|
| |
| |
| |
IV.
Bij het ontwaken, laat in de morgen, na een afmattend, in halve bewustheid, vechten van 'er slaperigheid tegen het als muggetreiter telkens terugkomend stommelen, ergens links bij buren boven, mèt een zagerig geschrap, dat van achter 't plaatsje kwam; bij het eind'lijk niet meer kunnen vallen in den slaap weer weg; toen z' in eens, bewuste daad, met een zucht de oogen opdeed, als zich overgaf aan de dag; was 'er eerste gewaarwording: ‘ajakkes, daar is 't weer’,: 'et ranszurig gootsteenluch'je, waar ze, de maanden hier bij Oom, tegen geboend had en geplast, 'et niet weg te krijgen luch'je, dat 'er in de neus bleef hangen, zoodat ze, na het wasschen 's morgens, meende zelf er naar te ruiken.... 't Stankje, waar ze, al die weken, in had moeten slapen gaan; dat ze, 's morgens, enkel kwijt wier', om in de weeë bedomptheid te vallen van het kamertje, de winkel, waar zoo'n etensmufheid was, met die lucht van ou'e boeken... 't Stankje was er, hè ja! nog...
Toen! - viel inééns al-'t-andere op 'er, als het zóóveelergere. Hàd ze 't even kwijt-zijn kunnen! De afschuwelijke nacht! Hè, die Gerrit, zoo'n geméénert! En dan dat gedoe met Oom.... Jammer, hè ja, da' was jammer, dat Tante, toe' benee' vóór Bierman, toe' Oom zei: ‘nou, weej dan bij Frikkers?’ dat Tante toe' zelf had gezeid: ‘nee, la' me dan hier nog maar effe gaan’.... Maar Tante had toch ook niet kunne ruike, dat meheer Bloem daar weer zou zitte, en die andere vent, waar Oom van zee, dat et 'en ouwe vrind van um was....
| |
| |
O jakkes! dat plakke daar, in die volte, zij tege-n-en deur an gedrongen, dat ze telke's op most staan, as de kelner langs d'er heen most.... En toe' later toch bij Frikkers! Op straat was 't al zoo akelig: volder leek 'et nog as 's aven's en dat midde-n-in de nacht en dan met zoo'n rege. Al die vrouwe, zoo gemeen, en de slierte dronke kerels.... Hè, maar toe' bij Frikkers! Dat Tante niet was weggeloope.... nee, dat zou' ze niet hebbe gekonne, om Oom.... Oom zou ommers niet mee zijn gegaan! Kan je begrijpe! En, net as Tante zee, dan was ie misschien op 't pelisiebero terech' gekomme.... Hè, die ruwe drinkers daar, en die vrouw, die voor de grond sloeg, zóóveel as ze had gedronke.... En zooas die manne dat mensch toe' opnamme.... hè, zoo gemeen! Oom die daarbij had staan grunneke! As Groo'moe Oom toe' es gezien had, dronke, en lachende om zoo'n schandelijke gemeenheid.... Groo'moe! o, as Groo'moe wist! As Groo'moe dat venacht gezien had, d'er eige schoondochter de hoed scheef op et hoofd van 't vechten met ter dronke man die niet vooruit wou, en Gerrit Holkers, de eige broer van d'er schoondochter.... Nee, Geer most er niet an denke!
.... Wat 'en lucht toch van die gootsteen! Effe 't kraantjen opezette, dat er wat water door et gat liep; 't wou nog wel is helpe....
Zoue Tante en Oom nog slape? Oom zeker: maar Tante, zou die hebbe kunne slape, zoo naast Oom? Hè, ze had venacht wel meelij met Tante gehad; zielig was et, je man te motte meesleure.... Toe' an de Schie, toe' Gerrit eindelijk weg was, en zij met d'er beie, drentelend, al maar op te passe hadde, dat Oom, die niet meer vo'rt kon, niet in een lage stoep sukkelde of zeulde naar de waterkant.... Hè, hoe had ze zich geschaamd, maar meer nog meelij gevoeld met Tante, meegevoeld Tante d'er ongeluk, as twee vrouwe, die slecht zijn behandeld door manne. An dat van Gerrit had Tante toch ook geen schuld.... Ffe-oa! hoe benauwd was et hier!.... Toch nog maar wat blijve legge, echt làm voelde ze zich van
| |
| |
moeheid: voor zóó weinig pret!.... Gut! wat was dàt.....
Even 'en ritseling, en meteen, Tante in de deur.
Onwillekeurig had Geertje de oogen gesloten. Ze lag op de rug, het hoofd half op zij, ze kon Tante zoo niet zien.
- Slaap-ie? fluisterde Tante, geheimzinnig.
Zij verroerde niet. - Niks geen lust om al te prate!
Got, maar wat dee Tante nou! Zocht in de zak van haar, Geer's rok.... Oj'!.... Ja, ze had bewogen. Tante keek naar d'er. Nou maar wakker-zijn, gape....
- 'k Doch' da'j sliep.
- Hè?.... Gape. - Ja, da' dee' 'k ook.... Ben u daar al? Zoek' u ie's?
- Ja.... 'k doch' da'j sliep, 'k hàd et je temet wille zegge.... jai heb nog wel sente hé?
- Gut Tante!
In 'er schrik wàs Geer al 't bed uit.
- Maid wa' doe je! 't Is m'ar.... Aum slaap' nug, szie'j, en ik want um late legge.... en a'k no' niet um de melk gaat, mit de Sondag....
Zwijgend, ietwat hard langs Tante reikend, tastte Geertje zelve in 'er zak, tastte nog 'es.... Gut, d'er portemenee!....
- O, ja! Oom he't um nog!
- Hai't Aum die?!
- Ja, gister, waar was et ook?
- Hai't ie je die niet t'ruggegaive?!
Geertje las op Tante's gezicht, wat Tante dacht; en ze dacht het zelve ook.
- Wiwwe's kaike-n-of Aum um hait? zei Tante nu, als was het een grapje, alsof ze d'er nog aan twijfelde, en het nu alleen eens onderzoeken wou voor de aardigheid.
Geertje wist niet wat ze voelde, het was zoo'n weeë mengeling van meelij-met-Tante en walging-van-alles, alles-hier, - ze wou d'er uit! ja jee, hier! die vuile stank! en die armoe: àl die schande.... En dan dáárbij nog gelieg!.... Ze voelde zich ellendig-loom, was zoo graag maar wéér gaan leggen, als
| |
| |
ze zóó maar in kon slapen! zich met niks nou meer bemoeien.... Moest ze wat zeggen? Tante keek vreemd. Ze kon niks zeggen. Ze had 'en gevoel of ze zou gaan spugen.... Hè, die vuile gootsteen ook!....
- Kom dan! hoorde ze Tante, uit de kamer.
Moest ze d'er bij zijn? waarom nou?.... Iechut, wat 'en zure stinklucht! Got, en Oom daar! Hoe was 't mooglek! As 'en drenkeling lag ie neergesmakt voorover schuins over 'et bed, beie beene op de kussens, d'eene voet d'er afgezakt en de broekspijp opgesjord; wat 'en uitgeslete schoene! - alles stof en droge modder; en, zooas dat bed 'er uitzag!.... Waar had Tante dan gelege, och jee, daar.... Got! wat 'en rommel, ba, je wier hier misselik, Tante kreeg et ook te kwaad....
