Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Bernsau, Heinrich Wilhelm]

BERNSAU (Heinrich Wilhelm), geb. 1717 te Lennep in Bergsland, overl. te Franeker 15 April 1763. Hij studeerde te Duisburg en Marburg theologie en filosofie en vormde zich tot een ijverig aanhanger van Chr. Wolff en diens wijsbegeerte. In 1737 werd hij candidaat en deed in 1745 te Halle verschijnen het eerste deel zijner Theologia dogmatica, handelend De Deo ejusque attributis, waarvoor Wolff een voorbericht plaatste. Deel II: De S.S. Trinitate et decretis divinis verscheen te Leiden in 1747. Want daarheen had hij zich ter verdere studie begeven; 5 October 1746 liet hij zich inschrijven als ‘H.G. Bernsau Linepa-Montanus, 27, T. Cand.’, wat niet klopt met 1717 als zijn gewoonlijk opgegeven geboortejaar. Naar Franeker geroepen, opdat door de wolffiaansche wijsbegeerte vreemde studenten mochten aangetrokken worden, inaugureerde hij 1 Mei 1749 met eene Oratio de ratione certi in theologia constituendi. Duitsche studenten bezongen hem bij die gelegenheid als een ‘Adler, der diessen niedren Erdenkreyss verlässt ..’ maar de uitkomst heeft aan die verwachting niet beantwoord. Zijn invloed was gering, van zijne filosofie waren de Franekers niet gediend en zijn boeken gingen reeds bij zijn leven voor een appel en een ei van de hand. Bij zijnen dood wilde geen zijner ambtgenooten zich met de lijkrede belasten, totdat de weduwe, F.C. baronesse von Rheinheim, er eindelijk prof. Jacques Garcin toe bereid vond, den hoogleeraar in het Fransch.

Bernsau schreef, behalve het reeds genoemde, Compendium theologiae dogmaticae (1755); Theses selectae de vera hermeneuticae ratione (1756); Summarium hermeneuticum (1758); Onomasticon definitivum (1760/62) en enkele andere, welke om de ‘barbaarij’ (zegt Ypey), er in opgemerkt, geen opgang maakten.

Zijn portret door een onbekende in het stadhuis te Franeker.

Zie: Ypey, Gesch. d. krist. kerk in de 18e eeuw VIII, 201-208; C. Sepp, Joh. Stinstra en zijn tijd II, 43 vlg.; W.B.S. Boeles, Frieslands hoogeschool II, 499-502; L. Knappert, Gesch. der N.H.K. II, 6 vlg.

L. Knappert