Het toegangshek aan het begin van de 20ste eeuw, vóór de verplaatsing naar de zuidelijke toegang tot het kasteelterrein. Foto C. Steenbergh, coll. RDMZ/Steenbergh.
[pagina 95]
[p. 95]
Tekening RDMZ, P.G. Meijer en N.G. van der Leck, 1998.
Nijenrode
Rijksstraatweg 25, Breukelen
Situatie en geschiedenis
Kasteel Nijenrode ligt zuidelijk van Breukelen op de westelijke Vechtoever. Nijenrode werd gesticht in het laatste kwart van de 13de eeuw. Door vererving bleef het kasteel tot 1675 steeds in handen van adellijke families. Tijdens de Franse inval in 1672 werd het kasteel door huurtroepen in brand gestoken. In 1675 werd het slot verkocht aan Johan Ortt, die de wederopbouw van het complex ter hand nam. Het zou tot in 1851 in het bezit van de familie blijven. Daarna was het kasteel in verschillende handen tot in 1950 de Stichting Nijenrode eigenaar werd. In 1860 liet W.H. de Heus het kasteel door S.A. van Lunteren restaureren in Tudorstijl. De toenmalige eigenaar, de zeer gefortuneerde koffiehandelaar Michiel Onnes, liet Nijenrode tussen 1907 en 1918 in grootse stijl reconstrueren naar een gravure van Theodorus Matham van ca. 1650. Daarbij werd op de plaats van het oude toegangshek een poortgebouw in renaissance stijl opgericht. Het toegangshek werd verplaatst naar de zuidelijke toegang tot het kasteelterrein. Een gewassen tekening door P.J. Lutgers uit 1869 in het Centraal Museum te Utrecht geeft de oude toestand weer.
Beschrijving van het toegangshek
Het toegangshek zou omstreeks 1750 zijn opgericht in opdracht van Johan Ortt III. De vormgeving van het hek is verwant aan de hekken uit de 17de eeuw, die in de regel echter bakstenen pijlers bezitten. Bijzonder aan dit hek zijn de gesmede ijzeren zijstukken in de vorm van de dooreen gestrengelde initialen O en E. Johan Ortt III liet deze zijstukken aanbrengen na zijn tweede huwelijk met Dorothea Wijnanda Eyck. De pijlers van dit monumentale en bijna 4,5 m hoge hek zijn gemaakt van Bentheimer zandsteen en bezitten inspringende hoeken, geprofileerde plinten en geprofileerde afdekplaten met een ruim overstek. Op beide afdekplaten is een kroon geplaatst waaronder vier gepolychromeerde wapenschilden zijn aangebracht in de kleuren goud, rood, blauw en zwart. Ook deze bekroningen zijn uit zandsteen gemaakt. De gesmede ijzeren hekvleugels bestaan uit sober spijlenwerk zonder ornament. De hekspijlen zijn van punten voorzien en de bovenste liggers van een gebogen lijn. Bij de onderste liggers van de hekvleugels heeft men een verdichting aangebracht door korte spijltjes te plaatsen tussen de lange spijlen. Deze spijltjes zijn uitgevoerd in een golvende lijn, wat een gebruikelijk versieringsmotief was.
Enkele afmetingen
Afstand tussen pijlers ca. 390 cm,
doorgangsbreedte ca. 370 cm,
pijleromtrek aan voet 110 × 110 cm,
stijlen waaraan hekvleugels draaien ca. 6 × 6 cm,
liggers 6 × 6 cm, incl. afdeklijstje van 1,5 cm dikte,
Auteursrechtelijk beschermd