- 'k Kan dur sau nie' bai, klaagde Tante, zweetdroppels vielen haar van het voorhoofd. As me num same verleije?....
- Ochut nee, da' kan ik niet! weerde Geertje angstig af.
Toen Tante zich vóór het bed had omgekeerd, had Geertje in de bedstee kunnen zien; Ooms hoofd had ze niet onderscheiden; 't was alleen iets-gruwelijks, dat daar onbeweeg'lijk lag en 'en verpestende lucht afgaf.... Nooit had Geertje zóó iets gezien; wel ééns een dronken boerejongen, bij de weg in het gras gevallen, waar Groo'va ontsteld bij was blijven staan.... En dit was Oom....
Zij zag in d'er gedachten het lijstje, bij Groo'va thuis op het witte behangsel, onder het boekenrek met de Bijbels: Oom's purtret uit de tijd te Utrecht, met de Standaard vóór 'em....
Toen ze tot bezinning kwam, zat z' in 't keukentje op het veldbed. Ze schrikte van een jongensstem achter op het plaatsje. Hoorde daar nog meer geluiden. En zag, vol angst voor nieuwe schande, Tante in de deur verschijnen.
- 'k Heb um, m'ar da' was me waât! 'k Ben over um heen motte stappe, en de fent bleef m'ar ronke.... Heere.... Seg, d'er sit niks in....
- Hou u toch stil! fluisterde Geertje ongeduldig, met het hoofd wijzend naar het plaatsje.
| |
| |
- Wat? Ja, da' sel m'in un sorreg wese. We doene geen kwaad! Je doe of et de beurs van 'en ander is!
Geertje voelde zich machteloos: hoe aan Tante te beduiden wat ze meende! Wat? D'er beurs? Was d'er niks meer in? Goed, dan wàs der niks meer in.
- Eéne sent he 'k nog gefonde!
Zoo, één cent? Dan was de rest op.
- En nau hewwe niks in huys.... Aum had gistre motte beure, m'ar ie he't geen tait gehad....
- 'k Begrijp u wel, zei Geertje strak, Tante aanziend, die ter zij keek.
- Sóó gek is 't nug nauit gelaupe! Dat op Sondag! Niks in huys....
Langzaam, met lustelooze beslistheid, maakte Geertje zich op van het veldbed.
- 'k Zel wel effe wat hale, thuis, zei ze mat, met een onwillekeurige nadruk op ‘thuis’.
En met een ruk wendde ze zich naar de gootsteen: onder het wasschen zou ze de tranen weten in te houden.
Sophie stond aan de straat, in 't poortje van de drukkerij.
- Gut, kom ie nau al, riep ze Geertje tegemoet
- 'k Mot m'ar effe wat hale.
- Se hebbe weer ruussie bauve. 't Aue mens is ter. Hai kraig van twei kante nau.
- Och gut!
- Maak iej' d'ar beroerd aufer?! 'k Sau d'rum huyle!.... Nau m'ar ga m'ar nie' n'ar bauve! spotte ze Geertje nog na, die, om niet te bellen aan de huisdeur, tastend de weg zocht door de eenzame donkerte van de werkplaatsgang.
Wat zou d'er zijn, dat de feeks d'er was, nou al, en nog wel op Zondag? Dat zij net d'ar in most valle! Niet naar binne gaan was et beste. Ja maar as et dan gemerkt wier', as de juffrouw op de gang kwam; die wou toch al nooit hebbe dat ze door et poortje ginge, zij en Sefie.... Sefie stònd ter
| |
| |
nou, anders had zij 't niet gedaan - m'ar nou, om niet te belle.... Gut!
Vóór haar, toen ze om de hoek van de trap kwam, was, op de drempel van de zetterij, opeens Meneer. Hij kwam uit de zetterij, had de hand nog aan de deurknop, het groote lichaam al gewend tot voortgaan. Geertje schrikte, en zag meteen de verwondering in zijn oogen, die somber keken - somber bleven, ook nu deze verwondering er door had gelicht.
- Jij? zei hij met gedempte stem.
Onwillekeurig sprak ook zij zachter.
- 'k Kom effe wat hale. Sefie sting an et poortje en om niet te belle....
- Me schoonmoeder is-t-er.
- Da' weet ik.
Weer zag zij Meneer in d'oogen. Zij deed het, zonder zich verder rekenschap te geven, vrijmoedig: om met de oogen te spreken; en was ook niet verwonderd, dat zijne oogen in de hare keken en zeiden wat de mond niet zei. Hij wist nu dat ze begreep; dat zag ze wel.
- Prettig! zoo'n zondagoch'entje.... fluisterde hij.
Zij had, o zoo'n meelij met hem. Ze kòn geen wóórd zeggen. Maar voelde dat haar oogen hem zeiden, hóe naar ze het vond, hóe vrééselijk, deze dingen, hier thuis. Toen zag ze een glimlach om zijn mond als van dankbare verstandhouding. Meteen - òch toch zoo'n goeie man - deed hij zijn gezicht heelemaal veranderen en vroeg 'er, niet met gedempte stem meer, hoe zij het had gehad.
Dat hij dáár nu aan kon denken!
Zij keerde zich gauw af, ze kon niet antwoorden, de tranen zatt'en er in de keel, ze zou et hebben uitgesnikt. Gauw ging zij de huistrap op.
- Nou? riep hij haar achterna. Hij stond nu in de deur van het kantoor, vlak tegenover de trap. Even keerde ze zich om, maakte 'en beweging van schouderophalen, mompelde - Zoo!.... Toen was ze boven.
| |
| |
Ja, ze moest nu wel naar binnen.
- Mor'ge Juffrouw,.... frouw!
Jee, wat keken ze allebei zuur!
Wat zij kwam doen? Maar effe ie's hale.
- Hebbe Koos en Truus goed geslape?
- Best! zei de Juffrouw, op een toon van - ‘Waarom zou'en ze niet?’ en keek naar het plat, waar het tweetal speelde. Gut ja, de presente! Stik vergete gisteravent. Nou m'ar, dáár nou maar om jokke, anders gaf dàt weer gemaal.
- Truus, ik hèb een brosje voor je, maar je krijg em morge pas....
- Hè-è....
- Ja, 'k moest hier m'ar effe zijn, 'k wis' niet dat ik langs zou komme.... hij leit bij Oom, je krijg em morge....
- En main tol?
- Die krijg je-n-ook.... Spele jullie prettig?.... Dag!.... Dag Juffrouw, Juffrouw....
O, de Juffrouw zei iets vriend'lijker ge-dag. Dat was om de tol en brosje! De feeks niet.... nou, stik jij dan maar! Hè, die nare spoke toch.... Nou gauw naar d'er kamertje.... Kon ze dáár de dag ma'r blijve! Nog 'en heele dag bij Oom!.... O, wat was et vrees'lijk toch, alles, alles, nu bij Oom!....
