Vermakelijcke bruylofts-kroon, doorvlochten met verscheyden leersame gedichten
(1659)–Jacob Coenraetsz Mayvogel–
Auteursrechtvrij
[pagina 77]
| |
Uytgestort in 't Hoorense wout,
| |
[pagina 78]
| |
Daer barst de Vryer uyt, en seyt met droevigh leet,
Ach Philida! mijn Lief, hoe dus uytsinnigh wreet,
Godinne die mijn Ziel soo swaerlijck houdt gevangen,
Mijn geest is uyt-geput door 't hopen en verlangen,
Springh-ader van mijn lust, Fonteyn van mijn geneught,
Voogdesse van mijn Ziel, o Lust-hof van mijn vreught
Waerom neemt ghy geen acht op al mijn droevig smeken
Het hert wil (elaes!) van uwen Philis breken.
Seght Philida, waerom, seght wreede moorderin,
Waerom soo haet ghy my dus in mijn trouwe min?
Drie Jaren is het nu in dese tijt geleden,
Dat ghy, O soete Maeght van my zijt aengebeden ,
Drie Jaren segh ick Lief, die my in dese schijn
Voorwaer wel drie-mael drie, en noch veel langer zijn:
Wat is my tegenspoet, wat is my al voor lijden
Den droefheyt toe-gevoeght, in plaetse van verblijden,
Elck uurtjen had sijn last, veel lijden in 't begin,
Veel lijden tot het end, ach leyder! in de min.
O al te strenge Maeght, O ongeluckigh Vrijer,
Geen troost in het begin, op 't lest noch geen bedijer.
Hou soud mijn treurigh hert verdragen dese pijn,
Ick segh u Philida 't en kan niet langer zijn,
Ick roep de Goden aen, opdat ick mach verwerven
U lieve weder-min, of haestelijck te sterven.
O Liefd! O stercke Liefd'! ghy quelt mijn Jeugdig hert
O bitt're minne-pijn, ondraeghlijck is u smert,
Had tegen my oyt mensch van Liefde willen spreken,
Dat sy soo krachtigh dwinght, en herten kan verbreken:
Ick had daer me gespot, en eertijts om gelacht,
Maer nu bevind' ick selfs waer toe ick ben gebracht,
Nu voel ick dat de Liefd' kan vlees en bloet verteeren,
En dat men in sijn Jeught sijn vreughde moet ontbeeren.
O Liefde die my druckt, en soo geduerigh quelt
Waer door mijn soete Jeught verdwijnt vast alle dagen,
Gelijck een bloempje doet, dat door de winter-vlagen
| |
[pagina 79]
| |
Van hagel, wint en sneeu, op 't Velt bestreden wert.
En staet als heel verdort, en tuyght alsoo sijn smert.
Dus gaet het oock met my in dese droeve tijden,
De Winter (acht elaes!) die komt my fel bestrijden,
Soo menich harde buy, soo menich Noorder kaeck,
Ick heden om de Min en door de Liefde smaeck.
De strengh en harde Vorst die doet mijn bloempje treuren,
Om dat ick in mijn Jeught geen troost en mach gebeuren,
De hagel en de sneeu, de felle Noorden wint.
Die 't bloempjen van mijn Jeught onwaerdelijck verslint,
Dat is het stuers gesicht, de troosteloose reden,
't Verachten van mijn Min tot op den dach van heden.
Dat is in 't kort geseyt, de wreetheyt van die Maeght
Dien ick verkoren heb, maer noyt weer-liefde draeght,
Van Philida die trots en schemper is in 't spreken,
Waer door mijn treurig hert van droefheyt schijnt te breken.
Het groen, het lommer groen tuyght heden van mijn pijn,
Al 't geen wat ick aenschou wil treurigh met my zijn.
