De schaduw van Capoulet

[p. 205]

XXVII
Verleden.

Het duurde zeer lang, voor de volledige bijzonderheden aangaande het geval bekend werden. Het voornaamste materiaal ter completeering werd geleverd door Dr. Monet en deze zweefde vele dagen tusschen leven en dood. Ten slotte herstelde hij, maar hij beleefde weinig genoegen van zijn genezing, zooals te begrijpen is; voor verscheidene jaren gingen de gevangenisdeuren achter hem dicht.

Uit de verschillende verklaringen van verdachten en getuigen kwam het volgende aan 't licht:

Mathieu de Fontenay had van zijn jeugd af een misdadigen aanleg vertoond. Hij werd het zwarte schaap in de familie, mislukte als student, maakte schulden en kwam eenige malen met de politie in aanraking. Hij zonk dieper en dieper en nam ten slotte dienst bij het vreemdelingenlegioen. De graaf De Fontenay wist dit, maar had het niet aan Firmin gezegd; hij schaamde zich over zijn broer. Een paar jaar later kwam er bericht, dat deze in Algiers overleden was. De graaf vertelde toen zijn zoon, dat zijn oom Mathieu als officier was gesneuveld; sedert werd er niet meer over hem gesproken.

Mathieu de Fontenay was evenwel niet dood. Hij was uit het leger gedeserteerd en in aanraking gekomen

[p. 206]

met een heerschap, dat een vrij sterke gelijkenis met hem vertoonde, zoodat zij voor twee broers konden doorgaan. Deze compagnon, Nicolas Sévrin geheeten, was eveneens een type met een misdadigen aanleg; hij had zich op allerlei manieren door de wereld geslagen en zich ook toegelegd op het fabriceeren van valsch geld. Deze kunst leerde hij aan Mathieu de Fontenay, die daarin belangrijke vorderingen maakte. De beide heeren hadden echter herhaaldelijk oneenigheid en ten slotte werd Sévrin door De Fontenay doodgeslagen. De moordenaar, die al lang naar Europa had willen teruggaan, maar dit nooit gedurfd had, omdat hij bang was als deserteur gepakt te zullen worden, zag nu zijn kans schoon. Het viel hem niet moeilijk, zijn identiteitsbewijzen met die van den doode te verwisselen; hij nam de vlucht en vertrok naar Frankrijk, waar hij sindsdien leefde onder den naam van Nicolas Sévrin.

Hij zwierf overal rond en kwam ten slotte weer in de buurt van Capoulet. Vermoedelijk wilde hij zich met zijn broer in verbinding stellen, om geld van hem los te krijgen. Dit is nooit met zekerheid vastgesteld; Dr. Monet kon daar geen inlichtingen over geven. De eenige getuige voor deze episode was de boschwachtersvrouw. Deze had als jongmeisje een liaison met Mathieu de Fontenay gehad, waarbij deze haar op de schandelijkste wijze had bedrogen. Voor de rechtbank deelde de vrouw mede, dat zij op een avond, in de nabijheid van haar huis, Vergniaud had aangetroffen in hevigen twist met een grooten, forschen man. Zij had gezien, hoe deze een mes trok en daarmee haar man aanviel. Vergniaud was neergezonken. Zij had den

[p. 207]

moordenaar herkend, maar daar hield haar herinnering op; door de ontzettende emotie was blijkbaar op dat moment de waanzin ingetreden.

Opnieuw wist de misdadiger te ontkomen. Hij begaf zich naar Orleans, waar hij een tijdlang een vrij geregeld leven leidde, tot een nieuwe misdaad hem in aanraking bracht met het gerecht. Een psychiatrisch onderzoek redde hem van de guillotine en hij werd geplaatst in de inrichting van Dr. Monet.

Nog wist niemand, wie hij eigenlijk was. Monet hield vol, dat de aanslagen op den graaf en zijn zoon buiten zijn voorkennis waren gepleegd en het is ook niet gelukt, de medeplichtigheid van Monet aan die aanslagen te bewijzen.

Monet was een gewetenloos persoon, die door gevaarlijke speculaties in groote financieele moeilijkheden was geraakt. Door gesprekken met zijn patiënt kwam hij te weten, dat deze de kunst verstond, valsche bankbiljetten te maken; hij gaf hem vrijheid, zich buiten de inrichting te begeven en zich relaties te verschaffen. Zoo kwam men tot de inrichting van de werkplaats in de afgelegen rotskloof. Tot de relaties van Mathieu de Fontenay had ook de jonge Vergniaud behoord, maar slechts korten tijd; hij had geweigerd, zich verder met de bende in te laten en sindsdien was zijn doodvonnis feitelijk geteekend. Ook van dezen moord beweerde Monet niets af te weten en weer gelukte het niet, zijn medeplichtigheid te bewijzen. De mannen, die de misdaad gepleegd hadden en daarvoor met hun leven moesten boeten, hadden slechts opdracht gekregen van De Fontenay - Sévrin.