Haar oogen waren weer blind van tranen, toen ze vóór de deur van haar kamertje stond. Ze was zoo moe, zwàk voelde ze zich, om maar zóó naar bed te gaan; en meteen had ze 't bewustzijn, dat ze zéker niet zou slapen; angstig was ze: - hoe zou 't nog gaan? as Groo'va dit nu toch es merkte! en bij die angst priemde er in haar een vaag gevoel van grievend onrecht dat háár werd aangedaan. Ze had zich zóó lang zóó verheugd op ‘Rotterdam en Oom’; Groo'va had z'in alles tegengesproken, wanneer die zei, dat het leven te Rotterdam haar zou tegenvallen. En nu viel 't zóó vrees'lijk tegen: veel erger dan Groo'va ooit mòcht weten. Ze waren toch van fesoendelijke komaf: Groo'moe, maar Groo'va zelf ook. En as je dan de verhoudinge zag, waar Oom Jan in leefde! Groo'va
| |
| |
had et ééns gezeid: dat Oom beneden z'en stand was getrouwd. Nou, je hoefde Tante maar te zien en te hoore! En Tante 'er broer - die vuile gemeenert! Dat zij die' nou nog telke's zien zou, misschìen dees eige'ste middag al wel.... As ze 't nou m'ar an Tante gezeid had!.... Och, dat had ze nóóit gekund! Zóó ie's over te vertelle! Waarom was ze ook niet bij Tante blijve loope. Toe' bij die' draaimole had-ie ommers ook al zoo gemeen gepraat. Nou juist, maar toe' had Tante et em ook gezeid. Zij had niet kunne denke, dat ie later nog us zou beginne en er dan vast zou houe'.... Hè! zóó gemeen, en midden op straat!.... Zóó'n gemeene boel as 't venacht ook was op straat.... Oóm, die haar daar in gebracht had, Oom die zellef dronke was.... Zòu Oom drinke? Ze had et niet gemerkt, die maande. Te-minste, niet van dronke-zijn. Heere, Heere, as dàt d'er ook nog bij moest komme, dat Oom an de drank was!.... Gut ja, 't geld! Maar wéér 'en riksdaalder.... Hemeltje, die had ze niet. Enkel die twee muntjes nog. As ze d'er dáár een van liet kijke.... Vrage-n-an Meneer om te wissele! Hè, kon ze m'ar thuis blijve! Niks geen lust, de heele middag.... Zóu Gerrit dùrve terugkomme? Och zoo'n jonge durreft alles.... As ze-n-is, hè ja, naar de Koendersen. Mien' wou d'er gistere niet zien. Nou! zij zou dan nèt héél gewoon doen. En ze zat dan niet bij Oom.... Werd daar?.... Ja, daar riep Meneer!
- En brief? Ik kom!.... O, dank u wel.
- Hij sting op de schoorsteen, achter. Gisteravent al gekomme.
- Dank u wel.
Vriendelijk van Meneer, om half de trap voor d'er op te komme. De Juffrouw niks d'er van gezeid, dat er een brief was.... O jee ja, dat muntje nog....
- Meneer!
Gauw nog weer de trappen af, Meneer achterhaald, en gevraagd of hij wisselen kon.
- Kom dan maar effe bij me op 't ketoor.
| |
| |
- Assublief.
'En brief van Groo'va! Groo'moe's beurt toch, deze week. Och jee, Groo'moe ‘minder goed’. Daar had Groo'va wel gelijk an, Groo'moe hartkloppinge, altijd ongerust. Hè? Rika Heukelman, wou dìe komme helpe? Natuurlijk omdat die slechte Geer d'er niet was. Hè, zoo'n spook, net of Nicht Bet 'et niet meer kon.... Wat! Oom, nou na huis? Dat moest ook 'en rede hebbe! en haar had-ie niks gezeid! Zou-d-ie dan nóg om dat geld?.... Hè, wat naar toch. Moest zij schrijve? Nee', niet klikke. Maar wat dàn?.... Hè, as Oom hier is niet woonde!.... Dan zat zij nou ook niet hier. ‘Het geeft ons vreugde, dat Gij u bij de Familie Heins meer en meer schijnt thuis te gevoelen. Maar vergeet toch niet, mijn Kind, ons wezenlijk Tehuis is niet van deze aarde. ‘Een ding heb ik van den Heere begeerd,’ - zegt de Psalmist - ‘dat zal ik zoeken: dat ik al de dagen mijns levens mogt wonen in het huis des Heeren....’ Wat had dat-er mee te maken, dat ze 't prettig had hier thuis! As ma'r niet die vele standjes tusse man en vrouw.... Zóó naar! 't Was Meneer ook an te zien, telke's as d'er standjes ware. Juffrouw niet, zag altijd grauw.... Maar 'en korte brief van Groo'va. Naar van Groo'moe.... En dàn Oom! As et goeie mens dàt wist! Nee, zij mòcht-er niks van schrijve, 't zou dan loope as et liep. Toch es vrage straks an Oom! En nou weg!.... Et muntje nog....
- Wat kijk jij weinig kermisachtig! zei Meneer, terwijl hij haar het geld voortelde, twee rijksdaalders en vijf guldens.
Ze stond naast zijn hooge lessenaar, waar ze daag'lijks kwam te staan, 's morgens bij het koffie-brengen. Maar het was er nu zoo anders, met de Zondag, niemand verder, leegt'-en-stilte overal. Toen ze binnen was gekomen en Meneer weer had zien zitten, netjes op zijn zondagsch nu, maar zoo ijverig toch bezig in de groote cijfersboeken, was, als wachtte 't bij de deur, over haar 't gevoel gevallen dat ze toch niet kòn verkroppen al die narigheid hier thuis. Moedig was ze van
| |
| |
boven gegaan, net; vast van zins om nu niet aan 'er zenuwen toe te geven, zich heen te zetten over al de droeve dingen van deze dag. Maar ze kreeg zóó'n meelij met hem....
- Heb je niet veel schik gehad?
Ze knikte nee'. Keek hem niet aan. Wat kon de kermis nu toch schelen!
- Jullie ben toch uitgegaan?
-.... Oom was dronke, zei ze aarz'lend.
- Oom?!.... Hij kan zoo weinig hebbe! Was dat zoo? daar was ze blij om.
- Weet u 't zeker?
- Wat?
- Van Oom.
- Dat ie weinig hebbe kan? Och jee ja kind. Posetief hoor!
Meneer làchte! Zij.... ze kon niet. Toch viel haar een pak van 't hart! Oom hàd gister' veel gedronke. Goeie hemel, al die glaze! Maar as nou z'en vriend toch zei....
- Wier' ie lastig? vroeg Meneer.
- Lastig?.... Och....
- No', hij kan soms lastig weze.... Was ie niet heel aardig voor je?
- Hij? Jawel. Maar Gerrit Holkers....
Ze wist niet of ze 't zeggen zou. Ze schaamde zich zoo over wat er was gebeurd, ze zou ommers ook liever heelemáál niet meer over de kermis hebben gesproken, maar ze had zoo'n behoefte om het te zeggen, om vertrouwelijk te doen tegenover Meneer....
- Holkers? Da's 'en zure jonge.
- 'En geméénert.
- Zoo? dat ook?.... Och jee!.... Dus geen pret gehad?
- Pret? Nee niks!
