Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Dijckmeester, Herman Jacob (1)]

DIJCKMEESTER (Herman Jacob) (1), verdienstelijk staatsman, 1 Febr. 1771 te Tiel geb. en 16 Juni 1850 ald. overleden. Zijn ouders waren Mr. Herman D., president-burgemeester van Tiel, en Catharina Petronella van Suchtelen. Na de Latijnsche school zijner geboorteplaats te hebben afgeloopen, studeerde hij te Leiden in de rechten (ingeschr. 2 Apr. 1788) en promoveerde 28 Juni 1793 tot Jur. Utr. Dr., op een Dissertio continens quaedam specimina memorabilia, in quibus homicidium non praesumitur dolo commissum. Hij vestigde zich als advocaat te Nijmegen, keerde echter, door de tijdsomstandigheden daartoe genoopt, weldra naar Tiel terug, waar hem allengs aanzienlijke betrekkingen werden opgedragen. Van 1796-98 was hij lid van het Comité voor de zaken van Marine, en wel commissaris van dat lichaam te Vlissingen. Andermaal naar Tiel teruggekeerd en aldaar de rechtspraktijk hervattend, werd hij in 1802 tot rechter en dijkgraaf van Tiel en Zandwijk benoemd en drie jaar later tot lid der Commissie van landbouw in Gelderland, terwijl hem onder 't bewind van koning Lodewijk tijdelijk nog verschillende andere betrekkingen werden opgedragen. Bij de inlijving van 1810 verloor Mr. H.J. Dijckmeester wel niet zijn post van dijkgraaf, maar wel dien van rechter in Tiel en Zandwijk, in de plaats waarvan hij nu tot rechter van instructie bij de rechtbank van 't arrondissement Tiel werd aangesteld. Bovendien werd hij lid van den Municipalen raad, president van de Kantonsvergadering te Tiel en lid van den Departementalen raad van den Boven-IJsel.

Bij de troonsbeklimming van koning Willem I werd hij weldra tot officier van Justitie bij de rechtbank van eersten aanleg in 't arrondissement Tiel benoemd. Kort daarna zag hij zich gekozen tot lid der Algemeene Vergadering van Notabelen, waarin hij 28 Maart 1814 zijn stem vóór de nieuwe grondwet uitbracht. Het volgend jaar

[p. 547]

werd hij aangesteld tot lid van den Raad te Tiel, terwijl hij in 1817 tot lid der Provinciale Staten van Gelderland werd gekozen. Nagenoeg terzelfder tijd werd hem het lidmaatschap van het College van hoofdingelanden in de Neder-Betuwe opgedragen. Belangrijker taak wachtte hem toen hij in 1821 door de Staten van zijn gewest tot lid der Tweede Kamer Staten-Generaal gekozen werd, in welk lichaam hij tot 1842 zitting heeft gehad; in de jaren 1835 en 36 bekleedde hij het voorzitterschap der Kamer. In al zijn betrekkingen en waardigheden deed Dijckmeester zich kennen als een bekwaam rechtsgeleerde, als een bescheiden, degelijk en rechtschapen mensch. De Maatschappij der Ned. Letterkunde benoemde hem in 1828 tot lid.

Mr. H.J. Dijckmeester was gehuwd, sedert 1799, met vrouwe Anna Elsebé van Omphal, die hem elf kinderen schonk.

Van zijn geschriften noemen wij: Onderzoek naar den zin en de wettigheid van het decreet van 24 Jan. 1812 betrekkelijk de instandhouding der substitutie van den premier appelé (Tiel 1839); Iets over het bestaan van de Regtsmagt der Dijkstoelen en Heemraadschappen (1836); Handhaving van de zelfstandigheid en onafhankelijkheid der Regterlijke Magt tegen daarmee strijdende uitleggingen van art. 160 der Grondwet in Nederl. Jaarb. voor Rechtsgel. en Wetgeving VIII: 2, 281; eindelijk Iets tegen de voorgestelde suppressie der Arrondissements-Rechtbanken en instelling van den Hoogen Raad tot een hof van appèl in burgelijke zaken (1849).

Zie: Kist in Hand. Letterk. 1850, 156.

Zuidema