In dépôt

Dinsdag 3 augustus

Vanmorgen geen transport. Rust. De wereld schijnt goed en barmhartig. Kinderen danken God, dat hun ouders weer voor een week aan de beul ontsnapt zijn, ouders danken de Hemel, dat zij hun kinderen voorlopig nog veilig weten. Iedere week is er een, en iedere week kan nu de laatste zijn. De oorlog zal misschien nog niet zo heel gauw uit zijn, maar, evenals in Italië, kan het regiem in Duitsland bezwijken, en dan zijn in ieder geval de Jodenvervolgingen uit. Elke week is thans dubbele, driedubbele winst. Nog altijd weet men van Polen zo goed als niets. De Obersturmführer hebben klachten bereikt, dat de barakkenbewoners in de tonnen voor etensresten ook scheermesjes, glasscherven en andere scherpe voorwerpen smijten. Dat mag niet meer voorkomen; het vee is er de dupe van: voortaan moeten deze tonnen bewaakt worden door oude heertjes, die niet in het gewone arbeidsproces zijn ingedeeld. Wat verwacht men van deze heertjes? Dat zij persoonlijk onderzoeken, uit welke bestanddelen het afval bestaat, dat bewoners in de tonnen deponeren?

Met Trottel gistermiddag naar het bureau van Schlesinger voor een conferentie, maar Schlesingers vrouw liet weten: het gaat niet, Schlesinger heeft een langdurige conferentie met Gemmeker. Trottel zegt, dat ik een verantwoordelijke functie krijg, direct onder Schlesinger. Deze heeft Trottel gevraagd, of ik in staat ben orde te houden. Ik ben benieuwd, wat hij met mij voorheeft. De bedoeling van de conferentie was geweest, te spreken over het antagonisme tussen de Duitse en de Nederlandse Joden in het kamp en maatregelen onder het oog te zien om te voorkomen, dat zij elkaar straks in de haren vliegen. Denken

[p. 107]

Schlesinger en Trottel, dat ik een wonderdokter ben en dat ik de haat, die de Duitse Joden zich hier op de hals hebben gehaald, kan bezweren? Trottel zegt: ik persoonlijk ben niet bang, en het schijnt dat hij geen reden heeft om bevreesd te zijn voor zijn hachje; hij is au fond een goed kereltje, dat alleen maar ijdel is en denkt dat hij in staat < is > mee te helpen, historie te maken. Maar hij is de spreekbuis van bepaalde kringen, waarvan Schlesinger aan de top staat, en hij weet dat het leven van Schlesinger en vele alte Kamp-Insassen in gevaar komt zodra de oorlog afloopt en hier chaos komt. Men kan het elke dag overal vernemen: we hebben nog wat met ze te verrekenen. De klacht tegen Schlesinger is: hij gaat over lijken. Zo ziet hij er ook uit: zelfbewust, hoogmoedig, bruut, koud. Hij is een Emporkömmling, die de macht heeft, met de Joden te doen wat hij wil. Een jaar geleden nog moest een chef van dienst een beleefd briefje schrijven om hem vrij te krijgen van de zg. buitendienst. Het wemelt hier van Emporkömmlinge, grote en kleine, die in het gewone leven handelsreizigers of kleine advocaten waren en hier in het lugubere spel der Jodentransporten gewichtig politiek hebben gevoerd en met een hoge borst rondlopen. Tegenwoordig iets minder: Schlesinger is uit de omstandigheden naar voren gekomen, zoals Sluzker uit de omstandigheden naar voren is gekomen: hij is onder toezicht van Gemmeker, de koning over de Joden, diens plaatsvervanger. Hij heeft alle voordelen van zijn positie genoten en geniet nog altijd deze voordelen; hij glimt van voldaanheid en barst van zelfvoldaanheid; hij heeft als een dictator mannen en vrouwen op transport gezonden, die dachten dat zij zich op Westerbork hadden ingekocht, anderen heeft hij van transport vrijgesteld om redenen, die men liever niet onderzoekt. Hij heeft mannen afgestoten, beledigd, vernederd; hij heeft vrouwen begunstigd. Hij is niet schuldiger of minder schuldig dan de potentaatjes, die op lager niveau precies hetzelfde hebben gedaan, maar hij staat hoog, men ziet in hem de knecht van Gemmeker, hij is daardoor kwetsbaarder voor de pijlen, die gegriefden, gekwetsten, beledigden, querulanten klaarhouden voor het ogenblik dat het ‘los’ gaat. De dictator Schlesinger is schuldig, omdat hij zich de macht heeft laten delegeren door de knecht van de Groot-Inquisiteur, maar ook is schuldig elke Jood, die van de macht van Schlesinger, en van de invloed der miezerige potentaatjes, die zich in zijn schaduw koesteren, hebben geprofiteerd. Voor elke man en elke vrouw, die Schlesinger op eigen initiatief of op instigatie van anderen ‘eruit heeft gehaald’, heeft hij een andere man en een andere vrouw moeten leveren: dat was voor hen die de dans ontsprongen geen geheim. Schlesinger is echter schuldiger dan ieder ander: hij heeft van zijn macht misbruik gemaakt om zich datgene te verwerven wat hij anders niet had kunnen

[p. 108]

verwerven. Dat kon de knecht van de knecht van de Beul zich niet veroorloven zonder zichzelf te compromitteren en te diskwalificeren. En nu zoekt deze knecht beschutting tegen de storm, die straks over zijn wellustige kop zal losbarsten. En Trottel is bezig het terrein daarvoor te verkennen en te effenen. Vanavond zal ik daarover waarschijnlijk meer vernemen. Gisteravond zijn in de omgeving van het kamp drie boerderijen afgebrand. Ariërs worden van brandstichting verdacht. In verband hiermee zijn tien Ariërs gearresteerd die, van hun bedden gelicht, vanmorgen in het kamp zijn binnengebracht. En als gijzelaars in een barak opgesloten, thans worden bewaakt door Duitse leden van de Ordnungsdienst. Wat zullen later de Nederlandse Christenen, over deze knechtendienst der Joden te zeggen hebben? Sedert enkele dagen zijn in het Heidelager tien ss-mannen gelegerd in verband met een zekere actie van anti-nationaal-socialisten in Drente, die, naar bekend is geworden, te Schoonebeek drie nsb-ers hebben gedood, onder wie de burgemeester. Een geval van meningitis in barak 5. Het slachtoffer is een vrouw, die dezer dagen een baby verwacht. Het barakgedeelte, waar zij ligt, is door prikkeldraad afgezet. Men is doodsbevreesd voor uitbreiding van de besmetting. Een Jood heeft aan de Obersturmführer een brief gericht, waarin hij om vrijstelling van transport naar Polen verzoekt op grond van de overweging, dat hij als vooraanstaand leider van een groot warenhuis te Amsterdam ervoor heeft gezorgd, dat tachtig procent van de goederenvoorraad aan de Duitse weermacht is afgeleverd. Een andere Jood, wonende in de Waverstraat te Amsterdam, heeft de Obersturmführer een brief geschreven, waarin hij om vrijstelling van transport verzoekt op grond van de overweging, dat hij als politieman verscheidene Joden bij de Gestapo heeft aangebracht. Hij werd direct op transport gesteld.