- Wij... moste-n-is same kermishoue'!... Zou je wille...
Zij voelde de lessenaar wankelen. Zij hoorde heel goed hoe Meneer het meende, niks as 'en grapje, uit goejigheid, omdat ze zoo'n nare avent gehad had; en toch kreeg z'opeens 'en
| |
| |
angst, of z'en droom vervuld zag worden: Hij, Hij was et, gister'avent, in de tent, die mooie jonge, die daar met 'en meisje zat!.... Got!.... Meneer mocht toch niks merke....
- J.... j.... a! stotterde ze, met gedwongen lachje, zooveel mógelijk als-vroolijk.
Gauw 'et geld nu, en dan weg!
- Wat hei'j de kinders blij gemaak', hoorde ze zijn vriendelijke stem.
- Blij?.... Mit niks!
- Nou ja, ze krijg 'et toch.
- Ik vin' 't zoo aardig van je, Geertje - streelde weer die lieve stem - da'j zoo lief ben voor me kinders. Trúúsje heb-ie opgepast.... as 'en moeder.
Even dorst zij opzien. In die mooie oogen. Hij, zoo goèd, zoo'n beste vader, en zóó vriendelijk voor háár....
- 't Snoesje! zei ze.
Truus, 'en engel!
Nam meteen et geld van tafel.
Toen, opeens, hield hij haar hànd.
Klemde die, zacht, in de zijne.
- 'k Wou da' jij de moeder was....
- O, Meneer!
De gulden viel.
Maar zij holde weg, het huis uit.
De vreemdheid van een ijswagentje, wit, met goud, en rood gordijntje, poppedingetje, zoo vreemd, schrikte haar van haar verbijstering los. Eensklaps was het ding vlak vóór haar, dreigde 't witte hout hoog vóór haar, zag ze zich er tegen loopen.... Got! ze was op de brug over 't Steiger. - Daar hadt je de ouwe juffrouw Van Dam met kerkboek. - ‘Dag. Juffrouw!’ - Ze was bijna tegen de ijsvent angeloope.... Wat 'en mense! - Hoogstraat! Liep ze? Och já, ze liep goed, nou de Wagestraat maar.
Het was, of ze d'er verstand kwijt was.
| |
| |
Hòe was ze 't huis uitgekomme? Had Sefie d'er gezien? Nee, ze was d'andere deur uit gegaan, de huistrap, en niemand had-t-er gezien.
Wàt zei hij?.... Nou niet an denke! Niet an denke! Niet an denke....
Zij versnelde haar gang.
- Perdon!
Ja gut, da' kon ze niet helpe. Was dan óók wat uitgeweke, vent! Hè, zoo vol hier. Zat ze maar erge's!
Hoe hàd ze zoo stòm kunne zijn, gisteravent, om niet da'lek te zien, dat die jonge-n-op Meneer leek. Hè gut, zoo as-t-ie z'en meisje-n-ankeek, toén ze opstonne.... Niet an denke. Nee. Ze most nou, wacht is.... Jee, waar had ze-n-et geld gelate? O, in d'er zak gelukkig. De persentjes voor Truus en Koos niet vergete! Strakkies kon dat, as ze na de Koenderse ging.... Oom niet goed vinde dat ze ging? Ja, dáár had ze maling an. Gewoon zegge, as hij wat zei: - Oom, hier ruik' et me te veel van.... u weet wel.... Hèhèhè!.... Dus, Oom kon maar weinig hebbe. Waarom dan toch veel gedronke? Stakkerig was Oom in alles, altoos meedoen en niet kunne. Hoe wist Meneer dat, van Ooms drinke? Nou, as vrinde toch, netuurlek wel es same-n-uit gewees'. Meneer, ja, die zou, as-t-ie wou - netuurlek! Maar zoo iemand doet et niet.
.... Dat Hij zéker nóóit us in z'en leve gelukkig erge's gezete had, zooas die jonge gisteravent. - Met de Juffrouw!!
- ‘'k Wou da' jij....’
Nìet an denke.
Daar hadt je nou al vier jonge pare die same na de kermis ginge. Ook vroeg t-er bij. Toch netjes. En kijk daar us, hoe aardig, die twee moeders met al dat kleine grut. Waarom ging de Juffrouw nou niet us met Truus en Koos? Kan je begrijpe, veel te min voor zoo'n medam! Nou moest die arme Troelala, de Truuzepop, met Sefie uit. Zien 'en áárdig brosjetje voor d'er te vinde. Aardig dat meneer ook zooveel meer van Truus hiel' as van Koos. Meestàl vaders meer van de dochter.
| |
| |
En Truus leek zoo sprékend op um. Zou 'en heel mooi meisje worde. As ze maar wat sterker wier. Had dat kwakkelige in d'er gestel van de moeder. Naar voor Meneer, zoo'n ziekeleke vrouw! Waarom had ie die genome? Nou, netuurlek blijve hange, gedacht et zal wel gaan, hij eerzuchtig en zoo arm, en zij rijk. Met er geld em ingepalmd, en, nou ze-n-em had, altoos sarre. Hè.... zoo'n geméén.... spook toch! 'En man as Meneer, zóó goedhartig en zoo braaf, en die 't leve zuur te make, om.... om niks! As ze niet van um hield, waarom dan zoo d'er best gedaan om um te krijge? Bang dat ze nóóit 'en man zou krijge. Ja nou, da' was te begrijpe. Zoo'n afzichtelek bakkes! Dàt was 't zeker: - sjelezie! Jeloersch omdat Meneer zoo knap was en zij zelf zoo leelek! Nou maar, da' was dan 'en reden om des te liever te zijn voor d'er man! Nee, et zat em in d'er aard, nèt zoo'n lage, gemeene aard as d'er moeder, ook zoo'n feeks, - had in die jeneverkroeg moete blijve.... En nou juist 'en man as Hij, die zoo'n behoefte had an liefde - dat zag je, as ie was met Truus....
Geertje voelde dat zij moe, te zwak was, om te kunnen schreien. De regen had verfrissching gebracht; zij voelde zich bleek-en-mager-zijn onder de windslieren aan de Schie. Zij voelde een wanhoop haar lichaam bevangen, zoodat het loopen haar te veel werd.
Zij drong zich voort, met doode beenen, een lichaam, mager, toch zoo zwaar, over de hobbeling der keien, tot de norschig-trieste straat, stofferig alweer, vuil-nieuw, waar Oom woonde.
Ze vond het erg naar, Tante te zullen hooren, Oom terug te zien, maar het moest nu, en alles was naar - en zij schrikte, als van iets teleurstellends, toen de huisdeur bleek gesloten. Niet onmiddellijk zag ze, van binnen onderaan tegen het glas geplakt, het papiertje, waarop Oom had geschreven, dat de sleutel ‘aan den overkant’ was. Dus moest ze nu naar die kroeg! Oom was groot met zukke mense!....
| |
| |
Als radeloos opeens was zij, zóó toen de huisdeur, onder haar boos gewring en gedruk, rinkelend bij de plotse smakgang, had toegegeven; door de wrange benauwdheid geloopen, tot de keuken, toen terug, tot de drempel van de winkel, als beschaamd om zich nu weder buiten te toonen. Maar de huisdeur stond nog open. Open láten kon z'em niet.