Indien ick sie om hoogh, en streck my na den Hemel,
En hoor dat soet geluyt, 't getier en al 't gewemel
Van soo veel pluym-gediert, dat door malkander springt,
't Schijnt of het van mijn smert en droefheyt stadigh singht.
Den Hemel staet betreurt, en is met my bewogen,
Is met een rouwigh kleet vol dampen overtogen.
Sla ick mijn oogen neer, en sie op 't groene Velt,
Daer is het noch veel meer om mijnen 't wil ontstelt,
De bloempjes zijn verwelckt, de roosjes toe-gesloten,
Sy staen in volle rouw met droefheyt overgoten.
Waer ick my henen keer, seer treurigh ick het vin,
Om dat ick Philida soo trouwelijck bemin.
Ach trouweloose Maeght! Aensiet mijn bitter lijden,
Sal ick in eeuwigheyt my nimmer dan verblijden.
Terwijl dat Philis dus uytstort sijn Minne-klacht,
En is al buyten hoop van weder-min gebracht:
Soo siet hy daer van ver yet swieren door de boomen,
Hy siet een Jonge Maeght vast nader tot hem komen,
| |
[pagina 80]
| |
Hy breeckt van 't klagen af, hy speurt de Vryster na,
En wonder wat hy siet, het is sijn Philida,
Die wil haer in het Hof alleenigh gaen vermeyen.
O seltsaem avontuer! Hoe kan het radt hem dreyen
Het schijnt voor hem een droom, hy stater op en kijckt,
Hy weet niet wat hy denckt, en wie het anders lijckt,
Sy nadert hem noch meer, hy siet het voor sijn oogen,
Sijn aengesicht besterft, sijn geest is op-getogen,
Van vreughde schijn dat hier den Hemel hem ontsluyt,
Stacks viel den Jongelinck met dese woorden uyt:
Ha, Philis wat geluck, hoe kan het doch geschieden,
Dus in den Morgen-stont, dit wil wat vreemts bedieden,
Ick sie hier door 't geboomt het geen ick noyt en dacht,
Waer na ick heb gewenst, maer niet en heb verwacht,
Ick sie mijn gulden Son van verre daer op rijsen,
Wiens schoonheyt ende deught de Goden selven prijsen.
O wonderbaer geluck! Dat heden my vertoont,
Ick voel dat in mijn Ziel een ander wesen woont.
Wel op, ô doffe geest, u vreught is nu geboren,
Daer komt u ziels-vooghdes, u Lief, u uytverkoren,
Om wien ghy menichmael soo treurigh hebt gedwaelt,
En vaeck een blauwe scheen, in 't heymelijck gehaelt.
Wat listen dat ghy socht, of wat bedeckte streken,
Ghy konde nimmermeer de soete Juffer spreken,
't Was al vergeefs geklopt, ghy moester buyten staen,
En weder ongetroost (als veel) te rugge gaen.
Maer nu, ach Herder! nu, ick sal u naem verswijgen,
Nu sult ghy tijt en uur te spreken haest verkrijgen,
Een meer als groot geluck is heden my bereyt,
Gelijck in sulck een staet oock menigh Vryer seyt.
Wel op dan Cupido, komt nu met soete pijlen,
Doorwont mijn Philida haer hertje onderwijlen,
Vergunt my dese beed, dat ick op dese dach,
Mijn Lief door soet gevley tot liefde trecken mach.
Terwijl dat Philis dus op-offert sijn gebeden,
Soo komt de jonge Maeght vast nader tot hem treden,
| |
[pagina 81]
| |
Hy met een heusse groet, en met een soet gelach,
Vertoont hem aen sijn Lief, soo vriend'lijck als hy mach,
Van vreughde weet hy niet hoe dat hy haer sal smeecken,
Doch naer een kort beraet begint hy dus te spreecken:
Prinçesse die mijn ziel op 't alderhooghst verheught,
O Gulden Dageraet! Mijn Lief, mijn levens vreught,
Nu sie ick hoe het radt van avontuer kan dreyen,
En dat ick van 't geluck niet heel ben afgescheyen.
