Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Panneel, Michaël]

PANNEEL (Michaël), die zich - omdat Panneel een middel-nederlandsch woord voor zadelkussen is - ook Ephippius noemde, stamde uit een aanzienlijke geslacht. Reeds tijdens Alva was hij predikant in de zuid-nederlandsche kruiskerken. Om de vervolging naar Engeland gevlucht, werd hij predikant in de vluchtelingengemeente te Ypswich. Bewijzen van zijn aanwezigheid daar hebben we uit Sept. 1571 en Mei 1572. Niet lang na laatstgenoemden datum verwisselde hij zijn standplaats in die zeer kleine kerk - ze telde maar 10 à 12 gezinnen - met eene te Norwich. 8 Oct. 1573 had die verwisseling reeds plaats gehad. April 1577 ontving hij een beroep naar Middelburg; een beroep waarvoor de middelburgsche predikant Caspar van der Heyden (II kol. 570) zelf naar Engeland overkwam. 3 Nov. van dat jaar had de bevestiging plaats. Van toen af tot zijn dood, in Dec. 1604, is Panneel vervolgens daar te Middelburg werkzaam geweest. Slechts van 1578 tot Juni 1581 arbeidde hij er niet, daar hij toen bij wijze van leening de Kerk te Brugge diende. Als predikant van Brugge onderteekende hij dan ook den bekenden brief, die in 1579 door een aantal te Gent samengekomen predikanten aan de Staten van Holland werd gezonden, en waarin zij zich beklaagden over het huns inziens weinig krachtig optreden van den Prins.

Behalve van de vermelde plaatsen is Panneel ook nog predikant van Eecloo geweest. Genoemde kerk riep 29 Juli 1578 de hulp der classe Gent in, om zijn diensten te verkrijgen; hij was immers reeds voor vijf jaar aan haar verbonden. 1581 werd hem door de particuliere synode te Vlissingen opgedragen met Miggrodius - met het oog op de naderende generale synode, op welke hij ook aanwezig is geweest - een concept op te stellen voor de examinatie der proponenten. Behalve met ambtelijk en zulk kerkrechtelijk werk heeft hij zich ook met vertalen bezig gehouden. Rogge, Pamflet-catalogus van de boekerij der Remonstrantsche Gemeente te Amsterdam St. II Afd. I bldz. 144 vermeldt: Een vruchtbare overdenckinghe, inhoudende eene uytlegginghe vande 7, 8, 9, ende 10 veersen des 20 Capittels der Openbaringhe Johannis, beschreven door den.... Coningh.... Jacobus; overgheset door M. Panneel (Amst. z.j.). Behalve dat trof ik ook nog aan: Een duydelicke verclaringhe van de gantse Openbaringe Joannis des Apostels.... Uytgegeven bij Johan Napeir, Heere van Marchistown, de Jonghe.... overgheset door M. Panneel (3e dr. Middelb. 1613).

Van dezen Michaël Panneel zijn twee zonen bekend, n.l. 1^o. Johannes, die te Norwich is geboren, te Heidelberg (ingeschr. 17 Jan. 1591) en te Leiden (ing. 9 Oct. 1593; 24 Jan. 1594 hield hij een openbare disputatie De Motu) studeerde en toen predikant werd te Grijpskerke in Zeeland (1595-1603).

[p. 1067]

Vandaar ging hij naar de hollandsche Kerk te Calais in Frankrijk, waar hij in 1602 reeds een tijdlang bij leening dienst had gedaan. Anderhalf jaar ging het daar goed. Toen rees er tusschen hem en den kerkeraad geschil over de vermeerdering van zijn traktement, die door hem gevraagd was, maar door den kerkeraad, omdat zijn gaven zoo gering waren, werd geweigerd. 't Geschil liep vrij hoog: in 1605 vroeg hij ontslag, terwijl men andrerzijds bewerkte dat een beroep naar Nisse op Zuid-Beveland, waarvan sprake was, mislukte. In 1606 had echter een verzoening plaats en nu bleef Pannelius nog voortwerken tot 1610. Toen vertrok hij naar Ellewoutsdijk en Oudelande, waar hij stond van 1610 tot 1612. Na vervolgens nog te Baarland (1612-17) en te Axel te hebben gestaan, is hij Juni 1633 of gestorven of emeritus geworden. We hebben van hem vertalingen over van Georg. Pacart, Tracta at van den Antichrist en van zijn rijk (Amst. 1608); Otho Casmannus, Vade mecum, cara piëtas, et rara charitas (Amst. 1609); Veertich tafereelen des Doods.... door Mr. Simon Goulart... (2e verbeterde druk, Amst. z.j., opdracht van 26 Febr. 1615); Grondlich bericht van de beroepinghe der predicanten.... door J. Acronium (1615) en in Petri Molinaei, Verscheyden.... Tractaten, .... in onse Nederduytsche tale overgheset (Amst. 1622); Corte en gemeynsame overdenckinghe om den siecken te vertroosten (Middelb. 1607); en 2^o. Gerson, die 11 Juli 1596 als student te Leiden werd ingeschreven, in de jaren 1598, 1599 en 1601 exercitii gratia theses verdedigde, met Enoch Sterthemius en Antonius Walaeus bij den predikant Thomas Sprankhuizen heeft thuis gelegen en predikant is geweest te Middelharnis (1601-03), Grijpskerke (Z.) (1603-15) en Middelburg (1615 tot zijn dood in 1636). Ook deze zoon is te Norwich geboren.

Zie: Biographie Nationale de Belgique in voce; J.J. van Toorenenbergen, Philips van Marnix van St. Aldegonde. Godsdienstige en kerkelijke geschriften I ('s Grav. 1878) 42, 43; J.H. Hessels, Ecclesiae Londino-Batavae Archivum II en III registers in voce; P.C. Molhuysen, Bronnen tot de geschiedenis der leidsche Universiteit 1 ('s Grav. 1913) 293*, 471*); Zeeland, Jaarboekje voor 1852 (Middelb.), 51 vv.; J.W. te Water, Kortverhaal der Reformatie in Zeeland (Middelb. 1766) 91, 113, 183, 184; H.Q. Janssen, De kerkhervorming in Vlaanderen (Arnh. 1868) en dez., De kerkhervorming te Brugge (Rott. 1856) registers in voce; J.H. Hessels, Register of the Attestations etc. (Amst. 1892) n^o. 77, waar echter voor Sudelande Oudelande moet gelezen; N.A. de Gaay Fortman, De Nederduitsch-Gereformeerde Kerk te Calais, in Gereformeerde Bijdragen I, 29-71 passim, Reitsma en van Veen, Acta III, 196.

van Schelven