Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 1

[Beaumont, Simon van (1)]

BEAUMONT (Simon van) (1), in 1574 (blijkens zijn kwartierbord verkocht bij Schulman te 's Gravenhage, 13 Nov. 1901) te Dordrecht geb., overl. 20 Jun. 1654, waarschijnlijk te 's Gravenhage. Zijn ouders waren Herbert v.B. en Cornelia v. Slingeland. Zijn oudste broeder Johan stierf jong, zijn jongere broeder Anthony huwde met Anna Auxbrebis, en liet drie zonen en dochters na. Simon v.B. bezocht waarschijnlijk in zijn geboorteplaats de latijnsche school, waar o.a. Oridryus en Rekenarius lessen gaven. 27 Sept. 1588 werd hij in het album der leidsche academie als student in de rechten ingeschreven, onder het rectoraat van Justus Lipsius. Toen in 1592 Paulus Merula hoogleeraar in de geschiedenis werd, was S.v.B. een zijner eerste leerlingen. Hij bleef later met zijn leermeester, nu vriend, in briefwisseling.

Gedurende zijn studietijd ontstak hij in liefde voor een meisje, waarvan alleen de voornaam, Elisabeth, bekend is (Tideman 17). Vele gedichten in 't holl., fransch en latijn, danken hun ontstaan aan deze jongelingsliefde (hij was 22 jaar, T. 24). Toen hij haar zijn gevoelens verklaarde, wees zij hem af. Evenals Huygens, verklaarde hij toen Cupido den oorlog (T. 27). Niet onmogelijk is het, dat de schoone dezelfde is als Elizabeth v. Valkenburg, die later (1604) aan Cats haar hand schonk, bij welke gelegenheid S.v.B. een epithalamium dichtte (Eysten 161). Wanneer hij promoveerde, is onzeker. In de leidsche registers komt hij niet voor. Waarschijnlijk haalde hij evenals Cats te Orléans zijn doctorstitel (T. vi). In 1601 richtte hij uit Middelburg een brief aan Merula; in verband met zijn verdere carrière is het waarschijnlijk, dat hij zich daar als advocaat gevestigd had. Toen er n.l. 30 Juli 1606 aldaar besloten werd een tweeden pensionaris te benoemen, viel de keus op hem, op een traktement van ƒ 900. Zijn oudere ambtgenoot was Apollonius Schotte, in 1609 vervangen door Joh. Houck. In 1610 werd S.v.B. voor 2 jaar gecontinueerd. In 1611 werd hij 1e pensionaris, terwijl zijn traktement klom tot ƒ 1200.

Tot 1615 was Joh. Boreel, van 1621-1623 J. Cats zijn collega. Van 1616-1620 en van 1624-1634 wordt hij alléén als pensionaris vermeld. Deze post gaf hem zitting in de Staten van Zeeland; als gedeputeerde wegens Zeel. komt hij o.a. in 1610 en 1628 voor. 1618 werd hij voorgedragen voor lid van den Hoogen Raad, doch bedankte. In de politiek koos hij de zijde van Oldenbarnevelt. In 1625 werd hij met behoud van zijn betrekking afgezonden ter vergadering d. Alg. Staten voor Zeeland. 1627 tegelijk met J.G.v.d. Boetzelaer toegevoegd aan een gezantschap, dat naar de koningen van Zweden en Polen gezonden werd om bemiddeling aan te bieden tot het sluiten van een

[p. 263]