Een onverwacht Fortuyn, O soete Morgen-stont!
Geluckigh dat ick my hier buyten dus bevont,
Geluckigh ja Godin, gelijck de daet kan leeren,
Dat ick in eensaemheyt met u mach discoureeren,
In eensaemheyt, na wens, hier buyten in het wout.
O Hemel, wat geluck, 'k en had dit niet vertrout,
Dat sulck een soete saeck noch heden soud' geschieden,
Het geeft een na bedenck, dit wil wat vreemts bedieden,
Het is der Goden gunst dat sulcks my wort verleent,
Ach soete Philida! een weynigh u verkleent.
Mijn Lief aensiet u slaef, en set u hier wat neder,
Soo mijn gebedt vermach, Prinçesse keert niet weder,
Aenschout mijn ongeval, Godin hoort mijn geklach,
Bedenckt en siet aen my wat of de Liefd' vermach.
Wanneer de held're Son die aerd niet kan beschijnen,
Betreurt staet alle dinck, 't is of het moet verdwijnen,
Geen lely, bloem noch roos, geen groen noch aerdig kruyt,
En bloeyt gelijck 't behoort, noch uyt der aerden spruyt,
Haer Jeughdigheyt verswackt, de kracht wort in-getogen.
O Son! O Gulden Son! Hoe groot is u vermogen,
Soo ras ghy 't groene Velt met stralen weer beschijnt,
't Verheught sich altemael, 't voorgaende dat verdwijnt,
De bloempjes luycken op, de boompjes staen en bloeyen,
Men siet het Jeughdigh kruyt aen alle kanten groeyen,
Dan staet het in sijn fleur en in sijn volle kracht,
't Is of het yder een van vreughde schier toe-lacht.
Alsoo ô groote Son, Son van mijn Jeughdigh leven,
En kan mijn teere Jeucht geen vrucht noch bloeysel geven,
| |
[pagina 82]
| |
't En zy dat ick aenschouw u lieffelijck gesicht,
Waer door mijn droeve pijn een weynigh wort verlicht,
Ten zy, ach waerde Lief, dat my u gulde stralen
Met duysent soet vermaeck tot in het herte dalen,
Dat nu gelijck een roos gants toegesloten staet,
Die door de felle lucht verdwijnt en heel vergaet.
Hoe soud mijn treurigh hert het leven weer verwerven?
Terwijl het sonder u nootsakelijck moet sterven.
Mijn zieltjen, (ach) bedroeft met herten-leet gequelt,
Dat als een bloempjen staet verschoven op het Velt,
Wiens schoonheyt is verdooft, wiens glans is weg-genomen,
Hoe soud dat eenigh fleur van schoonheyt weer bekomen?
Ten sy dat my de Son van uwe vriend'lijckheyt,
Uytmuntende Godin, gelijck ick heb geseyt,
Met straeltjes overschijnt, O Lief dat wens ick heden,
Met straeltjes Philida, van u medogentheden,
Waer door ick wort getroost, mijn zieltjen hem verheught,
Maer buyten u Prinçes soo leef ick sonder vreught.
Philida.
Ey Philis, waerom dus, waer toe alsulcke reden?
't Is noodeloos geseyt, onnut de tijt besteden,
Wat spreeckt ghy van de Son, en van haer eygenschap,
My dunckt het is voorwaer, het is maer sotte klap.
De Sonne staen ick toe, is waerdigh om te prijsen,
Dat hy nootsaecklijck is, dat kunt ghy licht bewijsen,
Nootsaecklijk moet hy zijn, indien het minste kruyt
Dat op den Velde wast, of uyt der aerden spruyt,
Sal bloeyen op sijn tijt, en rype vruchten geven,
Sal Menschen ende Vee met vreughden konnen leven.