Wat er in huis verder open te zetten viel, was open. Ook het tuimelraam boven de winkeldeur. Breng maar 's lucht in zoo een stank!
Nadat ze de huisdeur had gesloten, weer met de sleutel, nijdig-sekuur, wòu ze zien, wàt met de bedstee.... Als een bang kind zoo voorzichtig, opende zij de eene deur, bonsde da'lek em weer toe. Niks daar nog in schoongemaakt! Hoe was 't nou toch mogelek, dat Tante dan kon uitgaan! Waar zoue ze heen zijn? Had ze-n-et toch maar gevraagd, hierover, 't leek wel gek, maar dan wis' ze 't nou.... Zeker same-n-uit om geld! Ja, daar hadt je 't, dat most et weze!
Zou zij de bedstee schoonmake? Iechut, niks geen lust in. Tante zou 't misschien verwachte, wetend dat zij eerder thuis kwam.... Zòu ze....?
Ze had de hand al aan de deurknop. Ze vond het náár het niet te doen. Maar voor de afkeer van de stank zakte haar wil weg. Ze vòelde de aandrang langs haar borst afzakken; toen lag er opeens een gewicht op haar schouders, ze moest de borst krommen, ze ademde in kleine zuchtjes, en langs de muur tastend, als een zieke, sleepte ze zich naar het keukentje, waar ook nog alles was als straks, viel er neer op het veldbed, de beenen buiten bed op de grond, de romp schuin over 't bed gestrekt.
Hè, ze was zoo moe, zóó moe. Ze hoorde een balein in 'er beste lijf kraken, maar ze was zóó moe, zóó'n slaap! Toch niks lekker in dit bed. En die warmte hier, die stank. Altijd toch die nare gootsteen. Tante 't kraantje toegedraaid. Zuinig op 'en beetje water. Dat niks kost! Dáárop wel zuinig!.... Hè-è - zóó, nu lag ze beter.... Zonde van 'er
| |
| |
beste jurk. Toch bedorve, gisteravent, van die akelige regen....
D'eene knie omhoog getrokken, 't been in bijna rechte hoek, lag ze plat nu op de rug, d'armen wijduit tot een kruis.
En op eenmaal was het vreemd - vòelde zij weer.... aan haar hand - net als straks - die zachte druk....
- 'k Wou da' jij....
O Got, o Got! Ze hoort de stem, ze ziet Hem zitten....
Met een ruk gooit ze zich om, beide beenen nu ook het bed op, ze voelt dat 'er japon ergens haakt, ze hoort het scheuren; en dat doet 'er, 't dòet plezier, àlles zou ze willen scheuren, willen tràppen!.... God nog toe.... Niet an denke, niet an dènke.... Hier die hand, hè ja, zoo; knijpe.... En 'r hoofd diep weg in 't kussen....
.... Was daar iemand, klopte' ze? Héére, Tant-en-Oom terug!.... Cho, wat zag z'er uit! D'er haar! En d'er jurk zoo erg verkreukeld!.... ‘Ja!’.... Got, ze kon toch zoo niet gaan!.... Effe nog.... Och jee, geen borstel! Nou dan, zóó.... Maar viel daar ie's? O, 'en guide. Jee ja! 't geld had ze zoo, los, in d'er zak.... Straks wel vinde.
- Ja! Ik kom!
Van binnen ging de deur gemakkelijker open dan van buiten. Het slot knerste, een ruk....
- Nee!
En met 'er voet, 'er heele lijf, vooroverbuigend, toen opdringend, hield ze tegen.
Gerrit was daar! hij wou binnen! had zijn eene voet al binnen, 't lichaam vulde de ruimte. En als stond hij haar naar 't leven, was zij fel op haar verweer, door een doodsschrik opgezweept. Achter hem, dáár, in de straat, zag ze menschen, zag een juffrouw die ze kende met een emmer warrem water, meisjes gingen ook voorbij, één bleef kijken, liep nu door.... alles zag ze, met bewustheid, doch het strièmde 'r onrust aan: nog getuigen van haar schande....
- Waèt hebbe me no' an de hand? lijzigde haar vijand.
| |
| |
- La'los! Ga weg! huilschokte haar stem terug.
- Maid waët is-t-er, bai je gek?
Doch hij had zijn voet weggetrokken, hij wàs achteruit geweken, en zij bònsde dicht de deur. Er rinkelde iets, het viel kapot? o, et was dat kettinkje....
Weg!
Maar....
Had ze niet dwaas gedaan?! Wat zou Tante dáár van zegge!.... Nee! ze had niet anders gekùnd! Zóó'n gemeenert, alleen mee in huis. O, ze zou et em wel zegge, liet-ie maar es durve beginne, dan zou Tante-n-alles wete, en as Tante z'en partij trok; nou, dan kwam ze nóóit weer hier. Net zoo lief bleef ze 's Zondags thuis.... Groo'va.... Ja, as die et hoorde! Maar dan moest ze alles schrijve, hoorde Groo'va van de kermis, dat zij 's nachts mee uit geweest.... En as Groo'va alles wist, alles hoe et was en ging hier, dan mocht ze zeker nie' langer in Rotterdam blijve... En 't zou Groo'va zoo'n verdriet doen.... Beter maar geen ruzie make.... Hè, ze moest zich nou wat wassche.... Tante, nou ja, as die kwam....
In het keukentje deed ze haar japon uit. - Gorrie, wat 'en winkelhaak!
En zoodra ze zich ontkleed voelde: - als ze dat eens zei, dat ze net bezig was geweest zich wat op te knappen, en daarom Gerrit niet had willen binnenlaten.
- 'k Doch dat u et was, anders ha'k nie' opegedaan ook!
Ze zei het jokkentje al vooruit hardop, en hier moest ze in d'er eigen toch om lachen. As j'altijd oprecht wou zijn, 't kòn niet, 't was onmogelek.
Toen bedacht ze, dat ze nu toch nog wel gauw de bedstee kon doen, alles 'er es flink schoonmaken, dan was Tante zéker in 'en goeie hum.
Eerst zocht ze nog haar geld bijeen - negen gulden maar - o ja, een had ze d'er laten vallen op 't ketoor, nou die kreeg ze wel terug, haha, dáár hoefde ze niet bang voor te zijn!....
| |
| |
Ze was nog bezig, toen Oom en Tante kwamen. Bij het opendoen riep ze: ‘effe wachte’, en toen, dat alleen Tante in de kamer mocht komen.
- Maid wa' bai je no' begonne!
Tante vond het blijkbaar prettig. Zij, door plotse drang gedreven, volgde Tante in de keuken; Tante had vleesch meegebracht, ze moest geld hebben gevonden; maar toch volgde zij haar drang.
- Tante! voordat Oom et ziet!
En gauw stopte ze haar de twee rijksdaalders in de hand.
Tante wou niet, 't zou niet wezen, maar ze nam ten slotte aan.
Daarna maakten ze samen gauw verder de kamer aan kant, terwijl in het keukentje een kliek van de vorige dag op het vuur stond, waar ze de karbonnades bij eten zouden, die Tante had meegebracht.
- 'k Dach' da' Gerrit nog zou komme, zei Tante plotseling onder 't werk.
