Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[Nijhoff, Mr. Isaäc Anne]

NIJHOFF (Mr. Isaäc Anne), geb. te Arnhem 26 Juli 1795, overl. aldaar 20 Juni 1863, zoon van Paulus N. en diens tweede vrouw, Maria Sophia Brouwer. Door zijn vader en anderen werd hij opgevoed in wetenschap en handel; in 1812 kwam hij in den boekhandel van zijn vader, waar hij ook gelegenheid vond zich aan zijn lievelingsvak, de geschiedenis, te wijden. In 1817 trad hij als deelgenoot in de zaak. Als boekhandelaar en uitgever had hij weldra een gevestigden naam; hij was een der eerste wetenschappelijke uitgevers in Nederland, in wiens fonds zoo goed als uitsluitend belangrijke werken werden opgenomen. Naast zijn boekhandel verkreeg hij al spoedig andere werkzaamheden; reeds den 6. Aug. 1816 werd hij aangesteld tot opzichter van het oud-archief van Gelderland; later werd hem de titel van provinciaal archivaris geschonken. Als archivaris heeft hij zeer veel gearbeid; talrijk zijn de door hem bewerkte inventarissen. Van evenveel beteekenis is zijn werk als historicus. In 1837 begon hij de uitgave van de Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde, waarin hij zelf ook tal van historische studiën en publicatiën opnam; daaronder verdienen afzonderlijk vermelding de Onuitgegeven stukken betrekkelijk de geschiedenis der Spaansche heerschappij en die van den opstand tegen Spanje, bijzonder in Gelderland (in dl. III-IX). In 1849 nam hij den Gelderschen Volksalmanak van de firma Thieme over, dien hij uitgaf en redigeerde tot zijn dood. Reeds veel vroeger, in 1826, was bij hem verschenen de Statistieke Beschrijving van Gelderland, uitgegeven door de Commissie van Landbouw in dat gewest; hij zelf had het voornaamste aandeel gehad aan het opstellen van dat werk, dat als een grondige omwerking van den ouden Tegenwoordigen Staat van Gelderland (1741) kan worden beschouwd. Maar Nijhoff's levenswerk, dat hem terecht grooten naam bezorgde en ook altijd zijn waarde en beteekenis zal behouden, was de Gedenkwaardigheden uit de geschiedenis van Gelderland, waarvan het eerste deel in 1830 door en bij hem werd uitgegeven. Zich aansluitend bij Bondam's Charterboek en van Spaen's Geschiedenis,

[p. 1010]

wilde hij de voornaamste documenten van en over de historie van Gelderland met uitvoerige inleiding publiceeren. Niet geheel, maar wel grootendeels heeft hij het werk voltooid; hij zelf heeft uitgegeven dl. I-VI: 2 (1830-1862), waarin de geldersche geschiedenis wordt gebracht tot den vrede van Gorinchem in 1528. Een dergelijke uitgebreide bronnenpublicatie bestaat voor geen ander gewest; de waarde ervan wordt verhoogd door de uitnemende inleidingen, die Nijhoff voor ieder deel schreef en waarin de geheele geschiedenis van Gelderland naar de bronnen wordt beschreven. Ter erkenring van zijn groote verdiensten werd hem den 24. Mei 1850 door de Groningsche universiteit honoris causa het doctoraat in het romeinsch en hedendaagsch recht verleend. Hij was in Dec. 1817 gehuwd met Martina Cornelia Houtkamp.

In het Adresboek v.d. Nederl. boekhandel voor 1864 staat zijn gesteendrukt portret.

Zie: P.C. Molhuysen in Levensb. Lett. 1864, 107 vlg.; G.H.M. Delprat in Jaarb. Kon. Akad. 1864, 104 vlg.; F. Muller in Bijdr. t.d. gesch. v.d. Ned. boekh. I, 108 vlg.

Brugmans