[Crucius, Jacobus]
CRUCIUS (Jacobus) of de la Croix, waarschijnlijk 1579 te Antwerpen geboren, leefde nog in 1635. 1597 gaf de waalsche synode hem - na een examen - 100 gld. om zijn studiën voort te zetten. 30 Sept. 1598 liet hij zich inschrijven als theologisch student te Leiden. Van 1602-19 was hij predikant van de waalsche Kerk van Delft. Later werd hij in diezelfde stad rector. 1604 schijnt hij bij leening een poos bij de waalsche Kerk van Keulen te hebben gediend. Hij schreef: Suada Delphica sive orationes XLV varii argumenti, studiosae iuventuti manuductio ad artum oratoriam (Amst. 1650) later vermeerderd uitgegeven als Suada Delphica sive orationes LXVIII varii argumenti (Amst. 1675), waar achterin te vinden is: Virgo Batava sive Encomia Clarissimae Annae Mariae Schurmans a Jacobo Catsio nuper edita nunc vero carmine expressa, met een opdracht van 14 Febr. 1639; Mercurius Batavus sive epistolarum libri V (Delft 1642); Epistolarum libri IV (Delft 1633), met het voorafgaande werkje en het later gevolgde Mercurii Batavi sive Epistolarum liber VI (Amst. 1658) een zeer belangrijke collectie vormend. In Neue Jahrbücher für das klassische Altertum XX (1907) 175-177, toont Ludwig Enthoven dat het 7 Juli 1631 door hem aan Johan van Beverwijck gerichte schrijven, gepubliceerd in Epistolicae quaestiones Joh. Beverovicii (Rotterd. 1644) II, 58 vv., een bijna woordelijk uittreksel is uit de Declamatio in laudem artis medicae van Erasmus. 1620 had hij een uitlegging van den catechismus der waalsche Kerken gereed. 1622 sprak de synode dier Kerken uit dat tegen openbaarmaking daarvan geen bezwaar bestond. Het in Het Protestantsche Vaderland sub
Johannes Crucius (2) genoemde: Schat der Christelicke Ziele, begrepen in LXIII predicatiën, ingestelt tot verklaringhe des Catechismi der Fransche kercken. Eerst in 't Frans uytgegeven ende inde Nederlandsche tate door den autheur overgezet (3e. dr. Amst. 1671), zal dus wel van dezen Crucius zijn geweest.
Op de leidsche universiteitsbibliotheek bevindt zich volgens Schotel een brief van dezen Crucius aan Barlaeus.
Zijn portret is gegraveerd door C. de Man naar een schilderij van 1655 door denzelfde. Andere gravures door J. Suyderhoef, J.A. Boland en een onbekende.
Zie: L.A. van Langeraad en H. Visscher, Het Protestantsche vaderland in voce; F. Muller, Beschrijvende Catalogus van 7000 portretten van Nederlanders (Amst. 1853) 67; G.D.J. Schotel, Kerkelijk Dordrecht I (Utr. 1841) 367-371; Livre Synodal.... des églises wallonnes I (den Haag 1896) register in voce.
van Schelven
Auteursrecht onbekend