Toen zij - sprak ze wel netuurlek? -:
- Gerrit is d'er al gewees', maar ik heb um weggestuurd, 'k kon um zóó niet binnelate....
En brutaal keek ze Tante aan.
- No', dan kump ie nog well, onverschilligde Tante, en veegde voort.
Geertje was nu ook weer rustig.
Ze wist niet meer: zóu ze naar Koenders of niet?....
Gerrit was nog niet gekomen.
Tante had ‘voor geen geld’ willen hebben, dat Geertje haar nu ook hielp met het aan kant brengen van het eetgerei, en zij stond met Oom te praten, die, vadsig na het maal, zich een stoel had gezet op straat, vóór het winkelraam. Om de warmte had hij zijn jas uitgelaten, maar in zijn - eenige - Engelsch hemd zag hij er weer ‘wel as 'en heer uit’, bekende Geertje zichzelve. Kalm daar leunend tegen de
| |
| |
deurpost, dacht ze ook nog eens aan straks.... Ja, ze was te gauw geweest! Maar 't was niks, ze zou zich redden!
- Zeg, Geer, begon Oom op zijn vriendelijkste toon van verstandhouding, zeit Heins jou nog wel is wat van z'en planne met et weekblad?
- Mijn? nee! hoe komp u daaran?
- Nou, hij zal d'er toch wel is met iemand over spreke. Je kon d'er toevallig bij zijn gewees.... Zie je, ik vertròuw um niet, 'k weet niet zeker wàt ie wil, maar dat er wat broeit, staat vast.
- Heb u daarom an Groo'va geschreve?
- Groo'va?
- Ja, u gaat er ommers heen? Te minste, Groo'va schreef....
- He't-ie jou daarvan geschreve?! Wat schreef-t-ie?
Geertje tastte al naar de brief. Maar hij was niet in haar zak.... Jee, ze had 'em thuis gelate, op 'er tafel late legge.... as de juffrouw.... of Sefie.... Gelukkig, dat er nèt dat zinnetje-n-in sting, dat et haar thuis goed beviel!
- 'k Heb de brief niet in me zak. Groo'va schreef alleen, dat-ie u verwachtte.
- Ja, ik moet er maar is heen. Zie je kind, et is van 'en te groot belang voor ons. 't Plan, je weet et, is van mijn. As Heins 'en eerleke kerel was....
- En Meneer is toch uw vriend!
- Nou ja, vrind, of geen vrind, maar ik ben nie' zéker van em! As-t-ie ons belaazre kan, houdt-ie mijn en Maandag d'er buite....
- En u heb me zelf verteld, dat Meneer altoos gezeid het: 'k wil et doen, maar eerst wat geld.
- Ja, maar dat geld hei je zóó ma'r niet bij mekaar! En nou bèn 'k zoo bang, dat hij ondertusse stiekem z'en gang gaat en de zaak alleenig klaar speelt.
Als hij et geld kan vinde, dacht Geertje, maar ze zei maar niets meer. Oom toch altoos met z'en plan! Net of 'en ander zoo ie's ook niet had kunne bedenke! Mos' je net bij Meneer
| |
| |
weze! Had ommers àltoos wat nieuws an 't hoofd! Hè, zoon stakker toch, die Oom! Maalde nou maar van dat plan. En liet zoo z'en zaak verloope....
Plotseling zei ze, dat zij ‘nou maar is ging’. Zij moest nog 'en boodschap doen en noodzakelijk is naar Juffrouw Koenders toe....
- Gut! die mense, smaalde Oom.
Oom scheen verwonderd, en ook Tante keek niet meer zoo vriendelijk als straks; maar zij dee' lekker of ze niks merkte, ze vroeg of ze dan ‘tege de avent nog is terug mocht komme’ en haastte zich weg.
Nou liep ze Gerrit meteen mis!
Aan de toon waarop Mina gezeid had: - ‘Dag.... Geertje’, en toen naar binnen had geroepen: - ‘Moeder, daar is Geertje Hendriks’, had deze terstond gehoord, dat ze bij Koenders niet welkom was. Die toon had zoo iets beteekend als: - ‘Zeg, moeder, wat zeg je daar nou van, daar is waarempel Geertje Hendriks’ - èn: - ‘Was ze nog maar weggebleven’.... Nu, ze was er in lang niet geweest, maar dat afgeven op anderen dat die menschen ook altoos dee'en: - op iedereen, vroeger op Oom, tegeswoordig op meneer Heins - die ze heelemaal niet kenden, enkel omdat-ie een vriend was van Oom.... Als ze haar liever niet meer hadden, moesten ze 't maar ronduit zeggen. Maar nu was zij eenmaal bij hen, kon ze toch maar zoo niet opstaan Hè, die Mien was treiterig, die sjeneerde zich al niks: om nou te vragen: - ‘Ging je uit, gisteravent?’ dat wou toch zooveel zeggen as: - ‘Ik heb je wel gezien, al heb ik je niet gedag gezeid’. En wat moest dát nou beteekenen, dat ze nou al voor de tweede keer over Groo'va en Groo'moe begonnen, die z'ook heelemaal niet kenden; en niet kikten van Oom-en-Tante?....
Geertje snapte ze wel, ze doorzag ze heel goed: zuilie ware brave mense, en Groo'va en Groo'moe allemaal brave mense; maar de mense met wie zij, Geertje ver- | |
| |
keerde, Oom-en-Tante, en meneer Heins, dat ware niks as zondaars.
O wacht, nou van de kermis!....
- Wij doen netuurlek niet an de kermis.
Nee, dat zou weer zonde weze! Maar nou is lekker niet zegge, dat zij, Geer, wel uit kermishoue was geweest Meedoen; net doen of 't van zelf sprak, dat 'en braaf mens geen kermis hiel': dan hadde ze niks geen eer van d'er prate, en anders kreeg Geer nog 'en predekasie.
Wacht, Dominee Gobius! Ja, as die d'er niet bij gehaald was!
- Is ie al is bij je geweest?
Nee, hij was nooit bij d'er geweest.
- Och ja, hij heef' et ook zóó druk. Moeder he't over je gesproke....
Niks zegge, nee! géén dank-je nou.
Welke dominee d'er bij Heins komp?
- Da' weet ik niet, ik zag d'er nooit een.
- Komp er nooit 'en domenee?
Hè, zu'k schijnheilig volk nou toch! Da' was nou enkel om te plage, om braaf te doen: bij ons komp ie wel, ze wiste-n-et ommers drommels goed, dat Meneer nou eenmaal niet kerksch was.
- As Geertje 't erg graag wou, zou ze misschien op de kattechesasie voor lidmate van Domenee kunne komme.
Zoo, lijs, denk je dat? wat 'en groote gunst voor Geertje. Maar hóór-je nou die Mien:
- Dat is dan in elk geval pas van 't winter. Goed, kind, Geer kan wachte!
- Bij wie ga je meestal in de kerk?
- Mééstal naar de Groote Kerk.
Pats! vlàk d'er op. Ja, zij zou zich hier in de Zoutevisck de biecht late-n-afneme. 't Was toch ook wáár: as ze ging, meestal in de Groote Kerk.
