Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

[Berchem, Wemberich of Wemmer van ook van Berghem]

BERCHEM (Wemberich of Wemmer van) (ook van Berghem), geb. te Doesburg in 1580 of 1581, overleden aldaar 30 Mei 1653, was vermoedelijk de zoon van Berndt v.B. en Wende Hoessmit (of Hoefsmit) Hij sproot uit een oud en aanzienlijk geldersch geslacht en werd omstreeks 1605 in dienst van een Ned. reederij naar W.I. gezonden, als kapitein van een schip. In de rivier Sasso (Sagua?) op Cuba met nog een ander Ned. jacht door spaansche schepen overvallen zijnde, deed hij de lont in het kruit steken en viel gekwetst den vijand in handen; door den gouverneur van Cuba in de gevangenis geworpen, ontging hem, vermoedelijk omdat hij toen nog katholiek was, erger lot en ontkwam hij met een ander Ned. schip naar het vaderland. In 1607 was hij in dienst van een amsterdamsche reederij als commandeur van drie schepen, op welken tocht hij het volgende jaar den bekenden Pieter van den Broecke in Angola ontmoette, met wien hij in 1609 naar Nederland terugkeerde.

In hetzelfde jaar zonden de bewindhebbers der O.I.C. hem via Lissabon naar Bantam, om namens de Staten-Generaal daar kennis te geven van het sluiten van het Twaalfjarig bestand. 1 Oct 1610 kwam hij daar aan met het jacht de Hazewind en, na zich van zijn taak gekweten te hebben, trad hij in dienst van Gouv.-Generaal en Raden als koopman. In 1611 volgde zijn benoeming tot directeur van den handel op de kust van Coromandel, maar hoewel hij zich als zoodanig verdienstelijk heeft gemaakt, o.a. door het bezoek, het eerste van een Nederl. ambtenaar, aan den Koning van Golconda, met wien hij een verdrag sloot, alsmede door de stichting van het fort Gelria te Paliacatte, schijnt hij als koopman slecht voldaan te hebben. Althans, na een onderzoek deswege door den ‘visitateur’ de Haze ingesteld, werd hij in 1615 als opperhoofd te Masulipatnam vervangen en naar Bantam opgezonden, wat evenwel niet belette, dat hij als commandeur van de retourvloot werd aangesteld, waarmede hij het volgende jaar in patria terugkeerde. Door de bewindhebbers is echter die behandeling van zaken slecht opgenomen, wat vermoedelijk de reden was, dat v.B. nimmer naar O.I. is teruggekeerd.

[p. 108]

Na den dood van Willem van Nassau in 1627 werd v.B. benoemd tot vice-admiraal van Holland en Westfriesland. In het volgende jaar met de vice-admiraals Hillebrand Quast en Willem Melckman met drie eskaders tegen de Duinkerkers uitgezonden zijnde, ontwikkelde zich in Augustus in de Noordzee een hevige strijd tusschen v.B. en de Spanjaarden, waarin de eerste de zege behaalde. Ook in de jaren 1629, 31 en 32 vinden wij v.B. kruisende in het Kanaal, op de Vlaamsche kust en in de Noordzee, zich tegen den vijand en tegen kapers verdienstelijk makend. Op zijn zeetocht in 1637 onder luit.-adm. van Dorp deed hij op gelijke wijze dienst, maar werd reeds 6 Juni ongesteld en kwam niet vóór Sept. 1638 onder de vlag terug, om kort daarna wegens ziekte weder huiswaarts te keeren. Deze omstandigheid is oorzaak geweest, dat hij door den luit.-adm. M.H. zn. Tromp werd beschuldigd, zijn post vóór Duinkerken moedwillig te hebben verlaten, waarvan hij zich echter later geheel heeft kunnen zuiveren.

Hij huwde in 1623 met Anna Huntum (overl. 1639) en ligt begraven in de St. Martini of Groote kerk te Doesburg. Hij liet een zoon en twee dochters na.

Zie: Zes jaren uit het leven van W.v.B. enz. door L.C.D. van Dijk (Amst. 1858); Laatste berichten van den vice-adm. W.v.B. door J.L.G. Gregory in Nijhoff's bijdragen 3e R., III (1886), 221-276. Voorts id. VIII (1852), 273; IX (1854), 54; X (1856), 71 vlg., alsmede Navorscher VI, 101; X, 68, 340; XIII, 84, 174; XXXVII, 79; LIX, 228. Verder N. van Wassenaar, Historisch Verhael enz. (Amst. 1623), XIII, 25 en XIV, 90; Aitzema, Saken van Staet en Oorlogh II, 555; P. van den Broeck's Eerste reis naar Angola (Tiele, Mémoire etc. 241) (Moonen's gedicht te zijner eere bevat een historische onjuistheid).

Mulert