In dépôt

Dinsdag 30 november

Het gehele kamp is verkouden: iedereen hoest, kucht, niest, van jong tot oud, van groot tot klein, iedereen slikt tabletjes en poeders. De nattigheid en de vochtigheid, de tocht, die door alle eindeloos open- en dichtslaande deuren gulpt, die door de reten sluipt, de kilte die houten wanden afgeven, maakt de mensen ziek: angina, griep, verkoudheid in alle barakken bij de vleet, alles kleumt, alles snottert. De mensen zien grijs en grauw van ellende. Zij vragen elkaar: wanneer komt eindelijk een einde aan deze ellende? Zij klagen: wij houden het niet meer uit! De kindertjes lopen met dikke snotneuzen en fletse oogjes. Vrouwen martelen zich af in de verdeling van hun tijd tussen haar werk, in het metaal-, textiel- of ander bedrijf, het bekokstoven van haar armelijke huishoudentje, en het nalopen van hun zieke man en kinderen. In de ziekenbarakken is het een va-et-vient van patienten. In de woonbarakken liggen haast bed aan bed lichte zieken. Langs de wegen een va-et-vient van od-ers met draagbaren met zieke patienten. Het lijkt wel een ziekenkamp, waar de gezonden slechts aanwezig zijn om hun zieke familieleden te bezoeken. Weinreb is favoriet: het stroomt aanvragen voor zijn lijst, de grote hoop wil naar Portugal, desnoods naar Marokko, desnoods naar Brazilië, als men maar verlost is van de druk van het regiem, van de onzekerheid der transporten. Bezonnenen vragen zich af: welke rol speelt die Weinreb eigenlijk, wat is zijn lijst waard? Men vindt het verdacht, dat hij, als Jood, van de Duitse autoriteiten een opdracht heeft om tienduizend Joden in Europa bijeen te trommelen als materiaal voor ruil tegen Duitsers in Zuid-Amerika en dat hij zonder ster - maar toch nog altijd met een j op zijn persoonsbewijs - door West-Europa reist om zijn opdracht uit te voeren. Kan dat wel koscher zijn? Kan men daarin vertrouwen hebben? Heeft Brazilië principieel al

[p. 219]

toegestemd in de Austausch? Heeft Portugal al toegestemd in een verblijf van Joden? Spanje (voor Casablanca)? Als men zich op de lijst laat zetten en ze ‘platzt’? Wat dan? Gaat men dan op transport naar Polen? Een geloop, een gedraaf, iedereen interpelleert iedereen, en niemand weet. Ook Weinreb zelf niet. Hij zegt: ‘Het is in ieder geval een goede Sperre zolang de lijst duurt. Men moet alleen voorzichtig zijn, dat men een andere goede Sperre, die men heeft, niet verliest, indien en wanneer mijn lijst niet doorgaat.’ Hij is er dus blijkbaar zelf niet van overtuigd, dat het plan niet op fantasie berust. De bezonnenen kijken voorlopig de kat uit de boom. Weinreb houdt vandaag en morgen zitting. Hij is een verschrikkelijk bescheiden kerel, geheel en al de linkse geleerde, naief. Vanavond tegen half tien is hij van een samenkomst met de Obersturmführer teruggekomen zonder dat hij avondeten had gehad: het uitzoeken van voor de Austausch in aanmerking komende Joden liet dat niet toe. Joden hebben wat aardappels voor hem gebakken en wat brood voor hem bereid. Hij slaapt in barak 71. Schaakcompetitie in barak 69.