Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Broes, Willem]

BROES (Willem), zoon van den voorgaande, geb. 19 Oct. 1766 te Haarlem en overl. 7 Jan. 1853 te Amsterdam. Na aan het Athenaeum van laatstgenoemde stad en sedert 11 Aug. 1784 aan de Leidsche hoogeschool gestudeerd te hebben, werd hij in 1790 predikant te Voorschoten, ging daarna, als opvolger van Ds. Martinet, naar Zutphen en weldra vanhier naar Leiden, waar 12 Jan. 1807 bij 't springen van het kruitschip zijn woning in een puinhoop veranderd werd en hij al zijn goederen en boeken verloor. In 1808 vertrok hij naar Amsterdam, waar hij lid werd der Commissie voor de nieuwe kerkelijke organisatie en waar hij ook meermalen lid en voorzitter was der Synode. Hij stond bekend als een groot kanselredenaar. Ook beoelende hij met goed gevolg de vaderlandsche en kerkelijke geschiedenis, terwijl hij als herder en leeraar de algemeene achting genoot. Honoris causa ontving hij den titel van Theologiae doctor. Verder was hij lid van verschillende geleerde vereenigingen en ook van het Kon. Ned. Instituut.

Men heeft van hem: Bundet van aanspraken, gebeden en leerredenen op den 18 en 25 van Louwmaand 1807, door Roldanus, e.a. (1807); Leerredenen. 3 dln. (2e dr. 1820); Leerredenen over bijbelsch-historische onderwerpen (Amst. 1814); Leerredenen bij aanleiding van het afsterven des hoogleeraars E.A. Borger (2e dr. Amst. 1820); Berigt van aanmerkingen over de leerwijs van Jesus (Amst. 1825); De Engelsche Hervormde kerk, benevens haren invloed op onze Nederlandsche 2 dln. (Delft 1822); Willem de Eerste, in betrekking tot de scheuring der 17 vereenigde Nederl. gewesten in de 16e eeuw. De kerk en de staat in wederzijdsche betrekking volgens de geschiedenis. 4 dln. (Amst 1832); Onderzoek over de vereeniging

[p. 315]

der Protestanten. Philips von Marnix, heer van St. Aldegonde, bijzonder aan de hand van Willem I 3 dln. (Amst. 1838-40); De Evang. godsdienst, haar inhoud en hooge waarde opengelegd in breede teksten, ten gebruike van de kerkelijke leerredenen en den Bijb. Atmanak, in 7 hoofdst., benevens een aanhangsel 3. dln. (Amst. 1847); Over het grondweltige en schadelijke van een concordaat tusschen Nederland en Rome. (Gron. 1841; 2e dr. 1841); Charlotte de Bourbon aan het ziekbed van den Prins van Oranje (Amst. 1850); De Bijbel uit God. Gegeven voor staf op den weg van het hobbetig leven. Afscheidswoord (1858); Een vredewoord (1858); Een woord over de hervorming der Roomsch Kath. kerk. Een Erasmiaansche lektuur, zamen voor Roomsch Katholieken en Protestanten 1856); Randschrift lot het werk: Evangelische godsdienst, haar inhoud en hooge waarde opengelegd in breeden tekstenrot, ten gebruike van de kerkelijke teerrede en den Bijbelschen almanak (1850).

Voorts gaf hij vele bijdragen in verschillende tijdschriften, inzonderheid in: Nieuwe Christ. Maandsch. iften.

Zijn portret is gegraveerd door D.J. Sluyter, naar G.H. Hodges, door H.H. Numan; gelithograf. door J.H. Hoffmeister en door F. Schröder.

Zie: Alg. Konst- en Letterb. 1858, 17; J. Prins, Necrol. van W. Broes in Godgel. Bijdr. XXXII, 90; J.W.A. van Hengel, in Hand. Letterk. 1858, 85; A.H. Terhoeven, Ter gedachtenis van W.B. in Christ. Maandschriften 1858, 100; J. Steenmeijer, W.B. in leven, karakter, werkzaamheden (1858) en Visscher en van Langeraad, Prot. Vadert. I, 636-644, met de daar opgegeven literatuur.

Zuidema