Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2

[Bacx, Paulus]

BACX (Paulus), geb. 1550 te 's Hertogenbosch, overl. voorjaar 1606 te Bergen-op-Zoom. Hij was een broeder van de twee voorg. Sedert 1576 diende hij met zijn broeder Marcelis op eigen kosten in den oorlog tegen Spanje, totdat Marcelis in 1581 commissie kreeg om een compagnie ruiterij in dienst van den lande op te richten; het bevel hierover liet hij echter aan zijn broeder Paulus over. Met vergunning van den Prins van Oranje nam hij zijn standplaats te Bergen-op-Zoom. Van daar uit deden de beide broeders vele uitvallen, o.a. tegen het garnizoen van Steenbergen, waar de gouverneur Stemborn het bevel voerde. De vijand vluchtte in een toren en moest zich later met groote verliezen overgeven. Korten tijd later streden de gebroeders onder den maarschalk de Biron, wederom in de buurt van Steenbergen, met hun ruiterij deel uitmakende van de fransch-zwitsersch-engelsche troepen. Een maand vóór de overgave van Antwerpen aan Parma (1585) streden de Bacxen met succes in een ruitergevecht tegen den Markies del Gasto bij Stabroeck, doch werden later beiden gevangen genomen. Paulus was reeds aan de hand gekwetst. Later werden zij uitgewisseld. Op 27 Mei 1586 wisten de Bacxen een convooi fourage enz., uit 's Hertogenbosch naar Antwerpen vertrokken, bij St. Antonie Capelle aan te vallen en te veroveren. In November 1588, na het ontzet van Bergen-op-Zoom, werd P. Bacx door den gouverneur der vesting, Willoughby, in naam der koningin van

[p. 62]

Engeland tot ridder geslagen. Voorts ontvingen de broeders toen een groote gouden medaille en een tweede in 1591. In April 1589 namen zij, na een mislukten aanslag op Bergloon, het stadje Thienen bij verrassing in, plunderden het en keerden daarna naar Bergen-op-Zoom terug. In Mei van het volgend jaar voerden zij een ruitergevecht met de Spanjaarden op de heide bij Calmpthout, versloegen de vijanden, vervolgden hen tot in de grachten van Dambrugge en verijdelden de voorgenomen versterking van de Oordammerschans. Tijdens het verlof van den gouverneur van Bergen-op-Zoom, Thomas Morgan, naar Engeland, werd P.B. tijdelijk (Nov. 1592) tot gouverneur dier vesting benoemd en later definitief. In het jaar 1605 (21 Augustus) wist hij een aanval op de vesting, die reeds een begin van succes had, nog bijtijds af te slaan en den vijand op de vlucht te drijven. Zijn groote kloekheid ontving in een bijzonder schrijven van de Staten-Generaal groote waardeering. Op 20 Sept. d.a.v. werd de vesting opnieuw en thans met meerdere kracht door de troepen van den Aartshertog onder du Terrail aangevallen, doch ook nu wist B. den vijand met groote verliezen af te slaan. P.B. werd in de Groote Kerk te Bergen-op-Zoom ter aarde besteld; het prachtige grafmonument werd in 1747 geheel en al verwoest. Hij was in 1588 gehuwd met Elisabeth Versims, bij wie hij onderscheidene kinderen had.

Zie dezelfde bronnen als bij de twee voorg. artt. en Bosscha, Neerl. Heldend. te Land I, 205, 206, 226, 236-238, 268 noot 1, 311, 316, 335 noot 4.

Eysten