Maer als in tegendeel, dat gulden aengesicht,
Die lieffelijcke Son, dat aengename licht
Dat alle dinck verheught, sijn suyv're gulde stralen,
Geduerigh op de aerd liet çierlijck neder-dalen,
Tot in den hoogsten graet, en in syn volle kracht,
Hoe haest soud alle dingh zijn onder voet gebracht,
| |
[pagina 83]
| |
Geen mensch en souder dan syn aessem konnen scheppen,
Geen Vogel in de Lucht en soud syn wiecken reppen.
Geen Bloempjen op het Velt, geen Roosjen in den Hof,
Hoe çierlijck dat het stont, de fleur die moester of;
Geen Boomen in het Wout, geen grasen in den Weyden,
Geen Beemde noch soo schoon, die elders aen der Heyden
Belommert zyn met groen, en bleven in haer fleur.
Ach Philis! 't was dan haest een werelt vol getreur,
Al wat nu tot vermaeck en tot een vreught kan strecken,
Dat soud dan yder een tot droef geklach verwecken.
Al wat u waerdich ooch op aerd' aenschouwen kon,
Soud' wesen als versenght, door 't stralen van de Son,
Elaes! Wat droeve stant was dit voor alle menschen,
O Philis! Wat ghy doet, en wilt doch nimmer wenschen
Geduerigh om de Son, vermits het niet en past,
En anders niet en streckt als tot een groote last,
Also kan oock de Son, de Son der Minne schaden,
En 't herte van den mensch met droefheyt overladen.
Wie treckter voordeel uyt, schoon hy sijn Lief aenschouwt,
Als hy doch treuren moet en leven ongetrouwt.
Philis.
Godinne, 't is wel waer, de Sonne kan verderven,
En al wat fleurigh staet door hitte doen versterven,
Maer als men even die, die soo verderven kan,
Stelt in syn rechte graet, en dat hy nu en dan
Syn soet en stralend licht laet schynen onder tyen,
Prinçes bedenckt u selfs, wie kan hy niet verblyen?
Alsoo mijn Philida, moet oock een Jonge Maeght
Indien sy 't minste punt van weder-liefde draeght,
Aen d' Herder die haer mint by wylen laten vloeyen
Een straeltjen tot syn troost, op dat hy oock mach bloeyen,
Gelijck een Bloempje doet, waer op de Sonne schijnt,
Op dat hy niet in smert en kommernis verdwijnt
| |
[pagina 84]
| |
Waerom mijn Ziels-voogdes, sult ghy noch langer veynsen?
En voeden my noch meer geduerigh met gepeynsen:
Met hoop en groote sorgh, of ghy my mint of haer?
Waer door ick steunen moet op uytterlijck gelaet,
Dan op het soet gesicht, en 't loncken van u oogen,
Waer door ick menighmael my selven vind bedrogen.
Dan op u soete praet, of op een vriend'lijck woort,
Dat by een seker vrient of elders wort gehoort.
Dan op een heusse groet, die op de straet geschiede,
Of buyten op het Velt by seker jonge lieden,
Waer dat ick immer kan daer neem ick oogemerck,
Alleen niet op de straet: maer dickmael in de Kerck,
Daer kan ick menigh-mael uyt u gestatigh wesen
Ten goeden of ten quaed, een seltsaem vonnis lesen,
Daer steunt mijn Liefde dan op 't geen dat ick vermoen,
Gelijck als in de Kerck veel jonge lieden doen,
Die met haer soet gesicht, en lodderlijcke wencken,
Een ander die het siet licht geven na bedencken.
Maer Lief, van dese last, en groote slaverny,
Uyt u medoogentheyt soo maeckt my heden vry,
Ghy kunt uyt mijn gesicht mijn leet genoegh bespeuren,
Hoe dickmael dat het staet bedroeft en vol van treuren,
En dat ick eensaem leef dat weet ghy Philida;
Daerom beweeght u Lief, ick soeck aen u gena.
Philida.
