Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

[Muys van Holy, Nicolaas]

MUYS VAN HOLY (Nicolaas), zoon van Willem en van Aagje Ketelaar, is geboren in 1653 of 1654, waarschijnlijk te Amsterdam en aldaar gest. 18 Mei 1717. Hij huwde 3 Dec. 1680 met Anna Catharina Guldewagen uit een haarlemsche regeeringsfamilie. Als advokaat was hij te Amsterdam werkzaam en heeft ook een rol gespeeld in het politieke leven van zijn woonplaats en deel genomen aan den politieken pamflettenstrijd aldaar omstreeks 1690. Met zekerheid is echter daaromtrent weinig te zeggen, want Muys heeft blootgestaan aan allerlei beschuldigingen en laster. Aangenomen, dat zijn gedrag niet zonder smetten was, mogen wij gerust voor zeker houden, dat hier schromelijk overdreven is en dat zijne vijanden - hij had er velen - niet kieskeurig waren in het bijeenzoeken der beschuldigingen, welke zij hem naar het hoofd wierpen.

Het eerste geschrift van Muys is zijn Middelen en motiven om het kopen en verkopen van Oost-en en West- Indische acten, die niet getransporteert werden, mitsgaders ook die de verkoper ten dage van den verkoop niet in eigendom heeft, als mede optie partyen der actien te beswaren met een Impost ten behoeve van het gemeene Land en de stad Amsterdam (Amst. 1687 in 4^o.) (Pamflet Knuttel 12622), waarin hij optrad tegen den windhandel in genoemde aandeelen en dien ongezonden handel door belasting wilde beteugelen. Toen hiertegen verscheen Relaes en Contradictie op de motiven (Knuttel no. 12622a), antwoordde Muys met Oplossing van de difficulteiten die bij eenige gemaakt werden tegens sekere Memorie .... onlangs door den ondergeschreven uitgegeven (Amst. 1687 in 4^o.). Nog andere vlugschriften volgden. Deze strijd is echter gestreden zonder schelden en razen, welke zulk een groote rol speelden in den pamfletten-oorlog van 1690, ontstaan door het geschil over de schepenen-verkiezing te Amsterdam. Twee groepen pamfletten vallen hier duidelijk te onderscheiden, de eerste had tot auteurs het oranjegezinde driemanschap Romeyn de Hooghe, Govert Bidloo en Ericus Walten, van de tweede, die op de hand der amsterdamsche regenten was, heet Muys van Holy de voornaamste schrijver, o.a. van de Vindiciae Amstelodamenses of Contraspiegel der waarheid (Knuttel, 13484) en andere dergelijke libellen. In de Missive van Mr. Nicolaes Muys van Holy .... aen .... Mr. Willem Fabritius (Knuttel 13553) heeft Muys zeer bepaald ontkend auteur van die pamfletten te zijn. Reeds de stijl, meende hij, kon doen zien, dat zij niet van zijne hand waren. In een naamloos uitgegeven, maar door Ericus Walten naar de inlichtingen van de Hooghe geschreven, pamflet Vervolgh op het zeedig ondersoeck (Knuttel, 13552) vindt men een breedvoerig verhaal van een door Muys opgezette samenzwering tegen Willem III. De regeering schijnt de zaak

[p. 894]

een tijd lang au sérieux genomen te hebben en liet een onderzoek instellen. De zaak liep echter weldra op niets uit en waarschijnlijk hebben wij hier slechts te denken aan een door de Hooghe in elkaar gezette streek, waarvan de bedoeling was den door hem gehaten Muys van Holy in moeilijkheden te brengen.

De rechtszaken, waarin Muys betrokken is geweest, hebben hem ook herhaaldelijk naar de pen doen grijpen, om als eerlijk man zijn gedrag te verdedigen. Kortheidshalve verwijs ik naar de hier onder vermelde studie van M. Roest Mz., waar men de titels van al die geschriften vermeld vindt. Zie ook Pamfletten Knuttel, 14638, 15417, 15540-43, 15621-24, 15730, 15731. Ten slotte bracht zijn geschrijf hem in de gevangenis. Een zekere Jan Geerkens, gehuwd met Louise Blaau, had bij testament zijn groot vermogen aan zijne weduwe vermaakt, onder beding, dat, zoo zij hertrouwde of ongehuwd overleed. het vermogen aan de Luthersche gemeente zou komen. Zij hertrouwde in 1681 maar hield het geld onder zich. Meer dan twintig jaar later is Muys achter den inhoud van het testament gekomen. Hij heeft toen de inmiddels weder weduwe geworden vrouw een proces aangedaan, dat hij verloor. Er is over die zaak heel wat geschreven, ook door Muys en het gevolg was, dat hij 19 October 1708 tot vijfentwintigjarige gevangenisstraf veroordeeld werd. Wat de oorzaak van dat strenge optreden tegen Muys geweest is, is nog niet opgehelderd. Tevergeefs sprong czaar Peter, die hem reeds vroeger naar Rusland had willen doen komen, voor hem in de bres. Men hield Muys in strenge gevangenschap tot zijn dood op 18 Mei 1717.

Behalve het reeds genoemde schreef Muys nog: Voorstel van seker faciel middel, waer door men, in tijden van nood, onder allerley soorte van regeeringen, een gelijkmatige schatting, over de ingesetenen, naer proportie van iders capitael, soude kunnen omslaen (Amst. J. Rieuwerts, 1691 in 4^o.) (Knuttel 13662); Antwoord van M. Nicolaes Muys van Holy, op sekere so genaemde remarques .... uytgegeven tegen syn ontwerp en consederatien over 't redres van 't Quohier van den 200ste penning. (Amst., P. Rotterdam, 1692 in 4^o. (Kn. no. 13803) In den strijd over B. Bekker's Betoverde Wereld mengde Muys zich met een goed geschreven vlugschrift Overweging van het Hooftpoint in Do. Bekkers Boek .... Te weten of de duyvel op een Mensch werken kan (Amst., P. Rotterdam, 1692 in 4^o.) (Kn. no. 13886 en 13887). Drie drukken waren weldra uitverkocht. Op verzoek van den burgemeester Hudde gaf Muys toen nog een vermeerderden vierden druk.

Zie over Muys: De artikelen van M. Roest Mz. in Navorscher, VI, 261, 262; VII, 18, 81, 150, 239; IX 172 en W.P.C. Knuttel, Ericus Walten in Nijhoff's Bijdragen, 4e Reeks, I, 359 vv.

Knuttel