- O, ga jij zóó maar naar 'en kerk? Wij gaan alleen bij Domenee Gobius en Domenee De Valk.
| |
| |
Niet zegge: ik zie nooit 'en domineesbriefje, zwijge met 'en effe gezicht....
Zoo, ga jij straks naar 't Lekaal? Kondt wel is zegge: Geertje, wee je mee? O jee, komp Arie je hale!
- Hij had-t-er al wel kunne weze.
Had-t-ie? Mot Geer weg? Vooruit!
Nauwelijks was Geertje buiten, of zij moest mee-uitwijken voor een jan-plezier, die als een vervaarlijk pretmonster dreigend-onbeholpen voortwaggelde door de menschen- en kinderenwemeling in de nauwe sluis van een straat. Door een jodinne-bessenwagen, welke bijna te laat voor het rijtuig op-zij-ging, gedrongen tegen een gesloten winkeluitsteek, bij drie kleine kinderen, die daar, onder alle drukte, onverstoorbaar schooltje speelden, zag Geertje vóór zich in het rijtuig een jongen een meid die hem afweerde met geweld naar zich toe, aan de borst trekken. Bij dit onbeschaamde doen, daar vlak bij 'er, op de dag, was 'et er opeens, als voelde ze Gerrit haar weer beetpakken; die armen, die als klauwen waren, dat beestesnoet, dat op haar toedrong. Zij schrikte zóó, van dit gevoel als werd háár nu geweld gedaan, dat zij roerloos staan en staan bleef, tusschen de spelende kinderen, en het rijtuig naoogde; zag hoe de meid willoos zich doen liet, op de jongen zijn borst getrokken; en vòelde schaamte vóór en mèt haar - heur eigen schaamte.
- Sjeg, sjit je fraier d'er in? spotte een stem, en ze zag in oogen die gemeene dingen zeiden.
Toen keek zij wanhopig rond.... Wacht, zóó moest ze gaan.... Hè, hier rook je de stank van de kramen ginder op et Boijmansplein, de ranzige walm kwam de straat in zakke met de stroom van kermisvierders.... O, ze had 'en hekel an de kermis, ze háátte dat vieze en gemeene.... dat zondige.... Ja. Ze was straks dom geweest, dom en slecht, door eigeliefde, omdat Juffrouw Koenders 'er de les had wille leze en Mien zoo stug dee' - maar ze kwam
| |
| |
d'er ook zoo zelde; dom was 't, slecht, zooas ze straks was....
Ze had wel graag nu mee gewild naar et Lekaal. As ze nòg ging. Nee, te gek. Mien zou denke.... Maar ze kon toch naar de kerk gaan....
Eerst liep ze heelemaal tot de kermis, om de broche en de tol. Het speet haar, dat ze de presentjes beloofd had, want nu moest z'op Zondag koopen en toch nog eens naar de kermis. Dat had ze van dat laffe jokken, 't had anders morrege gekund. Had ze 't maar gisterenavent gekocht. Ja, as alles toen anders gegaan was! Netjes kermishoue geen zonde. Maar hier was 't gemeenigheid, overal, al wat je zag.
Deze ergernis vergereedelijkte haar de daad van het koopen-op-zondag, ook in de stemming waarin ze was.
De wandeling was haar één lange kwelling: op de Binnenweg was dat al begonnen, en, wáár zij liep, door de eind'looze stad; druk, niet van gewone drukte, druk op een rustdag, van een koorts, die de menschen opjoeg, voortjoeg, voort, de huizen uit naar pret, pret die zonde was, gemeenheid; overal vond zij zich eenzaam gaan, afkeerig van wat er haar joelend omringde; als een straf was haar dit gaan, een opoffering, die ze gretig volbracht, doch onder de last waarvan zij niet verder dacht over het ongeoorloofde van het koopen-op-zondag.
Zij vond een aardig brochetje, eigenlijk niet voor een kind, meer een jongejuffrouwsdingske, maar Truus zou er blij mee weze, fijn was 't, met dat vogeltje - 't kostte eene gulden twintig.
Eind'lijk kwam zij aan de kerk.
Zij dacht aan ‘'t hijgend hert, der jacht ontkomen’; als een vluchteling was zij, in veiligheid nu.
Vóór haar ging een meisje het Gebouw in met een bejaarde juffrouw - zij voelde zich week-worden tot schreien, onder
| |
| |
't volgen van die beiden: net zij, zoo, met Groo'moe samen. Zoete weelde tilde haar, deed haar als van zelve loopen, bij 't zacht-zingen van het Orgel, dat de menschen 't welkom toezong in het Huis des Heeren. Hier in de hemelenhooge gewelven was het rustig, was het koel; hier kon niets indringen van de herrie, die stinkende roesde over de stad, over de stinkende stad, als een Plaag.
Aldoor neuriede het Orgel; Geertje aarzelde een man die in het stoelenpad stond toe te fluisteren of zij even langs hem heen mocht; 't klonk zoo prachtig, o zoo plechtig, en zij voelde zelve plechtig; haar oogen, dacht zij, hadden nu de uitdrukking van Grootvaders oogen op zondagmorgen; haar hoofd was als een korf, waar heel een zwerm van teksten in gonsde, Bijbelsche woorden, zachtplechtig als de orgeltonen, ook elkander zacht verdringend. Eén woord was er telkens weder: Hallelujah! Hallelujah! maar er kwamen zóóvele and're, uit de Psalmen wel het meest, enkle woorden, stukjes tekst, en zij wist niet, hoe zij kwamen....
Eerbiedig liep zij voorzichtig voort, met een gewaarworden, of zij nu waarlijk zoo lang was als Groo'va, zooals ze gewenscht had dat zij zou worden, toen ze nog een kind was; of zij had zijne statige lengte, met zijn blik van hooge ernst.
Toen zij plaats-nam, groette zij, stemmig-vriendelijk, het vrouwtje, dat naast haren stoel zat en dat opkeek van haar Boek.
En toen, terwijl altoos het orgel nog zong, bad zij, bad het Onze Vader. Dat ook had Grootvader immers gezegd: nooit kun je beter, schooner bidden.... Toen zij beginnen zou, dacht zij daaraan; toen zij gedaan had, dacht zij weder aan Grootvader, en zij hóórde zijne stem, zijne stem de Woorden bidden.... Zij hield de oogen nog gesloten, tranen welden de oogleden door. Zij dacht nu plots'ling aan dien morgen, toen zij van Thuis vertrekken zoude, en Grootvader, voor het laatst met haar, het Onze Vader had gebeden. Ja, toen had zij ook geschreid, en door hare tranen heen had
| |
| |
zij de kleuren gezien van de zon, net als nu weer, net als nu. Want, zij had nu de oogen weer open: door het hooge raam vlak vóór haar, viel achter langs het groene gordijn, één goudstraal in de stemmige ruimte.