Sacht Philis, niet te hoogh, of meent ghy door u vleyen
Gelijck veel Jonghmans doen, my in het net te leyen?
Hoort Philis dit ist punt dat my niet aen en staet, Om dat het menigh Maeght soo om de tanden slaet,
Niet dat ick met een haet op u ben in-getogen,
Neen, 't is een ander saeck, waerom dat geen medogen
By my gevonden wert; de reden hebben kracht,
Ick swijge van de rest, en Mint niet onbedacht.
Hoe zyt ghy dus versot, en dwaelt vast in het duyster,
En maeckt u selven vast aen sulck een lastigh kluyster?
| |
[pagina 85]
| |
Wech, wech, met sulck een doen, wat leyter aen een Maegt,
Die dickwils ongeneught in haren boesem draeght.
Het schijnt my wonder vreemt, ik kan 't niet binnen houwen,
Dat Mannen soo veel weer doen om de swacke Vrouwen,
My dunckt indien ick was een fris en Jongh-gesel,
Noyt leed ick om een Maeght veel hartseer of gequel,
Ick sou in sulck een smert om niemant willen leven:
Maer eensaem ende stil tot ruste my begeven.
Philis.
Ick hoor u wijse tongh, ick hoor u soete mont
Wel spreken, maer Godin 't en heeft geen vaste gront,
Wilt ghy, o soete Maeght ons van de wech af-wijsen,
Die al de werelt loopt, en alle menschen prijsen,
Hy dwaelt besijden af, en siet maer op den mensch,
Waer in, o Philida bestaet sijn volle wensch?
Leyt niet u hoogste soet in 't lieflijck samen paren?
Elck weet met sijns gelijck seer heughlijck te vergaren.
De Vogeltjes in 't wout, elck na sijn eygen aert,
Wert even uyt natuer met sijns gelijck gepaert.
Men siet dat yder is tot sijns gelijck genegen,
Waer ghy u ooghjes slaet, ghy vint het aller wegen,
De Beesjes in de Wey, de Visschen in de Zee,
Niet isser soo geringh van 't onvernuftigh vee,
Of 't weet met sijns gelijck seer aerdigh hem te voegen,
En schept daer in vermaeck, met wonder groot vernoegen.
Ja Lief, wanneer men siet het redeloose kruyt
Dat hier of ginder wast, men treckter leeringh uyt,
Elck teelt op sijn manier, 't en is niet sonder werckingh,
De aert van haer natuer die geeft een groot opmerckingh,
En leert aen yder een waer op het alles dreyt,
Waer henen dat natuer den mensche selven leyt.
Wel hoe dan Philida, of zijt ghy sonder wesen?
Ick hoop niet, O Godin dat my dit staet te vresen,
Dat by soo soeten Maeght niet dan als strengheyt woont,
Terwijl ghy in het minst u Philis niet verschoont:
| |
[pagina 86]
| |
Of datter geen natuer, noch werckingh is te vinden,
In u, o Sonne-bloem, tot troost van u beminde,
Dat ghy van alles vreemt en soo verbastert zijt,
Dat ghy om Lief noch leet bedroeft zijt of verblyt,
En datter noyt geen hoop van vrucht is te bekomen;
Maer dat ghy zyt ontzielt gelijck de dorre Boomen,
Ach Nimphje! Soo ghy u in sulck een schyn vertoont,
Waerom heeft Godt u dan met schoonheyt soo gekroont?
Indien ghy heden blijft gants sonder mede-doogen,
Waer toe (ach Koningin) dan sulcke soete oogen?
Die helder als de Son, en klaerder als de Maen,
Geduerigh in 't gesicht van u Beminden staen,
Waer toe dan Philida soo vriendelijck van wesen,
In Schoonheyt boven maet, in deughden uyt-gelesen?
Natuer heeft u vergeefs dit alles me gedeelt,
Soo ghy in wreetheyt blyft, en sulcke parten speelt.
