Hekken in Nederland

[p. 112]

Foto's RDMZ, L.M. Tangel, 1977.

[p. 113]

Blumenthal
Bloemendalstraat 26, Vaals

Situatie en geschiedenis

De geschiedenis van de buitenplaats Blumenthal gaat terug tot het laatste kwart van de 18de eeuw. In 1776 liet de Akense lakenfabrikant Johan Arnold Clermont (1728-1795), eigenaar van het huis Clermont te Vaals, noordelijk van de plaats waar Blumenthal zou verrijzen een nieuwe ververij bouwen. Vanwege de gunstige ligging van het aangrenzende terrein liet hij hier een zeer groot huis bouwen en een park aanleggen. De ontwerper van het huis en mogelijk ook deels van het park was de vermoedelijk uit Luik afkomstige architect Joseph Moretti, die ook het huis Clermont ontwierp. De bouw van Blumenthal ving aan in 1791 en kwam enkele maanden voor de dood van Clermont in 1795 gereed. Aan de voorzijde van het huis staat een toegangshek met 6 hardstenen pijlers. Aan de achterzijde van het huis staat een kleiner hek met natuurstenen pijlers en bijzonder decoratief smeedwerk. Dit hek maakt deel uit van een monumentale compositie van bordestrappen op de hoofdas van de formele tuinaanleg aan de achterzijde van het huis.

Beschrijving van het kleine toegangshek

De pijlers van het kleine hek zijn van Naamse steen en aan de bovenzijden voorzien van bloemguirlandes en een geprofileerde afdekking met zeer ruim overstek. Op de pijlers staan kleine, metalen vazen op natuurstenen sokkeltjes. Oorspronkelijk hebben de pijlers waarschijnlijk gebeeldhouwde natuurstenen bekroningen bezeten. De fragiele hekvleugels, die tezamen met de daarboven geplaatste bekroning een grote ornamentele waarde bezitten, zijn in vakken met spijlen en culotten ingedeeld en aan de onderzijden en zijkanten voorzien van vakken met symmetrisch gerangschikt bandwerk. Heel bijzonder is de boven de hekvleugels geplaatste bekroning, waarvan in ons land geen vergelijkbaar voorbeeld bekend is. Het decoratieve smeedwerk aan Nederlandse hekken uit de 17de en 18de eeuw werd in navolging van Frankrijk overwegend vlak uitgevoerd. De vormgeving van deze hekbekroning is meer verwant aan de barokke smeedkunst uit Midden Europa. De bekroning is opgebouwd uit elementen als hoornen van overvloed, druiventrossen en bladmotieven. Centraal in de bekroning staat een ovaal schild met een monogram van twee gespiegelde letters C: het monogram van Clermont. Het schild wordt bekroond door een mascerone en vaas met bloemranken.

Enkele afmetingen

Doorgangsbreedte 220 cm,

zwaardere stijlen 2,6 × 2,6 cm,

spijlen 2 × 2 cm,

tussenruimten ca. 9 cm,

veel ornament gemaakt uit plat ijzer van 2 cm × ca. 0,25 cm.