vrede, of althans een bestand, en om handelsvoorwaarden te bedingen. Gezanten waren R. van den Honert en A. Bicker. In 1628 keerden zij zonder veel resultaat terug. In die dagen werd juist de zweedsche koning Gustaaf II Adolf gewond; S.v.B. snelde er heen, en had een gesprek met hem. Een gedicht op die verwonding is in zijn werken opgenomen (T. 131). In 1633 werden R. Huygens en S.v.B. naar den keurvorst van Keulen gezonden, om, in aansluiting aan een vroegere zending van G. van Vosbergen, die zonder gevolg bleef, aan te dringen op onzijdigheid, toelating van hervormden godsdienst, op 't weigeren van werving door Spanje, ook om handelsvoordeelen te bedingen, en verder om steun voor de koningin van Boheme bij haar pogingen om haar leenen in bezit te nemen. Hoe eervol ontvangen, verkreeg het gezantschap alleen de belofte van weigering van het lichten van soldaten door Spanje. In 1634 maakte hij weder deel uit van een gezantschap, dat vergezeld van troepen, naar Friesland ging naar aanleiding van volksbewegingen. De gezanten, S. van Beaumont uit Dordrecht (een oomskind van den dichter), H. Nobel, onze dichter en J. van Weede, moesten voorstellen doen tot regeling van de betaling der quoten. Zonder succes echter. Intusschen veranderde hij van betrekking. Het ambt van pensionaris van Rotterdam was na de inhechtenisneming van H. de Groot nog steeds onvervuld. In 1626 besloot de regeering tot vervulling, doch eerst in 1634 kwam het tot een benoeming. De keus viel op S.v.B., die de betrekking aanvaardde. In 1639 stierf te Leiden prof. Cunaeus, en werd S.v.B. als opvolger genoemd; waarschijnlijk was zijn partijkiezen in 1619 oorzaak, dat curatoren hem niet benoemden.

Toen langzamerhand ouderdom en toenemende lichaamszwakte hem het vervullen van zijn ambt moeilijk maakte, liet hij zijn zoon Herbert daarover met de vroedschap onderhandelen. 't Gevolg was, dat hij 29 Apr. 1649 op de meest eervolle wijze ontslagen werd, met behoud van jaarwedde (ƒ 2000), en met den titel van pensionarius honorarius. Gedurende zijn staatsmansloopbaan werd meermalen zijn raad en hulp ingeroepen en hij ‘geëmployeert als wesende bequaem om door sijne goede qualiteyten den Lande dienst te doen’ (Acten en Resol. d. St. Gen. 12 Maart 1627). Vele adviezen van S.v.B. zijn bewaard in de Holl. Consultatien. Meermalen was hij voorzitter van de Alg. Staten of stond hij de belangen van Zeeland bij die van Holland voor. In 1612 komt hij voor als Raad in den Hove van Vlaand. In 1629 was hij een der gecommitteerden van de St.-Gen., die Frederik Hendrik naar het beleg van 's Hertogenbosch vergezelden; in 1635 als gecomm. ter St. G. Scheltema noemt hem als een dergenen, die in troebel water wilden visschen, en zich tegelijk met F. van Aitzema door den Keizer met Ameland laten beleenen; daar dit echter een S.v.B. zittend voor Dordt was, moet dit slaan op meergemelden gelijknamigen neef, die volgt.

S.v.B. is tweemaal gehuwd geweest. Eerst met Aarnoudina van Rosenburg (11 Mei 1601), daarna met Catharina Brandt (12 Oct. 1636). De laatste schonk hem de volgende kinderen: 1^o. Cornelia, geh. m.P. van Roosbeek of Rosebeque, in 1639 raad, 1640 burgemeester van Middelburg en raadsheer in den Raad van Vlaand.; 2^o. Aarnoud, raad van den prins v.O. en 1e raad en pres. van den Raad v. Brab.; 3. Herbert, sedert Juli 1636 pensionaris van Dordt, van 28 Apr.

[p. 264]

1640 secr. en charterm. v. Holl. en W.-F.; 4. Johan, kolonel der gardes, en bevelh. van den Briel; 5. Aarnoudina, geh. met A. van Halewijn; 6. Simon, lid van den Hoogen Raad van Indië en Brazilië, daarna advoc. van den W.-Ind. comp. in Middelburg, sinds Juni 1651 secr. van Middelburg (overl. 1663). Onder zijn kleinzoons is bekend: Simon (3). Tot zijn vrienden rekende S.v.B. Paulus Merula, Corn. van der Mijle, de beide Dousa's (op den vader maakte hij een Epitaphium), J. Cats, Ap. Schotte, R. van den Honert, Scriverius (wien hij zijn Grillen opdroeg), C. van Baerle, C. Boey (die twee lofdichten op hem schreef, en zijn lat. gedichten uitgaf), Hub. Berck Jz., burgem. van Dordt, een verrə verwant, en Anna Roemers Visser. Bekend was hij met de Groot, Hooft, Reael, Andr. Bicker, Erycius Puteanus, Jo. Meursius.

