Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3
(1914)–P.J. Blok, P.C. Molhuysen–
Auteursrecht onbekend
[pagina 877]
| |
samenzweringen, strekkende om de stad Tiel, die in 1579 aan de Staatschen gekomen was, weder onder de macht van Spanje te brengen. Mom had in het jaar 1606 op zijn plan de goedkeuring van den gouverneur van 's Hertogenbosch, Grobbendonck, dien hij aldaar bezocht, verkregen. In Tiel teruggekeerd, betrok hij eenige andere personen in de samenzwering, bepaaldelijk Elbert van Botbergen, geldersch edelman, die in Tiel een doodslag begaan en in Mom's woning een schuilplaats gevonden had en Adriaan van Eynthouts, schout van het Over-ambt van den Lande van Cuyck. Gelukte de aanslag, dan was hem van wege den Aartshertog te Brussel toegezegd, dat hij rijkelijk beloond zou worden, terwijl hem het gouverneurschap van Tiel, met een compagnie te paard en te voet, in het vooruitzicht was gesteld. Het beraamde complot bestond daarin, dat Mom zich op een Zondag, onder de predicatie, van de schotdeuren der Zandwijksche Poort meester zou maken, de poort vermeesteren en alsdan de burgers en soldaten in de kerk sluiten zou. Maar de uitvoering van dit plan werd verijdeld doordat er brieven van den graaf van Bucquoy aan den spaanschen veldheer, Markies Spinola, onderschept en daarop twee compagnieën naar Tiel gezonden werden. Later beraamde Mom met de zijnen een plan, om de officieren van het garnizoen, te zijnen huize op een ontbijt te noodigen en hen dan òf van kant te maken òf in een kelder te jagen en aldaar op te sluiten, doch ook van dit plan kwam niets, doordien de graaf van Bucquoy met zijn troepen, die de samenzweerders zouden te hulp komen, optrok, alvorens het hem bekend was. Later, nog vóór het eindigen van het 12-jarig Bestand, liet Mom zich weder met een aanslag in, doch het verraad werd ontdekt en Mom, van Botbergen en van Eynthouts werden wegens crimen laesae majestatis ter dood veroordeeld en op 17 April 1621 te 's Gravenhage onthoofd. De sententiën, in deze zaken gewezen door de Staten-Generaal gecommitteerde rechters, zijn in 1621 uitgegeven te 's Gravenhage bij Hillebrand Jacobszn. Zijn portret is gegraveerd door C. de Passe. In den bekenden historischen roman van Mr. J. van Lennep de Pleegzoon spelen Mom en van Botbergen een rol. De voorstelling, alsof Mom ongehuwd was, is niet juist. Althans in een Kort Verhael van de Justitie ofte Executie is te lezen, dat op den dag der executie Mom's vrouw en dochter de residentie hebben verlaten, terwijl daarin en in een in 1621 te Leiden uitgegeven geschrift, getiteld: Recht ofte Executie gedaen in 's Graeven-Haegh aen eenige Landt-Verraders, vermeld wordt, dat op dringende bede van Mom's vrouw het lijk van haar man achter den kerktoren is begraven geworden. Rink |
|