Hekken in Nederland

[p. 54]

Holy
Holyweg, Vlaardingen

Situatie en geschiedenis.

Van de voormalige ridderhofstad Holy te Vlaardingen bleef alleen het imposante toegangshek bewaard. Holy was gelegen in de Holierhoekschepolder te Vlaardingen Ambacht. Reeds in 1343 werd Allert Aagte Muyssoon als bezitter genoemd, die de hofstede Holy van zijn

Het hek op de huidige plek als toegang tot het rosarium aan de Holyweg. Foto RDMZ, G.J. Dukker, 1977

De gepolychromeerde wapens in de herdenkingsbank. Foto RDMZ, G.J. Dukker 1977.

vader erfde. Allert Muys en zijn nazaten hebben de naam Muys van Holy aangenomen en behouden. Na het overlijden van de laatste eigenares, mevrouw Dreux van Holy in 1850, werd de toren van de ridderhofstad afgebroken, het huis aan de nabijgelegen boerenwoning gevoegd en de gronden tot weiland en boomgaard bestemd. Wat gespaard bleef was het toegangshek met geslachtswapens. In 1964 ging de gemeente Vlaardingen over tot afbraak van het hek en de brug in verband met de bouw van het nieuwe streekziekenhuis. De onderdelen werden opgeslagen en in 1971 werden de brug en het hek weer opgebouwd als toegang tot een tegenover het ziekenhuis aangelegd parkje. In dit parkje staat een herdenkingsbank van rode handvorm steen waarin een hardstenen plaat met gebeeldhouwde gepolychromeerde wapens is geplaatst. Links en rechts daarvan is een zitgelegenheid aangebracht. Boven de bank links een steen met de tekst: ‘Steen met de wapens van Johan Basius, heer van Holy, 1614-1640 en zijn echtgenote Geertruid van der Dussen’. De tekst in de steen rechts luidt: ‘Toegangshek tot het landhuis van de heren van Holy, in 1735 gebouwd, in 1964 afgebroken, weer herbouwd in 1971’. Het hek staat op een gemetselde boogbrug waarin een sluitsteen met het jaartal 1632 is ingemetseld. Aangenomen wordt dat dr. Johan Basius, toenmalig eigenaar van Holy, de oorspronkelijke brug liet bouwen. Van hem is ook bekend dat hij de toren van Holy liet restaureren. Het grote toegangshek werd mogelijk gebouwd in opdracht van een latere eigenaar van Holy: mr. Maarten Weveringh.

Beschrijving van het toegangshek

De hekpijlers zijn gemaakt van een rode handvorm steen en bezitten dubbele inspringende hoeken waardoor aan de vier zijden een pilastermotief ontstaat. De plinten en geprofileerde afdekplaten zijn van Bentheimer zandsteen. Op de natuursteen zijn sporen aanwezig van roodachtige verf. Foto's uit het begin van de 20ste eeuw tonen dat in die tijd alle natuursteenwerk was witgeschilderd. De pijlerbekroningen, geplaatst op van bladmotieven voorziene lichte verhogingen, zijn vierzijdig van vorm en vertonen aan elke zijde een wapenschild. Boven deze schilden is een heraldische kroon geplaatst. De voorstellingen van de wapenschilden zijn afgekapt, mogelijk

[p. 55]

Het hek nog op de oorspronkelijke plaats. Foto RDMZ, G.Th. Delemarre, 1958.

[p. 56]

Tekening RDMZ, P.G. Meijer, 1998.

ten tijde van de Bataafsche Republiek. Uit een reconstructie van nog aanwezige wapenfragmenten kan afgeleid worden dat de hekpijlers ouder zijn dan het jaartal 1735, dat is aangebracht in de gesmede ijzeren bekroning. De pijlers zijn van een type dat vooral werd toegepast in de 17de eeuw. Zowel de hekpijlers als de bekroningen vertonen overeenkomsten met die van het 17de-eeuwse toegangshek van het voormalig buiten Leeuwenhof te Overschie bij Rotterdam, dat werd verplaatst naar huis Bingerden te Angerlo (Gld.). De hekvleugels bezitten een driedeling. Het ruim 1 meter brede middendeel is apart draaibaar als doorgang voor voetgangers. Dit gedeelte is bevestigd aan de rechter hekvleugel. De hekken zijn samengesteld uit strak spijlenwerk dat schaars is voorzien van ornament. Aan de onderzijden zijn vakken aangebracht met een ruitvormig motief. Boven de hekvleugels zijn de pijlers met elkaar verbonden door een ijzeren staaf, waarop de in Lodewijk XIV-vormen uitgevoerde bekroning is geplaatst. In de bekroning is in vergulde letters de naam van het huis aangebracht en het gepolychromeerde wapen van het middeleeuwse geslacht van Holy, gedekt door een vergulde heraldische kroon. Daaronder staat in vergulde cijfers het jaartal 1735. Het overige smeedwerk is zwart geschilderd.

Enkele afmetingen

Pijlerhoogte incl. bekroningen ruim 500 cm,

pijleromtrek metselwerk 106 × 106 cm,

doorgangsbreedte 328 cm,

baksteen 18 à 19 × 8,5 à 9,5 × 4 cm,

hekstijlen 3,5 × 3,5 cm,

liggers 3 × 3 cm,

spijlen 2 × 2 cm.

Literatuur

J. Verheul Dzn., Merkwaardige oude inrijhekken alsmede poort- en hoofdingangen uit de XVIIe, XVIIIe en XIXe eeuw in en om Rotterdam, deel 1, p. 33-35, ill., Rotterdam 1936.

Westerdijk, P.J. en Fox, J., Het inrijhek van de ridderhofstad Holy, in: ‘Holland’, jrg. 1, nr. 3, 1969, p. 65-69, ills.