De betekenis van de Nederlandse familienamen

Dubbele geslachtsnamen

Dubbele geslachtsnamen van het type Busken Huet, Werumeus Buning, Witsen Elias, van den Bergh van Eysinga, ontstaan in de regel door de toevoeging van de familienaam der moeder, indien deze b.v. dreigt uit te sterven, of om andere redenen. Zo noemen de kinderen van Jan Droogleever (1757-1817) en Willemina Jacoba Fortuyn zich Droogleever Fortuyn. Een zoon van Nicolaas Scheltema (1755-1816) en Catharina Anna Adama noemde zich Henricus Adama van Scheltema (1786-1870); hij is de vader van de bekende predikant-letterkundige en de overgrootvader van de dichter. De zoon van Abraham de Haan en Catharina Jacoba Bierens noemde zich David Bierens de Haan (1822-1895); de zoon van Jacobus Nieuwenhuis en Caroline Wilhelmina Ferdinandine Domela Ferdinand Jacobus Domela Nieuwenhuis (1808-1869). Deze wijze van naamstoevoeging heeft evenwel niet uitsluitend op de moedersnaam betrekking. De oudste zoon van Ds. Gillis Holst, Gerhard Jacob (1784-1859) nam bij de naam van zijn vader die van zijn grootmoeder Johanna Barendina Roolant aan, en noemde zich Roland Holst. De bekende minister Pieter Wilhelm Adrianus Cort van der Linden (1846-1935) nam de naam van zijn overgrootmoeder Cort bij zijn eigenlijke familienaam van der Linden aan. In de tweede helft van de vorige eeuw kregen enkele leden van het geslacht de Jong vergunning, de naam de Josselin voor de hunne en die van hun nakomelingen te voegen. Deze naam stamt van Johanna Judith Josselin, de vrouw van Gerard de Jong, heer van Beek en Donk (1685-1770).

Ook door toevoeging van de naam van een adellijk goed of een heerlijkheid ontstonden dubbele namen. Cornelis Hoynck (1612-1667) noemde zich nadat hij de heerlijkheid Papendrecht had gekocht Hoynck van

[p. 48]

Papendrecht, welke naam op zijn nakomelingen overging. Hetzelfde deed Mr. Willem van Dam, heer van Isselt (1757-1832), hoewel zijn vader, die ook al heer van Isselt was, zich alleen van Dam had genoemd. De stamvader van het Groningse geslacht Tiarda van Starkenborgh Stachouwer heette alleen maar Tjaard van Tiarda. Zijn kleinzoon Barthold noemde zich Tiarda van Starkenborgh naar een state bij Dokkum, die tot zijn bezittingen behoorde, en in de negentiende eeuw nam een van zijn afstammelingen de naam Stachouwer bij de zijne aan, in verband met zekere fideicommissaire rechten op de vrije heerlijkheid Schiermonnikoog.

Een ander middel om dubbele familienamen te vormen is, bij de doop het kind als laatste voornaam een geslachtsnaam te geven, die dan natuurlijk altijd voluit geschreven dient te worden. Op deze wijze zijn namen ontstaan als Linthorst Homan, Enno van Gelder, Kits Nieuwenkamp. Bij Kon. Besluit kan toestemming worden verleend om dergelijke voornamen bij de geslachtsnaam te voegen; dit is o.a. met de familie Linthorst Homan het geval.

Ook combinaties van drie namen zijn mogelijk, b.v. Rengers Hora Siccama, de Vaynes¹⁾ van Brakell Buys, van Erp Taalman Kip, enz., die wel te onderscheiden zijn van namen als Tiarda van Starkenborgh Stachouwer, de Jong van Beek en Donk enz., die ontstaan zijn door toevoeging van heerlijkheidsnamen. Dit laatste is ook het geval met Oetgens van Waveren Pancras Clifford, Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren enz.

1) De familie de Vaynes heet aldus naar de plaats Veines in de Dauphiné.