In 1623 werkte hij met Cats en vele zeeuwsche dichters mede aan de Zeeuwsche Nachtegaal, waarin zijn werk een gunstige uitzondering vormt tusschen vele waardelooze rijmelarijen. Hij onderteekende zijn gedichten H.V.D. (Volgens een brief d.d. 23 Sept. 1623 van Joh. Rademaker in Hessels, Eccl. L.B. Arch. I, 857 = Hollander van Dort). Toen hij in 1634 te Rotterdam benoemd werd, droeg hij zijn jongsten zoon Simon op, zijn papieren te regelen. Deze verzamelde de gedichten, en gaf ze, na langdurige tegenkanting van den maker, in 1638 uit als: Horae succissivae. Tytsnipperingen, Rymen en Versen. Meestendeel in sijn jonghe, eenighe in sijn ouder jaren nu en dan gedicht, by Simon van Beaumont ('s Gravenhage 1638). (Zeldzaam).

In 1640 kwam een nieuwe druk uit als: Horae succisivae, Tyt-Snipperingen van de Jonckheyt, tot inden Ouderdom van Simon van Beaumont vermeerdert met de Rymen ende Versen van de Jaren XVI^cXXXVIII ende XXXIX (Rotterdam voor Joh. Neranus, te Amsterdam gedr. bij Nic. v. Ravesteyn 1640). Deze beide uitgaven bevatten holl., fransche en lat. gedichten. In 1644 gaf C. Boey de latijnsche gedichten afzonderlijk uit als: T. Bellimontii Horae succisivae cur. C. Boyus (Hag. Com. 1644).

De gedichten van S.v.B., die, over 't algemeen niet van buitengewone verdienste zijn of zich door hooge vlucht of originaliteit kenmerken, steken gunstig af bij het werk van overigens meer verdienstelijke dichters door zuiverheid en natuurlijkheid van taal en versificatie. De gedichten werden, behalve de jongelingsgedichten, waar de liefde drijfveer was, meer als tijdkorting tusschen ernstiger bezigheden dan als beoefening van hooge kunst vervaardigd, en waren niet voor openbaarmaking bestemd. De strekking der meeste spreken voor het karakter van den maker. Het grootste gedeelte zijn kleine gedichtjes met zedekundige strekking, meestal vrij gevolgd naar Martialis, terwijl ook een aantal aan spaansche volkswijsheid ontleend is (vgl. Cats en Huygens). In de Zeeuwsche Nachtegaal leverde hij eenige gedichten aan Anna Roemers Visser, die hij op haar bezoek aan Zeeland tot reisgezel strekte. In zijn latere levensjaren maakte hij ook godsdienst. gedichten, o.a. berijmingen van psalmen. Daar Scriverius in een gedicht aan Hofferus diens godsdienst. poëzie prijst tegenover de nopen en grillen van anderen (wat schijnt te doelen op de aan hem opgedragen gedichten van S.v.B.), wil Tideman in de ongeteekende Nopen in de Zeeuwsche Nachtegaal ook werk van S.v.B. zien, wat ten opzichte van den stijl zeer goed kan; een lofdicht op A.v.d. Venne's Sinnevonck op de Holl. Turf (1634), geteekend H.V.D., vindt Tideman terecht van stijl geheel afwijkend, hoewel hij 't

[p. 265]

mogelijk acht, dat hij zich hier tot woordspelerij heeft laten verleiden. Men denke hierbij aan de betrekking tusschen de gebroeders van der Venne en Cats, Cats en Beaumont.

Zie: Gedichten van Simon van Beaumont met eene inleiding en aanteekeningen, uitgegeven door J. Tideman (Utrecht 1843, in de Bibl. v. Ned. Dichters XVIIe eeuw); J. Eysten, Simon van Beaumont in Tijdspiegel 1901, II, 154-170, in welke beide naar talrijke bronnen verwezen wordt; Genealogie: Navorscher XLVI (1896) 150 en 288.

C.H.Ph. Meijer