Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Boers, Mr. Willem Cornelis]

BOERS (Mr. Willem Cornelis), geb. te Katwijk aan den Rijn 4 Febr. 1744, overl. te's Gravenhage 31 Mrt. 1803, werd in 1764, onder het rectoraat van Gijsbertus Bonnet, te Utrecht als student ingeschreven en practiseerde, na zijne promotie, in den Haag als advocaat, tot hij als independent-fiscaal te Kaapstad werd aangesteld. 26 Juli 1773 zeilde hij in het schip ‘De Herstelder’ derwaarts en aanvaardde daar 10 Dec. 1774 zijn ambt, in het welk hij weldra de rechterhand werd van den gouverneur Joachim van Plettenberg, die hem dan ook, na den dood van den secundus Mr. Otto Luder Hemmy (Jan. 1777), diens plaats aanbood, maar zich zoo gehaat maakte, dat de verbitterde kolonisten hem ook voor diens zoo verafschuwde maatregelen, o.a. het ruim gebruik van deportatie naar Indië van personen, die voor de rust en de veiligheid in de kolonie gevaarlijk werden geacht (18 in nog geen 8 jaar) mede verantwoordelijk hielden, terwijl zij hem tevens verregaande knevelarijen en oneerlijkheden ten laste legden. In hoeverre dit juist is geweest, is zeer moeilijk uit te maken, maar toen Boers, 20 Januari 1777, geheel onverwachts een inwoner van Kaapstad, Carel Hendrik Buitendag, die zich wel eens aan dronkenschap overgaf, maar geruimen tijd goed had gedragen, en aan de deftigste familie in de kolonie verwant was, door gekleurde gerechtsdienaren, in de openbare straat, deed gevangen nemen en aan boord van de ‘Honkoop’, een schip, dat eenige uren daarna naar Batavia koers zette, brengen liet, schijnt de maat te zijn overgeloopen. 30 Maart vroegen drie leden van den burgerraad te Kaapstad (Cornelis van der Poel, Christiaan George Maasdorp, en Gerrit Hendrik Meyer) en vier heemraden uit de districten Stellenbosch en Drakenstein (Phillip Albert Myburgh, Jan de Villiers, Joost Rigchard van As en Hendrik Louw) namens bijna vier honderd burgers aan den Raad van Politie (de Regeering der Kaapkolonie) verlof om eenigen hunner naar Nederland te mogen zenden om aan de Bewindhebbers der O.I. Co. den staat van zaken open te leggen. Hoewel hun dit geweigerd was, vertrokken de burgers Jacob van Reenen, Barend Jacob Artois, Tieleman Roos en Nicolaas Godfried Heyns, allen tot de deftigste ingezetenen behoorende, naar het moederland, waar zij 16 October 1779 door de kamer van Zeventien werden gehoord, die aan eene commissie uit haar midden een onderzoek opdroeg en Boers tot verantwoording riep. 2 Februari 1781 zond hij, zijnerzijds, bij haar daarop eene lange memorie in, aan het slot waarvan hij echter ook zijn ontslag verzocht, welk

[p. 187]

stuk, daar, door den oorlog met Groot Brittannië, het verkeer met het moederland geheel stilstond, niet voor 1 April 1782 kon worden verzonden. Ruim een jaar later (April 1783), werd Boers, die door den toon van zijn antwoord zijne superieuren had overtuigd in Kaapstad niet meer op zijne plaats te zijn, van zijn ambt ontheven, onder bepaling evenwel, dat hij een borgtocht van ruim ƒ 12.000 moest stellen, als hij de kolonie verlaten wilde, voordat op de tegen hem ingebrachte beschuldigingen was beslist. 9 April 1783 keerde hij met de ‘Kroonprins van Pruisen’ naar het vaderland terug. en huwde 8 Mei 1785 Sophia Weinanda Verhuel, de wed. van zijnen vriend Damiaan Hugo Staring, die gedurende zijn ambtstijd equipagemeester aan de Kaap was geweest en onder sterke verdenking van samenwerking met hem had gelegen. 6 Febr. 1788 werd hij tot pensionaris van Leiden aangesteld, doch hij legde op verlangen van zijne vrouw (wegens zijn geestestoestand) dit ambt reeds 11 Mrt. 1789 neder, en verhuisde naar Zutphen, waarna hij in den loop van dat jaar den ‘Wildenborch’ kocht en daar tot 1 November 1791 wonen bleef, toen hij zich op het kasteel ‘Nijenhuis’ vestigde. Na den dood zijner vrouw (12 Aug. 1794) verliet Boers dit kasteel en begaf zich eerst naar Itzehoe in Holstein, vervolgens naar Gemen in Westphalen en keerde in 1798 naar ‘Nijenhuis’ terug. In den loop van dat jaar verkocht hij dit goed aan Rutger Jan Schimmelpenninck en ging opnieuw in zijne geboorteplaats wonen, waar hij o.a. eene zeer omvangrijke zanderij begon.

Men zie over hem: Wapenheraut VI, 197; Nieuwe Nederl. Jaarboeken 1752, II, 1321; Opstelten, Brieven van Mr. A.C. Staring (1916) 25, 27, 33, 39; Mc. Theal, History of South Africa 1691-1795, II, 232-235, 258-261; idem, under the administration of the Dutch East India Company 1652-1795, II, 140, 157, 160, 162, 164, 187; Mendelssohn, South African Bibliography, in voce Boers en van Reenen; Blok, Holl. Stad III, 378, 381.

de Savornin Lohman