Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Herbell, Mr. Johann Fredrik Mauritz]

HERBELL (Mr. Johann Fredrik Mauritz), geb. te Rees in 1752, gest. te Sneek 25 Jan. 1819, volgde eerst de lessen aan de academie te Duisburg en werd in 1770 te Franeker ingeschreven, waar hij letteren en rechtsgeleerdheid studeerde. Op aanbeveling van prof. Schrader werd hij benoemd tot huisleeraar bij den zoon van G.F. thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (III kol. 1157), den bewerker van het Placaat- en Charterboek van Vriesland. Het sprak dus van zelf, dat hij dezen bij zijn arbeid ter zijde stond. Bij den dood van Schwartzenberg in 1783 waren vier deelen voltooid en waren van het vijfde deel 90 vel afgedrukt. Eerst bij staatsresolutie van 10 Mei 1786 besloten de Staten van Friesland Gedeputeerde Staten te machtigen onder leiding van een of meer van de leden van dat college het charterboek te voltooien. De commissie ad hoc van Gedeputeerde Staten bracht over den stand van het werk 6 Nov. 1788 verslag uit. Zij stelde toen ook voor Herbell met den verderen arbeid aan het charterboek te belasten. 16 Febr. 1789 sloten Gedeputeerde Staten met Herbell een conventie over de zaak; hij zou een honorarium genieten van vijf gulden per vel. 1 Mei d.a.v. ving de druk van het vijfde deel aan, dat in 1793 verscheen; het bevat de plakaten van Friesland van 1602 tot 1686. Onmiddellijk daarna werd met het drukken van het zesde deel begonnen; daarvan waren in 1795 105 vel afgedrukt, toen de revolutie van dat jaar aan dezen arbeid een einde maakte; de losse vellen van het zesde deel, die de jaren 1686 tot 1705 betroffen, werden afzonderlijk verkocht. Herbell was intusschen 27 Nov. 1790 ook benoemd tot secretaris van Franeker, uit welk ambt hij door de revolutie van 1795 werd ontzet, toen ook zijn werkzaamheid aan het charterboek tot een einde kwam. Hij schijnt toen eenige jaren ambteloos te hebben geleefd; hij

[p. 727]

hield zich toen voornamelijk bezig met vertaalwerk. In 1802 werd hij benoemd tot secretaris van Sneek. 26 Mrt. 1804 noodigde het Departementaal Bestuur van Friesland Herbell uit den rijksarchivaris van Wijn ten dienste te zijn bij het onderzoek van de oude archieven van Friesland van de stichting der Republiek tot den vrede van Munster. Veel is er echter van deze samenwerking met van Wijn niet gekomen. In 1811 werd Herbell benoemd tot president der rechtbank van eersten aanleg te Sneek, welk ambt hij tot zijn dood heeft bekleed. Zijn bibliotheek werd goeddeels door de Koninklijke Bibliotheek aangekocht en in 1855 aan het Friesch Genootschap overgedragen.

Zie: Alg. Konst. en Letterbode 1819, II, 116 vlg.; Visser en Amersfoordt, Archief I, voorberigt; Janko Douwama's Geschriften, Inleiding, 25 vlg.; De Vrije Fries VII, 324 vlg., 351 vlg.

Brugmans