Hekken in Nederland

[p. 180]

Hillegondakerk
Kerkstraat 43, Rotterdam

Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1985.

Situatie en geschiedenis

De huidige N.H. Hillegondakerk is een der oudste stichtingen van Holland en bestond al voor 1028. Het is een laatgotische pseudo-basiliek met oudere toren van omstreeks 1300, die in een latere periode verhoogd is. De kerk is gelegen op een vrij hoge, als kerkhof gebruikte heuvel, een zogenoemde ‘donk’, welke de kern vormt van de voormalige gemeente Hillegersberg. Aan de zuidelijke zijde van de kerk staat op het kerkhof de ruïne van het Huis of Slot te Hillegersberg. Dit wordt al vermeld in 1269 en behoorde toe aan het adellijke geslacht Van Mathenesse. Het huis werd in 1426 verwoest door troepen van Jacoba van Beieren. Doordat de bebouwing op deze heuvel sterk boven de omgeving uitsteekt, bood dit vroeger, toen het omringende land nog onbebouwd was, een zeer aantrekkelijk beeld. Aan de Kerkstraat is een groot toegangshek geplaatst. Aan de achterzijde van de kerk staat een kleiner en eenvoudiger uitgevoerd hek.

Beschrijving van het toegangshek aan de Kerkstraat

Het hek bezit een brede toegang voor rijtuigen en twee smallere doorgangen voor voetgangers. Het is samengesteld uit twee hardstenen hoofdpijlers waartussen de grote hekvleugels draaien en aan weerszijden kleinere pijlers voor de kleine hekvleugels. De hoofdpijlers zijn aan de voor- en achterzijden behandeld als pilasters met basement en smalle, verdiepte velden en aansluitende zijkanten in blokverdeling. Op de geprofileerde afdekplaten zijn barokke gebeeldhouwde vazen geplaatst die zijn vervaardigd door de beeldhouwer Barent Prins. In de voet zijn namen uitgehakt van schout, secretaris en kerkmeester. De kleinere buitenste pijlers zijn vlak aan de voor- en achterzijden, geblokt aan de zijkanten en bekroond door bolvormige figuren. De hekvleugels bestaan uit strakke spijlenhekken. De hekspijlen zijn vierkant en van pieken voorzien. Onder in de grote

[p. 181]

Tekening RDMZ, P.G. Meijer, 1998.

hekvleugels zijn vakken aangebracht met ornament in Lodewijk XIV-trant. In het linkervak staat het woord anno en in het rechtervak het stichtingsjaar 1761. De bovenste liggers van de vier hekvleugels zijn voorzien van voluutvormen. De pijlers zijn aan de bovenzijden met elkaar verbonden door gebogen ijzeren staven. Bijzonder is dat in het kerkelijk archief een rekening bewaard bleef waaruit blijkt dat het smeedwerk werd ontworpen door Joh. de Legenne en uitgevoerd door Corn. Nieuwenhuyzen te Den Haag voor het bedrag van f 290,60.

Enkele afmetingen

Doorgangsbreedte grote pijlers aan de voet ca. 215 cm,

hekstijlen 5 × 5 cm,

spijlen 2 × 2 cm,

liggers 1,5 × 5,5 cm,

ornament in benedenvakken 1,5 × 1,5 cm,

verbindingsboog boven hekvleugels 4 × 4 cm,

verbindingsboog boven kleine hekvleugels 2 × 2 cm.

Literatuur

J. Verheul Dzn., Merkwaardige oude inrijhekken alsmede poort- en hoofdingangen uit de XVIIe, XVIIIe en XIXe eeuw in en om Rotterdam, deel 1, Rotterdam 1936, p. 47-48.