Philida.
Wel Philis, soudt ghy dan een Maeght terstont misgunnen
Haer Schoonheyt, om dat ghy daer van wert overwonnen?
Misgunt ghy haer 't gesicht, en 't vriendelijck gelaet,
Om dat het u terstont niet als ten dienste staet?
Om dat ghy van den boom de vruchten niet kunt plucken,
Soudt ghy den boom daerom stracx uyt sijn plaetse rucken?
Wilt ghy alleen uyt nijt, en uyt een puere haet
Volbrengen sulck een Wet, O Philis, dit is quaet,
Daer wort geen Liefd' geteelt by sulcke wreede harten,
Swyght van de Maegden stil, dit zyn al snooder parten.
Philis.
O soete Philida! dit waer my dapper leet,
Dat oyt mijn Jeughdigh hert met nijt soud zijn bekleet,
Dat ick misgunnen soud' de fleur van ymants leven,
Dat kan met ware daet my noyt zyn toe-geschreven.
Neen Lief, geen mensch op aerd' en leefter soo geringh
Die van my wert misgunt het alderminste dingh,
| |
[pagina 87]
| |
Veel min dan (O Prinçes) soud' ick uyt nijdigheden
Misgunnen waerde Lief u Schoonheyt sonder reden.
[Ick] sweere by de Min die 'k in mijn herte draegh,
Dat ick onschuldigh ben, maer dat ick even staegh
[In] kommernisse leef, uyt vrees van eenigh smerte,
Die neder-dalen mocht ontrent u Maeghd'lijck herte.
[Ick] sweere by de Trouw, die ghy voor oogen siet,
Myn zieltje wort gekrenckt, u smert is mijn verdriet.
Wel op, O Ziels-voogdes! U blydschap is myn vreughde,
Wel op, O Gulden-Son! O Lusthof vol van deughde,
Revier vol van vermaeck, Fonteyn vol soetigheyt,
Mijn waerde Ziels-Godin, wat dienter meer geseyt.
[Ick] sweer soo dier ick kan, ja by mijn eygen leven,
Dat ick u Philida sal nimmermeer begeven.
Mijn Liefd' sal niet vergaen, door druck noch ongeval,
Voor dat de bleecke doot ons beyde scheyden sal.
Philida.
Ja Philis, 't is geseyt! Maer Vryers hebben luymen,
Haar eeden die zy doen die zyn gelijck de pluymen,
En vliegen in de wint, 't is op het avontuer,
Hoe dat de trouw bevalt, 't zy in het soet of suer,
My dunckt het is niet waert om breet hier van te spreken,
Het is nu scheydens tijt, wy moeten nu af-breken.
Philis.
Ey soete Philida, niet al te ras en gaet.
Philida.
Neen Philis, 't moet geschien, het wort voor my te laet.
De tijt die roept van gaen: maer dit moet ick noch seggen,
En wilt niet al te vast u Liefd' op ymant leggen,
Het in-gebeelde soet dat wort licht tot een plaegh,
Of beelt hem Philis in dat ick oock Liefde draegh?
Philis.
Godin dit is de gront, de gront van mijn vertrouwen,
Waer op (ach Philida!) soud Philis anders bouwen?
| |
[pagina 88]
| |
Soo ick door dese hoop niet wierde staegh gevoet,
Soo was mijn vreucht gedaen, en lach haest onder voet,
Waerom dus langh geveynst? Ey Philida wat reden,
Wat isser in de weech, wat zijn 't voor tegenheden,
Die my aen alle kant bestrijden met der daet,
Waer door hy dickmaels toont aen my een stuers gelaet
My valt hier weder in 't geen ick u hoorde spreken,
't Beginsel luyde dus: maer vorder bleef het steken,
De reden hebben kracht waerom ick niet en min,
Ach Lief, voldoet mijn beed, seght my wat schuylt hier in
Wat sal ick Velt-godin doch uyt dit woort besluyten?
