Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

[Roelofs, Arjen Roelofs]

ROELOFS (Arjen Roelofs), friesch wiskundige, mechanicus en sterrenkundige, geb. 31 Maart 1754 te Hijum, aldaar overleden 11 Mei 1828, zoon van den landbouwer Roelof Pieters en Neeltje Alberts, genoot gewoon lager onderwijs en bekwaamde verder zich zelven tot wat hij geworden is. De nagelaten geschriften van zijn grootvader Pieter Roelofs, die ervaren was in de sterrenkunde en stuurmanskunst, brachten hem tot wiskundige oefeningen. Toen hij na den dood van zijn vader meer zijn wieken kon uitslaan, legde hij zich met zijn broeders Pieter en Albert met volle borst op zijn geliefkoosde studiën toe. Terwijl zij 's winters het graan dorschten, werden nog wiskundige voorstellen op een houten schut uitgewerkt en besproken. De werken van la Lande, van Swinden, Musschenbroek enz. hielpen hen verder. Hij maakte zich de kunst eigen om brilleglazen, verrekijkers en telescopen te maken. Twee

[p. 1082]

jaar werkte hij over zijn eersten telescoop. Voor de groote Berlikumer telescopen (1819-1822), vervaardigd door Sieds Rienks en R.H. Hommema maakte hij de berekeningen. Door voortgaande oefening wist hij eindelijk alle mogelijke werktuigen samen te stellen, zooals: mikrometers, kwadranten, thermometers, barometers, hygrometers, windmeters, electrometers en verschillende sterrenkundige werktuigen. Hij was de eerste, die in Friesland bliksemafleiders installeerde. Ook maakte hij vele berekeningen van zon- en maaneclipsen, die hij tevens nauwkeurig waarnam. Hij schreef onuitgegeven verhandelingen over de zeedijken en het te hooge binnenwater. Met vele geleerden en kunstenaars stond hij in briefwisseling. Hij verdient den naam ‘boerenprofessor’ te Hijum, daar hij een gansche school van leerlingen vormde. Daartoe behooren: Sieds Rienks, R.H. Hommema, K.R. Godijk, B. Gelder, J.B. Gelder e.a. De regeering erkende zijn verdiensten door hem 23 Sept. 1817 te benoemen tot broeder in de Orde van den Ned. Leeuw.

Zie: W. van Peyma, Levensberigten van Arjen Roelofs Roelofs (Franeker, 1829).

Wumkes