Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[Lansbergen, Franciscus]

LANSBERGEN (Franciscus), van of a L., Lansbergius, Landspergius, Lanceberg, van Landtsberch, te Gent geb., was een broer van Daniel (1) (kol. 771) en Philips (1) (kol. 775) en waarschijnlijk dus wel evenals deze bij de vlucht zijner ouders naar Engeland, mee daarheen genomen en onderwezen in de theologie. Na zijn terugkeer uit den vreemde werd hij predikant te Kortrijk, totdat de inneming dier stad door Parma hem noopte, met achterlating van zijn gezin en zijn boeken, haar door de vlucht te verlaten (27 Feb. 1580). Vervolgers stond hij korten tijd te Brugge, daarop te Gent, waar hij zich tegelijkertijd ook schijnt te hebben bezig gehouden met het geven van onderwijs, althans hij wordt genoemd onder de leermeesters van Antonius Walaeus. In 1581 deed de Kerk van Brugge pogingen hem weer terug te doen keeren, maar door de beslissing der Synode te Gent (8 Mrt. 1581), dat die van Brugge geen recht op hem hadden, mislukten deze. Zoo bleef hij in zijn geboortestad, tot Parma ook deze wist in te nemen. Toen trok hij naar Leiden; 22 Oct. 1584 liet hij zich als medisch student daar aan de academie inschrijven. In 1593 werd hij predikant te Rotterdam. Daar staande werd hij remonstrant, waarop de kerkeraad hem afzette, welke afzetting in 1619 door de Synode van Zuid-Holland bevestigd werd. 10 Sept. van dat zelfde jaar teekende hij voor Gecommitteerde Raden de acte van stilstand en leefde toen als ambteloos burger nog tot 18 Mei 1626. In 1609 heeft hij te Antwerpen met zekeren pater Gouda een dispuut gehouden over de avondmaalsleer, naar aanleiding waarvan de volgende werkjes verschenen: Ghespreck over de Leere van de Transsubstantiatie, onlancks gehouden binnen Antwerpen tusschen Franciscum Langsbergium .... ende Patrem Gauda, uytghegeven door Samuel Lansbergium ende bij hem met sekere annotatiën op den kant verrijkt (Rotterd. 1609; Pamflet Meulman n^o 1168); Andwoorde Joannis de Gouda op de medesprake aengaende de transsubstantiatie met Francisco ende Sam. Lansbergen (Antw. 1609; Pamflet Meulman n^o 1170); De victorieuse transsubstantiatie J. de Gouda .... over Fr. ende S. Lansberghens, woordendienaers tot Rotterdam (Antw. 1611); De godtloosheyt der rotterdamscher inquisitie in dewelcke Fr. ende Sam. Lansbergen inquisiteurs, arbeyden met lasteren, leugenen, quade citatiën en allerley onverstandicheydt levendich te delven ende begraven de welvarende, triumphante, eewich durende, roomsche, katholycke transsubstantiatie, door J. de Gouda (Antw. 1621); Wtvaert van de roomsche transsubstantiatie. Ghestelt door Fr. Lansbergium ...., teghens de versticte ende afghestorvene transsubstantiatie Joh. de Gouda, jesuwyts letterknecht binnen Antwerpen (Rott. 1612); Balade aan Pater Gouda op 't gespreck gehouden tusschen hem ende François Lansbergen (Delft; Pamflet Meulman n^o 1233 cf. n^o 1285); Twee-en-twintich bedenckinghen Francisci Lansbergii, over de

[p. 773]

leere van de Transsubstantiatie, vraeghwijs, R.D. Patri Goudae voorghestelt (cf. Pamflet Meulman n^o 1169); Antwoorde Joannis de Gouda op de bedenckingen Fr. Lansbergii aengaende de transsubstantiatie (1609); Wederantwoorde Fr. Lansbergii ..., teghens de Antwoorde J. de Gouda ...., op sekere bedenckinghen Lansbergii .... aengaende de transsubstantiatie (Rott. 1610). Verder schreef Lansbergen nog: Christelycke overdenckinghe des doots, tot beteringhe des levens, over de woorden Mosis, Ps. 90 vs 12 (1604); Verklaringhe Fr. Lansbergii over den XXX psalm, ter danczegginge bij hem ghepredict (Rotterd. 1607); Verantwoordinghe Fr. Lansbergii .... teghens Robertum Sweertium, plebaen tot 's-Hertogenbosch (Rott. 1610; Pamflet Meulman n^o 1235, cf. n^o 1234); Kort ende Christelyck examen over de leerpoincten .... ten huydighen daghe in gheschil ghetrocken ...., hoe men dezelfde, zonder quetsinghe van fondamentele waerheyt, d'een met den anderen kan vereenighen, ofte tenminsten verdraghen (1612) (Pamflet Tiele n^o 1021); terwijl hij eindelijk ook nog - maar naar een slecht handschrift - Dathenus, Eene Christelijke Samenspreking uit Gods Woord heeft in het licht gegeven, onder den titel: Peerle der Christelycker Vertroostinghe (Rotterd. 1613). In 1640 verscheen te Genève: Remèdes contre le mal-reiglé mespris, l'oubliance et la trop grande apprehension de la mort cucillis au jardin de vie par Lucas Trelcat, Franç. Lansbergue, Daniel Toussaint et Guillaume Perkins.

Lansbergen, die gehuwd is geweest met Clara Willems, heeft verscheidene kinderen gehad. Een dochter, Anna, huwde 24 Aug. 1614 te 's Gravenhage met M. Jacobsz. van Wou. Een zoon Franciscus werd als medisch student te Leiden ingeschreven 18 Mei 1612; hij schijnt in 1582 geboren. Een andere: Jacobus, vermoedelijk in 1588 geboren, komt in 't leidsche album voor sub 3 Mei 1618 en was jurist. Een derde was de reeds meermalen genoemde Samuel (1) (kol. 784). Een zuster van Franciscus Lansbergen of van zijn vrouw huwde met Pieter Paillet; uit dit huwelijk werd een dochter Sara geboren.

Zie: P.J. Wyminga, Festus Hommius (Leiden 1899) 106, 188; Navorscher VIII (1858) 100 vv., 273, 299; LV (1905) 398; J.H. Hessels, Eccl. Lond. Bat. Arch. III (Cantabr. 1897) nrs. 1345 en 1352; Werken der Marnixvereeniging S. III D. II, 269; D. III, 79; H.Q. Janssen, De kerkhervorming in Vlaanderen I (Arnh. 1868) 120; Kerkhistorisch Archief 1836, 38, 39 cf. 1848, 7; H.C. Rogge, Catalogus der pamflettenverzameling van de boekerij der Remonstrantsche kerk te Amsterdam Stuk I afd. I, 135, Stuk II afd. II, 114; Petrus Dathenus, Een Christelyke samenspreking. Opnieuw uitgegeven door J.J. Doedes (Utr. 1884) Naschrift 126; G. Brandt, Historie der Reformatie II (Amst. 1674) 51, 180, 278, 429, 945; W. Geesink, Calvinisten in Holland (Rotterd. 1887) 153, 163; J. Trigland, Kerckelyke Geschiedenissen (Leiden 1650) 418, 419, 686, 688; L.D. Petit, Bibliographische lijst der werken van de leidsche hoogleeraren (Leiden, 1894) 89, no. 3; H.Q. Janssen, Catalogus van het Oud-Synodaal Archief ('s Grav. 1878) bldz. 21 no. 61, bldz. 59 no. 5; Baudart, Memoryen van de .... geschiedenissen I B. III, 133-136. van

Schelven