Soud uyt u herte selfs de tegenheyt wel spruyten?
Of soude wel de Brugh niet al te vast en staen,
Waer over dat de Liefd' van u Godin moet gaen?
De Brugh van Rijcke Schat, en van de ronde schijven,
Het welcke menigh trouw doet achter-wegen blijven,
Of ben ick u te boers, en van te slechte Staet,
Wat isser doch in my het gene dat ghy haet?
Philida.
Hoort Philis, in den Echt veel Wetten zijn beschreven,
Waer na dat Man en Wijf te samen moeten leven,
Hy sy dan Jonck of Oudt, die hem na trouwen set,
Is sonder tegen-spraeck gebonden aen de Wet:
Maer eer men daer toe komt soo mach men balansseren,
En 't Huw'lijck hem tot nut, of tot sijn hinder keeren.
Veel streeckjes gaender om, bysonder in de Min,
Daer steeckt also het schijnt, de meeste soetheyt in,
Maer Vrysters siet wel toe, 't en zijn geen kleyne saken,
Men kan oock door de Min in dapper lijden raken.
Men siet het menichmael, hoe 't in den Echten-staet
Contrary als men meent, met jonge lieden gaet,
't Is al geen Gout dat blinckt, noch oock niet aller wegen
Komt soete Lief te bedt, daer wort soo veel verswegen,
Het is een fraeye saeck die soo geluckigh trouwt
Daer Liefde krachtigh blijft, en nimmermeer veroudt.
| |
[pagina 89]
| |
[Het] woort is niet vergeefs, men mach het wel bedencken,
Slaet menigh om de tand, het kan soo dapper krencken:
[Wanneer] als door de trouw de Bruyt is in de schuyt,
[Soo] zijn gelooft het vry, beloft en eeden uyt.
Het is niet langh geleen, daer was een aerdigh Vryer,
Hy scheen voor alle man een al te grooten lijer,
Hy klaechd' aen yder een sijn droefheyt en sijn noot,
[Sijn] aensicht was gestelt gelijck de bleecke doot,
[Sijn] Liefje was bekent, elck wister van te praten,
Men gaf de Vryster schult, de strijt was boven maten.
Het gingh op 't alderlest soo hooch, dat oock de Meyt
Waer dat sy quam of stont, haer altoos vond bekeyt,
Al eer sy omme-sach, hy was haer op de hielen,
Het scheen hou soud' door Liefd' hem selven schier vernielen,
Hy klaecht haer even staegh, hy smeeckt haer wonder soet,
Hy looft al wat hy mach, hy maeckt het Meysje vroet,
Het sal in alle dingh volmaeckt door Liefde wesen,
Hier mede weet de Gast de Vrijster te belesen,
Sy op het goet geloof, sy slaet de Vryer aen,
En meent 't sal voor de wint in alle dingen gaen.
De Joncker is gerust, het gater op een trouwen,
Maer wie het alder-eerst soo dapper is berouwen,
Dat weet de gene wel die eertijts Vrijster was,
Die menich vreemde klucht van and're Vryers las.
Nu gaet het in de wint, de man die wil niet deugen,
Is altijt even dwars sijn Vrouw in alles teugen,
De Liefd' is nu gedaen, de brant die is verkoelt,
Daer is een groote twist, daer leyt men nu en woelt.
Men hoort' er menichmael, och mocht ick weer ontrouwen,
Ick soud den Echten-staet mijn leven langh wel schouwen,
Al wat de Vrouwe doet noch is het nimmer wel,
Nu weet hy van geen Liefd', nu is hy al te fel,
Hy geeft geen eer noch schaemt, voor niemant wil hy schromen,
Hy durft op d' hoogste trap van alle wreetheyt komen,
Hy slaet zijn Bed-genoot, hy stootse van hem uyt,
Is dit niet voor de wint, is dit geen blijde Bruyt?
| |
[pagina 90]
| |
Wat dunckt u als de Liefd' soo t'samen is gebrouwen,
Sal dit met reden niet een Maget achter-houwen?
