Het hek van het Armamentarium
Aghataplein / Phoenixstraat, Delft
Situatie en geschiedenis
Het hek dat thans aan de zijde van de Phoenixstraat toegang geeft tot het Aghataplein en de Prinsenhof, is afkomstig van het Armamentarium. De geschiedenis van het Armamentarium vangt aan in 1602, toen op de zuidpunt van het ‘schiereiland’ tussen Geer en Oude Delft het ‘Wapenmagazijn van de Staten van Holland en West Friesland’ verrees. Naast een goede bereikbaarheid over water ten behoeve van zwaar
Het hek nog op de oorspronkelijke plaats bij het Armamentarium. Aquarel door D.J. Verheul Dzn. uit 1932, coll. Gemeentelijke Archiefdienst Delft, foto coll. RDMZ.
transport, bezat het gebouw een ontsluiting over land via de westelijke kade van de Geer. De toegang over land werd afgesloten door een houten hek, dat wegens uitbreidingen verschillende keren van plaats veranderde. In 1754 werd besloten tot plaatsing van een ijzeren hek, dat in 1941 door de bezetter werd verwijderd. Om te voorkomen dat het hek als schroot naar Duitsland zou worden afgevoerd, werd het naar de gemeentelijke vuilnisbelt gebracht en aldaar begraven. Vanwege de bescheiden doorgangsbreedte werd het oude hek na de oorlog opgeslagen en vervangen door een nieuw hek. Later werd het oude hek door Defensie overgedragen aan de gemeente Delft, nadat het reeds op kosten van deze gemeente was hersteld en omstreeks 1950 geplaatst bij de ingang van de Prinsenhof aan de Phoenixstraat.
Beschrijving van het toegangshek
Het hek staat thans opgesteld tussen quasi-historische bakstenen pijlers. De ruimte tussen deze pijlers en de stijlen waaraan de hekvleugels draaien, wordt afgesloten door vaste spijlenhekken zonder ornament. Deze zijstukken waren ook aanwezig op de oorspronkelijke plaats van het hek bij het Armamentarium. Aan beide zijden van de hekvleugels zijn twee stijlen geplaatst, waarvan de geringe tussenruimte is gevuld met een zich herhalend ovaalvormig motief. Ook de hekvleugels zijn uitgevoerd als strakke spijlenhekken. In het middengedeelte van de hekvleugels zijn twee liggers aangebracht. De ruimte tussen deze liggers is gevuld met eenzelfde motief als de ruimte tussen de hekstijlen. De buitenste stijlen van de hekvleugels zijn aan de bovenzijde in een licht gebogen lijn doorgezet tot aan de middenstijlen. Ook de stijlen waaraan de hekvleugels draaien zijn aan de bovenzijde met elkaar verbonden door een ligger met een licht golvende lijn. Deze afsluiting vormt de basis voor de opvallende bekroning daarboven, waarvan de robuuste uitvoering en krachtige lijnen goed passen bij het overige werk, dat strak en sober is uitgevoerd. In de bekroning van het hek zelf is onder het wapen van Holland het devies van het gewest opgenomen: ‘Vigilate Deo Confidentes’ (Waakt, vertrouwende op God’), welke combinatie ook is afgebeeld op de beide reliëfs in de oosten westgevel van het ‘nieuwe gedeelte’ van het Armamentarium. Het hek is geheel zwart geschilderd, in de bekroning is verguldwerk aangebracht.
[pagina 179]
[p. 179]
De huidige plaats van het hek aan de Phoenixstraat, als toegang tot het Aghataplein en de Prinsenhof. Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1998.
De bekroning van het hek met het wapen van Holland en het devies van het gewest: ‘Vigilate Deo Confidentes’ (Waakt, vertrouwende op God).
Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1998.
Enkele afmetingen
Breedte tussen vaste hekstijlen 280 cm,
tussen stijlen hekvleugels 255 cm,
grote vierkante hekstijlen 7 à 7,5 cm,
onderste ligger 7,5 × 2 cm,
dikte overige liggers 2,5 à 4 cm en 2 cm in de zijstukken,
middelste ligger bezit aan zijkanten geprofileerde opleglijsten,
spijlen 3,5 × 3,5 cm,
tussenruimten spijlen ca. 10 cm.
Literatuur
J. Verheul Dzn., Merkwaardige oude inrijhekken alsmede poort- en hoofdingangen in en om Rotterdam, deel 2, p. 29-30, Rotterdam 1940.
E.J. Nusselder, Het hek van het Armamentarium te Delft, Ministerie VROM/Rijksgebouwendienst, Den Haag, 1983.
Auteursrechtelijk beschermd