Vergniaud had inderdaad chantage willen plegen.

[p. 208]

Hij bespiedde de handelingen van de bendeleden; daardoor kon ook zijn aanwezigheid verklaard worden bij den aanslag op den graaf. Vergniaud wist van den diefstal af van het pakje, dat de werktuigen bevatte en hij wist ook, dat het op een afgelegen plaats in het bosch aan een van de bendeleden overhandigd zou worden. Dit gewichtige bewijsmateriaal wilde hij bemachtigen en het gelukte hem inderdaad - maar zijn opzet werd hem noodlottig.

De tochten van de bendeleiders naar de werkplaats waren niet geheel onbespied gebleven. Nu en dan hadden zij nachtelijke zwervers, stroopers vermoedelijk, ontmoet en er ontstonden onder de bevolking geheimzinnige verhalen. Monet verklaarde, dat De Fontenay - Sévrin hun verteld had, dat hij wel een anderen weg naar de grot wist. Hij had evenwel niet gezegd, welke weg dat was. De ontbrekende bladzijden van het boek werden in de werkplaats teruggevonden en hierin werd gesproken van een wenteltrap achter den muur. Met stelligheid mocht aangenomen worden, dat de broer van den graaf in de bibliotheek had rondgespookt; hij alleen kende het huis en het bestaan van het famieliboek. Blijkbaar had hij er als jongen wel eens in gelezen en iets onthouden van een geheime trap, die toegang gaf tot een onderaardschen weg naar de rotsen achter het bosch.

Latere onderzoekingen hebben aan 't licht gebracht, dat deze wenteltrap inderdaad bestond.

De broer van den graaf, die volgens het oordeel van deskundigen inderdaad een psychopaath moet zijn geweest, zal nu het duivelsche plan opgevat hebben, den burchtheer en zijn beide kinderen te vermoorden

[p. 209]

en een poos later onder zijn eigen naam op te duiken, om de erfenis in ontvangst te nemen. Zijn desertie uit het vreemdelingenlegioen was verjaard. Dan zou de bezitting hem ten deel vallen en de geldvervalsching kon door middel van de onderaardsche gang ongehinderd worden voortgezet.

Monet bekende, dat hij den brief uit den binnenzak van den graaf ontvreemd had, tijdens het vervoer van den gewonde naar Tarascon. Hij had, toen de aanslag gepleegd was, dadelijk aan zijn ontvluchten patiënt gedacht, en was bang geweest, dat er dingen in den brief zouden staan, die hem noodlottig konden worden. Dit was echter niet het geval geweest. De brief bevatte slechts een sommatie voor den graaf, om op een bepaalde plaats in het bosch te verschijnen; toen De Fontenay daaraan niet had voldaan, was de moordaanslag gevolgd. De eerste brief was, volgens mededeeling van den graaf, van dezelfde strekking geweest. Hij had dezen brief na de lezing vernietigd; de tweede was verbrand door Monet.

De Fontenay deelde voor de rechtbank nog mee, dat hij over de ontvangst van den eersten brief met Monet, dien hij volkomen vertrouwde, had gesproken. Monet erkende dit. Hij had er zich echter wel voor gewacht, den graaf te vertellen, dat hij diens broer als patiënt in zijn inrichting had! Maar deze mededeeling van den graaf verklaarde wel heel duidelijk, dat Monet den tweeden brief in zijn bezit wenschte te hebben, voordat iemand anders van den inhoud kennis kon nemen.

[p. 210]

Wij bleven nog eenige dagen op Capoulet.

De verschrikking was geweken, de zware druk van ons afgenomen.

Maar zoowel Firmin als Monique waren stil en somber; wij begrepen en eerbiedigden dat. Troostend was het, dat de berichten over den toestand van den graaf De Fontenay steeds gunstiger luidden en dat zijn volkomen genezing nog slechts een kwestie was van eenigen tijd.

Op mijzelf hadden de gebeurtenissen op Capoulet, hoe angstwekkend ze geweest mochten zijn, een heilzamen invloed gehad. Het leed van anderen is in staat, onze eigen smart op den achtergrond te dringen. Ik had hier gezien, welke ontzaglijke machten de levens der kleine menschen beheerschen; wat ik zelf beleefd en in mijn gekwetste ijdelheid tot een dwaze hoogte had opgeschroefd, werd nietig en onbeteekenend.

Dat was de winst, die ik van Capoulet meevoerde, toen ik met professor Chalosse terugging naar Parijs.

EINDE