In dépôt

Vrijdag 26 november

Vele honderden Engelse of Amerikaanse, of Engelse en Amerikaanse vliegmachines hebben op enkele duizenden meters hoogte over het kamp gevlogen, de ene partij in oostelijke, de andere partij in westelijke richting. Het hele kamp in rep en roer en in geestdrift: wat gezond was vloog naar buiten, naar de rand van het kamp. Berlijn was juist voor de derde keer in een week gebombardeerd, maar bij nacht. Men had 's nachts naar het zware geronk der machines gehoord. In golven waren zij overgevlogen. In zijn bed lag men te luisteren als naar een schoon concert. ‘Ah, muziek!’ ‘Hoor je dat? Muziek!’ Zo midden op de Drentse heide zo maar muziek, intens contact met het actuele leven. Geen Engelsman of Amerikaan zal zijn bommenlast hier laten neervallen: zij weten het, dat deze serie barakken Joden, de gevangenen der Duitsers, geroofde mensen, herbergt. En nu voor de eerste keer bij dag honderden en honderden machines achter elkaar het kamp over, bij bijna schone lucht. Onlangs was er al eens een schooltje over geweest, maar dat was grotendeels schuilgegaan achter de grijze wolken. Ah, als scholen felle snoeken in het doorzichtig water van een vliet, zo schoten zij door het element van de lucht. Smalle, ranke, witte lijven, machine met rookkolom, in scholen van dertig, veertig bijna, concentrisch achter de leider. Wat een gezicht, welk een wonder van vorm en snelheid! Welk een sonoor geronk in de aether! Muziek! Muziek! Macabere muziek, Dodenmars, maar muziek! Muziek voor koortsachtig verhitte geesten, stilling van gekwelde, gemartelde gemoederen. Een machine is neergestort. De inzittenden hebben met parachutes de aarde bereikt. Decreet gelast alle kampingezetenen passen, identiteitsbewijzen en andere documenten, waaruit hun nationaliteit kan blijken, bij de autoriteiten in te leveren. De officiële tekst luidt als volgt:

anordnung
Auf Befehl der Lagerkommandantur haben - zwecks Überprüfung - sämtliche Lager-Insassen sofort alle Pässe, Ausweispapiere, Legitimationen,

[p. 215]

sämtliche offizielle Briefe und andere Belege, die mil Staats-Angehörigkeit zu tun haben, oder zur Erteilung einer solchen führen können, auf der Antrag-Stelle einzuliefern; hierunter fallen auch sämtliche Kopien und Fotokopien.
Es handelt sich hierbei um sämtliche Staatsangehörigkeiten, inkl. der holländischen, also um alle europäischen und ausser-europäischen Nationalitäten.
Es wird gemäss Anordnung darauf aufmerksam gemacht, dass gegen Jeden, der solche Papiere nicht sofort einliefert, Schutzhaft-Befehl erlassen wird.
Lager Westerbork, 25-11-43          db ii-Verwaltung Antragstelle.

Totdusverre heeft iedereen in dit kamp alle documenten, die hij meebracht, mogen behouden. Wie weigerachtig blijkt en de gevraagde documenten niet inlevert, wordt bedreigd met Schutzhaft, wat neerkomt op concentratiekamp. Wat erachter steekt, is niet bekend, maar men vermoedt dat de maatregel eenvoudig de bedoeling heeft, de Joden hun identificatiebewijzen te ontfutselen en te volstaan met de Lagerkaart, waarop slechts naam en geboortedatum voorkomen en geen nationaliteit. Is het de bedoeling de Joden hier feitelijk reeds statenloos te maken, in afwachting van hun expeditie naar het Oosten? De Joden gevoelen er natuurlijk niets voor, hun passen of andere identificatiebewijzen uit handen te geven en zich aldus met huid en haar over te leveren aan hun onderdrukkers. Bevel, dat kinderen onder de twaalf jaar 's avonds om acht uur in bed moeten liggen. Zij bleven totdusver tot tien uur op en maakten al spelende vaak een oorverdovend lawaai. Twee bloemkooltjes en wat tomaten gekocht van de groentehandelaar, die wekelijks het kamp bezoekt voor het afleveren van een grote partij groente aan de centrale keuken. Van deze gelegenheid maken voornamelijk alte Kamp-Insassen gebruik om zich bij de handelaar feitelijk clandestien van groenten en vruchten te voorzien; in zwermen soms belegeren zij zijn vrachtwagen. Moeders met kinderen komen vaak smeken om wat groenten, of tomaten, of wat vruchten, een vrouw soms voor een zieke man, een man soms voor zijn zieke vrouw, vaak tevergeefs. De groenten, zoals prei, bieten, peterselie, evenals de vruchten, blijven gereserveerd voor dieetpatienten, maar het administratief personeel van het ziekenhuis gebruikt handig de gelegenheid om mee te delen. Dit personeel heeft het, evenals de oude Kamp-Insassen, het keukenpersoneel en zij, die er mee verwant of goed bevriend zijn, goed.