Mijn dagboek. Dagboek 1. 1907-1911

8 Maart

Een vriend, een beeldhouwer van beroep, vertelt mij op welke wijze een kunstbeschermer hem helpt. De weldoener die rijk is, kind noch kraai heeft maar natuurlijk gestadig klaagt over zorgen, en niet in staat is uit eigen zak véél te geven, had onder zijn kennissen een loterij georganiseerd, waarvan de premie een beeldje van den kunstenaar was. Op die manier grabbelde de beschermer, die, het spreekt vanzelf, aanspraak maakt op een eeuwige dankbaarheid, een 250 franken bij elkaar, welke hij echter uit vaderlijke voorzorg niet ineens den beeldhouwer ter hand stelde! O neen! Een artiest in bezit van zó'n aanzienlijke som gelds, wordt onmiddellijk krankzinnig en verbrast in éne maal al die moeilijk gezamelde frankjes! De milde Maecenas was verstandig, en gaf den hongerlijder een weekloon van 15 fr., maar de beschermeling mocht iederen Donderdag bij hem komen eten, wat de toelage verminderde met 1.50 fr.; bovendien middagmaalde hij vrij geregeld elken Zaterdag bij ons, - dus de weldoener trok iedere week 3 fr. af. Aldus zou immers de som nog langer duren! En was het bestaan van den jeugdigen, veelbelovenden kunstenaar voor vele weken op benijdenswaardige wijze verzekerd. Ik vergat nog te zeggen dat de huur van het

[p. 33]

schamele atelier ineens was terzijde gelegd, en enkele schulden bij bakker, melkboer en kruidenier ook waren afbetaald met het loterijkapitaal. O de weldoeners! O de liefdadigheid! - Het is schande, en dan moet zo'n arme kerel nog zijn hele leven dankbaar blijven voor die aalmoes.

Omdat er een geweldige toorn in mij woedde bij dergelijk gebeuren, omdat mijn hart dorstte naar rechtvaardigheid, ben ik socialist, anarchist geweest. Ik kan den aanblik van een mens die honger lijdt, terwijl vlak naast hem stommerikken in een walgingwekkenden overvloed leven, niet verdragen. En zij menen reeds iets boven allen lof verhevens, iets buitensporigs gedaan te hebben, wanneer zij den armen een aalmoes toewerpen. Ik begrijp maar niet dat de havelozen en de uitgebuiten zó lang, zo eindeloos lang geduld hebben en zich niet vol verontwaardiging en van haat bezeten om het lijden der kinderen en der vrouwen en der grijsaards, op de rijkdommen werpen en dát nemen wat hun onthouden wordt, waarop zij recht hebben. Waarom wachten zij? Hun leven is verstoken van elke schoonheid, van elke hoge vreugde; vroeger hadden zij den troost van het hemels Paradijs, maar wie gelooft daar nog aan? Nu hebben zij niets meer, zij willen nu ook genieten, het geluk vastgrijpen vóór het te laat is. Wat kan hen tegenhouden? - Al ben ik sinds lang geen socialist of anarchist meer, het is mij onmogelijk het schreeuwende onrecht zonder wilde woede aan te zien. Ik ben mét de armen, tegen de rijken. Staat er zelfs niet in den Bijbel, met Jezus' eigen woorden: Wee den rijken!