van Mr. J.W. van Lansberghe als gouverneur-generaal in 1876 en de kort daarna in 1877 gevolgde aftreding van den bekwamen en humanen directeur van openbare werken H. de Bruyn voor den waterstaat eene periode van miskenning aanbrak, die eenigszins minder sterk was gedurende de jaren 1881-84 onder het bewind van den gouverneur-generaal F. 's Jacob, maar daarna in hevigheid toenam en eerst weder verminderde met het optreden als gouverneurgeneraal van Mr. C. Pijnacker Hordijk in 1888 en als gevolg daarvan de benoeming tot directeur van openbare werken in 1889 van den ingenieur M.J. van Bosse.

In 1876 werd bepaald, dat 20 kategorieën van publieke werken, naar het heette van eenvoudige samenstelling, onder beheer der ambtenaren van binnenlandsch bestuur zouden komen. In 1877 werd besloten om aan deze ambtenaren de vrije beschikking te geven over de werkkracht der bevolking bij vernieuwing of herstel van alle bouwwerken. Met ingang van 1 Jan. 1878 werd een nieuw reglement ingevoerd, waarbij aan de residenten de zorg voor alle openbare werken werd opgedragen, terwijl de technische ambtenaren geheel onder hunne bevelen ‘te werk gesteld’ werden. In verband met deze maatregelen werd ingevolge een besluit van 1884 het korps van den waterstaat zoodanig ingekrompen, dat de kans om hoofdingenieur te worden, voor het meerendeel der ingenieurs tot nul gereduceerd werd: de aantallen hoofdingenieurs 1e en 2e klasse werden beide van 5 op 2 gebracht. In Juli 1878 waren reeds de hoofdingenieurs H. van Ketwich, H.M. Dibbetz en J.F.F. Moet niet op verzoek eervol ontslagen, wellicht omdat zij geweigerd hadden, zonder protest de gegeven bevelen op te volgen. In het voorloopig verslag over de staatsbegrooting van Koloniën voor 1879 was (door van Rees) hevig te velde getrokken tegen de organisatie van den Indischen waterstaat, en toen hij in dat jaar minister werd, richtte hij eene aanschrijving in denzelfden zin tot den gouverneur-generaal. In hetzelfde jaar gelastte zijn opvolger van Goltstein per telegraaf, de order niet uit te voeren, ook onder den gouverneur-generaal 's Jacob werd zij niet uitgevoerd, maar toen van Rees in Jan. 1884 zelf laatstgenoemd ambt bekwam, haastte hij zich, haar wel uit te voeren.

Het verdient ook opmerking, dat de geest der machthebbenden in Indië zoozeer was tegen de ingenieurs, die te Delft hadden gestudeerd; de eenigen, die van 1878 tot 1881 en van 1884 tot 1888 tot hoofdingenieur bevorderd werden, waren voormalige opzichters of zeeöfficieren, waarschijnlijk omdat men van hen minder gegronde critiek te vreezen had. Een zonderling figuur maakt hierbij de oud-zeeöfficier J.A. de Gelder, wiens verdiensten overigens als chef van de havenwerken van Tandjonq Priok groot zijn geweest, maar die de auteur van het inkrimpingsbesluit van 1884 was, en die daarvoor door een benoeming tot lid van den Raad van Indië beloond werd.

Post heeft zelf niet onder de onrechtvaardigheden, die het gevolg waren van het régime-van Rees, geleden, en mede daardoor was hij, nu zijne gezondheid hem niet veroorloofde naar Indië terug te keeren, de rechte man om die op de kaak te stellen. In eene in 1879 verschenen brochure heeft hij dit gedaan. Hij zegt daarin: ‘In bijna

[p. 1094]

alle regeeringsbeslissingen omtrent openbare werken bespeurt men onbekendheid met de eischen der techniek en hare toepassing op de volkswelvaart’.

Tegen de brochure van Post kwam ‘een kommies’ naar men zeide H.W.F. Voermans, in verzet in De waarheid van technici contra de kommiezerij (Delft, z.j.). Zijn betoog is weinig klemmend, het bevat vooral beschuldigingen tegen den waterstaat, in het bijzonder over de verwarring in administratief opzicht. Nog eene andere beschuldiging was, dat de vorige directeur, de Bruyn, alles overliet aan een ‘Mephisto’ (waarmede naar het schijnt de secretaris S.F. van de Wall bedoeld wordt), die zijne familieden aan goede betrekkingen wist te helpen en stelselmatig verwarring in de administratie schiep. Post heeft niet op deze brochure geantwoord, maar wel heeft hij een betoog van den lateren Minister van Koloniën Mr. J.H. Bergsma in het Tijdschr. van Ned. Indië Nieuwe Serie IX (1880) I, 353, dat de handelingen van het Departement van Justitie in zake gevangenisbouw trachtte te verdedigen, in hetzelfde tijdschrift, zelfde Ser. I, 455 bestreden. Nog schreef hij daarin N. Ser. X (1881) I, 161 een betoog naar aanleiding van het bericht, dat er in Indië eene enquête over openbare werken gehouden was. Ook daarin komen, voor wie de toestanden op dit gebied wil leeren kennen, nuttige mededeelingen voor. Eene constellatie als van 1875 tot 1881 en van 1884 tot 1888 in Indië aanwezig was, zal wel niet dikwijls voorkomen, maar bij onverstandige heerschzuchtige ambtenaren van binnenlandsch bestuur behoort eene wijziging der instructiën in de toen ingeslagen richting toch steeds tot de mogelijkheden, en daarom zal het werk van Post nog lang zijne waarde blijven houden.

De laatste bemoeiing, die Post met het openbare leven had, was zijn voorzitterschap der jury voor twee klassen van de tentoonstelling te Amsterdam in 1883. Voor sommige inzendingen werden door de internationale jury hoogere belooningen verleend dan door de klassenjury waren voorgedragen, en eene niet aanwezige inzending werd zelfs door haar bekroond. Over deze zonderlinge handelwijze heeft Post in een vergadering van het K. Inst. v. Ingenieurs het een en ander gezegd (Notulen K. Inst. v. Ingen. 1883-84, 34). Later kwam J.A.A. Waldorp hiertegen op, en werd door Post van repliek gediend (ald. 63). Ook over beweringen van J.A. de Gelder, dat het afvoerend vermogen eener benedenrivier zich bepaalt tot de waterlaag in die rivier boven het peil in zee, en dat de afvoer van het kanaal alleen van het profiel, dus niet van het verhang afhangt, voerde hij nog het woord, Notulen K. Inst. v. Ingen. 1883-84, 83.

Post was ongehuwd.

Ramaer