In dépôt

Zaterdag 25 december

od-ers hebben gisteravond in barak 73, die der gedoopten, gecontroleerd, of de bewoners zich hielden aan het verbod het Kerstfeest te vieren. Geen takje groen, geen kaarsje was geoorloofd. De Obersturmführer heeft ook onderhands verboden dat de gedoopten hun gewone zondagsdienst houden. Men zocht een reden voor de prikkelbaarheid van de commandant. De rancune wegens het verspreiden van onvriendelijke geruchten wat betreft het verloop van het Joelfeest, is ongewoon scherp. Men zoekt de achtergrond in ontstemming over het ongunstig verloop van de oorlog, in de zware bombardementen van Duitse steden uit de lucht. De commandant is pas met verlof naar Dusseldorf geweest, waar hij de verwoesting met eigen ogen heeft kunnen gadeslaan. Hij zou tot de overtuiging zijn gekomen,

[p. 240]

dat Duitsland de oorlog verliest; een dezer dagen zou hij zich in die zin hebben uitgelaten. Arrestatie en opsluiting in de gevangenis van een jong meisje, Lotte W., wegens ongeoorloofde verstandhouding met een marechaussée. De marechaussée naar concentratiekamp te Vught gezonden. Arrestatie en opsluiting in de gevangenis van Juda van den Berg, de chauffeur van Sluzker, wegens ‘zwarte handel’. Hij werd in het bezit gevonden van zeshonderdvijftig pakjes sigaretten en twee pakken levensmiddelen. Hij was een der belangrijke schakels tussen de hooggeplaatste Joden in het kamp en de buitenwereld. Hij heeft duizenden brieven clandestien het kamp uitgebracht. Gisteravond controle na het avondappèl van Van Dam en Van Eck in alle barakken. Zij stormen de 71 binnen, zo snel als de wind. ‘Achtung!’ Iedereen die nog op is stuift weg, in de nissen tussen de bedden of op de bedden. Ik sta mijn pijp te roken en moffel ze als de bliksem weg in mijn broekzak. Van Dam dringt overrompelenderwijs het afgeschutte cabinetje van de ‘stellvertretende Barackenleiterin’ binnen, waar 't pikkedonker is. Ik door het nauwe gangetje langs mijn bed naar de andere kant, om niet de kans te lopen te worden geconfronteerd met de zwevende tabakslucht. Van Eck is juist aan deze kant voorbij. Hij draait zich om en brult: ‘Mütz' ab!’ Ik had vergeten, mijn hoed af te zetten. Ik ruk mij de hoed van het hoofd en sta stram. Als een wervelwind vliegt Van Eck verder. IJzige stilte in de barak. Angst in de lucht. Ik klauter als een aap zo snel op mijn derde verdieping en kleed mij uit. Van Eck blijft staan voor een bed, waarin een Jood aangekleed ligt. In zijn angst had hij zich daarin gewrongen. ‘Saalleiter!’ ‘Jawohl.’ ‘Waarom ligt die vent aangekleed in zijn nest?’ ‘Er ist heute erst angekommen.’ ‘Laat die vent zich in het washok uitkleden!’ ‘Jawohl!’ Met groot gedruis verdwijnen ze weer. Angstaanjaging van kwajongens. Sadistisch plezier. In barak 85, die der Barnevelders, een soortgelijk grapje met minder minzaam verloop. Van Eck blijft voor een grijzende, bejaarde heer staan, Praag, oud-generaal. ‘Mutz' ab!’ ‘Weet u dat ik generaal in het Nederlandse leger ben geweest?’ ‘Wat generaal! Je bent een doodgewone Jood!’ Van Eck, een gewezen vleesdrager aan het abattoir, slaat de generaal de hoed van het hoofd. De generaal knarst tussen de tanden: ‘Verdomme!’ ‘Ik zal je “verdomme” leren. Je gaat drie weken de strafbarak in!’ De generaal zit thans in barak 67 en doet onder toezicht van od-ers strafwerk, slavenwerk.