Even had zij een teleurstelling, toen de predikant op de kansel verscheen. Het was er niet een die zij kende en het was een jonge man, met bleek gezicht en sluik rood haar. Als verlegen zat hij neer.... Doch zoodra hij kwam te spreken, was er voor Geertje slechts zijn stem. Die stem was lief. Hij sprak eenvoudig, maar het ging zóó tot het hart: een jonge man maar al zeer ernstig. Toen hij zijn tekst zei, kreeg Geertje een kleine schok van verblijding, glimlachend keek zij naar hem op, als in verstandhouding tot de onbekende, als om hem te toonen: dat vind ik nou aardig. Het was immers Grootmoeders lievelingstekst, waar Dominee Wevers eens zoo mooi over had gepreekt, juist op de herinneringsdag van het sterven van Geertje's moeder: Psalm 145:14: ‘De Heere ondersteunt allen die vallen, en Hij richt op alle gebogenen’. Grootmoeder had daarna zoo vaak nog gesproken over die preek; Geertje zou nu goed opletten en trachten te onthouden, en bij 't uitgaan zou ze vragen wie de Dominee geweest was, en dan Groo'moe heel lang schrijven.... Treffend wat Dominee zei van de Smart, van de gebrokenen van ziel, hoe die door niets kunnen opgericht dan door de goedheid van de Heer. Dominee zei verschei'en dingen haast nèt zoo als vroeger Dominee Wevers. Och, die goeie Dominee Wevers, om ook hèm nog us te hoore.... Jammer, de doofheid van Mevrouw; Dominee was nu de oude niet meer; eerst dat sterven van Louis en daarna Mevrouw d'er ziekte.... Vroeger, met de ou'e Mevrouw, heerlijke middagjes ware dat toch.... Maar ze moest nu luistere, as ze niet geregeld oplette, kon ze Groo'moe d'er niet over schrijve.... Akelig! ze was zoo moe, net of d'er 'en warme band om d'er hoofd zat. Wat had ze ook voor slaap gehad, zoo kort en dan in die benauwdheid; zou venavent vroeg naar bed gaan, dadelik straks maar
| |
| |
naar huis, niet naar Oom.... Dan... zou ze Meneer weer zien!.... Hoe zou 't gaan as ze Hem weerzag? Hij zou nù toch niks meer zegge. Had Dàt ook maar zoo gezeìd! Kon niet meene. Zondig ommers, Truusjes moeder was de Jùffrouw.... O, wat was 'et vreeslik toch, zoo een huuwlijk zonder liefde. Kleine Truus kon vaak zoo bleek zien en dan snauwde de Juffrouw nog; 't was toch d'er kind!.... Zeker hield ze meer van Koos. Nou, dat zag je wel is meer. Maar daarom hoefde ze niet zoo te snáuwe, kon soms kijke-n-as Truus stout was - nee, et wàs geen goeie moeder. Alles omdat Truus op Meneer leek. Zei et ommers vaak: - ‘Pa's kindje’, op 'en toon van spot en hekel, net of Truus et helpen kon, dat ze pa z'en oogen had. Kleine snoes, gelukkig ook! as ze de ooge had van de moeder!.... 't Wáre nèt Meneer z'en oogen, 't zelfde bruin, zoo strálend, gróót.... Jonge' op de kermis gisteravond zette-n-ook die groote ooge, keek zoo, strálend, naar z'en meisje.... Meisje lacht. En Ooge lache.... Jonge, meisje staan nou op.... Hij haar hand, en drukt de hand.... drukt nog weer.... de ooge ernstig.... Trekt haar hand meer naar zich toe.... - ‘'k Zal uw koffie late valle!’ - ‘Koffie? Nee, 't is maar 'en guide, dáár, onder de lessenaar, 'k raap em op of geef 'en ander.... Toe, Geer, hóór toch, 'k heb je lief, toe, ik ben zoo ongelukkig.... 'k heb je lief, Geer, och, kom hier’.... Weg lessenaar, weg tabouret, Hij naast haar, kijkt bedroefd-vol-liefde.... Zalig! zalig! - ‘Nog 'en zoen, zóó je hoofd’....
Hè, haast gevalle....
.... Groote God! wat gebeurt er met 'er! Heeft ze.... Ja, ze heeft geslape. 't Vrouwtje naast haar kijkt ontstemd, z'is tege die an gevalle, in d'er slaap.... Wat vreeslijkheid! Ooge dicht! ze durft niet rondzien! Zoo iets droome - en dan hier! In de kerk zoo zondig droome! Wat zeit daar de Dominee! O, hij spreekt van Judas' smarte.... Lang stuk heeft ze niet gehoord, zitte slape, was zóó moe ook. Hè, d'er hoofd barst van de pijn, en dat steke van de zon daar, altoos
| |
| |
net die-n-eene straal, daar vlak vóór d'er. Jee, ze beeft, ze klappertandt. En zoo warm hier. He't ze koorts? O, ze is zoo ongelukkig!
- ‘.... Want het is de wil van God, dat alle gebogenen, allen die daar neder liggen, door de zonde neergesmakt, aan Zijne Goedertierenheid zich zullen kunnen oprichten....’
Wat spreekt Dominee toch mooi! Had zoo graag de preek gevòlgd en dan Groo'moe veel geschreve.... Kan niet! is te moe, ellendig.... Dàt gedroomd.... zóó'n gróóte zònde.... Hij getrouwd - dus overspel. Staat ook in de Tien Geboden: ‘En gij zult geen overspel doen’. Markus zegt: ‘Gij weet de geboden, gij zult geen overspel doen’. Staat het ook niet in Mattheus?.... Weet niet, kan zich niet herin're, heeft zoo'n hoofdpijn, is zoo moe....
Zinge?.... O, dan toch 'es zoeke, in plaats van mee 't Gezang te leze.... Hier Mattheus.... Niks.... O, daar.... Zie je.... 't Negentiende hoofdstuk....
‘Hetgeen God samengevoegd heeft, scheide de mensch niet’.
En nog, in etzelfde hoofdstuk:
‘Wie zijne vrouw verlaat en eene andere trouwt, die doet overspel’.
Zie je, 't was 'en groote zonde! Maar Hij zei et ook maar zoo, ongelukkig met zijn vrouw, en omdat zìj lief voor Truusje. Hoe had zij nu kùnne droome.... Moest God om vergeving smeeke. Zoo ie's in et Huis des Heeren... Nee, ze kòn niet zinge, nu.... Bidde moest ze, om vergeving.... Daag'lijks leze in de Bijbel, had et weke-n-al verzuimd. Dat de straf, nu....
Wat stond er 1 Timotheus, 1 Timotheus 2:9: ‘Ik wil dat de vrouwen in een eerbaar gewaad, met schaamte en matigheid zich zelve versieren’.
Ook nog, in dezelfde brief: ‘Opdat wij een gerust en stil leven leiden mogen in alle godzaligheid en eerbaarheid, want dat is goed en aangenaam voor God, onzen Zaligmaker’.
Goed en aangenaam voor God, o, zij moest nu bidde,
| |
| |
bidde.... Bidde mòcht zij ook voor Hem, dat God Hem verand're mocht, dat ook Hij vond het geluk, nu was Hij toch zoo rampzalig, arme man, zoo'n lieve man, o, as hij tot God moch' komen.... Zou ze durve? hem et zegge? Bidde mocht ze wel voor hem, en nu lnis'tre, nu goed luis'tre, dan zou ook er hoofdpijn weggaan, kon ze aan de preek wat hebbe....
|
|
Auteursrecht onbekend