De Vryers zijn te loos, ick hebber meer gekent,
Men scheen een blyde Bruyt: maer 't schip is haest gewent
Ick hebse wel gesien die oock om 't goetjen trouden,
Maer die het kort daer na soo jammerlijck berouden,
Het goetje was verteert al eer men omme sach,
De Weyd die wierde kael, 't en bleef niet als het plach,
De Jonghman niet gewent tot wercken noch tot sloven,
Gaet by de Grooten om, en Moeder sit bedoven
Ja tot de ooren toe, in alderley verdriet,
Vermits sy 't Huysgesin in soberheden siet.
Een ander die na wens een Dochter heeft verkregen
Die deughtsaem is en schoon, met Rijckdom daer beneven
Van alles wel versien, die slaet haest achter uyt,
En maeckt al me op 't lest haer tot een droeve Bruyt:
Men leeft als sonder Wet, met treet sijn plicht bezyden,
In plaetse van de vreught soo komter bitter lyden,
De trouw die wort beklaeght, betreurt is alle dinck,
Men seyt, O droevigh uur, doen ick na trouwen ginck.
Dus sit de Vrouw en kermt, en draeght vast dunne wangen,
Wie soud na sulck een Staet sijn leven oyt verlangen?
't En is altoos geen Liefd' geen vrientschap voor en na,
Als 't was met Coridon, en met syn Silvia.
Philis.
My dunckt ( o Philida!) dat ghy door sulcke reden
Hier mist het rechte spoor, en gaet bezyden treden,
In 't stuck van trouwe Min, geen trouwe Minnaer wort
Door ymants quaet misbruyck in sijne trouw verkort,
Men mach geen trouwe Min met recht daerom versmaden,
Om dat een ander doet veel trouweloose daden,
Soud' ick u waerde Nimph belasten met het quaet
Het welck een ander doet, dat waer een slechte daet:
't Is waer mijn Herderin, het misbruyck in het trouwen
Dat schuylt wel by de Mans, maer oock wel by de Vrouwen,
| |
[pagina 91]
| |
[t']En is gelooft dit vry, alleen niet by de Mans,
[De] Vrouwe brenght in 't huys dickmael een vreemden dans,
[Een] staeltje kunt ghy sien aen onse lieve Floris,
[Hoe] wort de Man gefopt, wat is 't een soete Joris.
[Hoe] menigh Jongelinck zijn ongeval beklaeght,
[Die] van sijn eygen Vrouw geduerigh wort geplaeght,
[En] moet gelijck een slaef op haer gedachten leven,
[Indien] hy vrede wil, moet schoone woorden geven,
[De] Vrouw leeft als een Heer, hy als een slechte bloet,
[En] hoort noch knorren toe in alles wat hy doet.
[Een] groote slaverny, tot schande van de Mannen,
[Die] uyt haer heerschappij haer selven laten bannen,
[Die] van den grooten Heer gestelt zyn als het Hooft,
[En] werden door een Vrou van al haer glants verdooft.
[Veel] Maegden zijn wel soet soo langh zy zyn te vryen;
[Maer] als men is getrouwt dan zijn het snoode pryen.
[Soo] ghy u ooghjes Lief eens gins en weder slaet,
[Ghy] sult haest kunnen sien hoe 't met de Vrouwen staet,
[t']En is soo suyverlijck met haer niet als sy schijnen,
[Sy] doen soo menigh man van hartseer schier verdwijnen,
[Den] een die is te snaps, den ander is te luy,
[De] darde heeft somtijts al vry een sotte buy,
[De] vierd' is achteloos, en gaet verkeerde wegen,
[En] laet haer niet aen 't huys, noch huys-gesin gelegen.
[De] vyfde lorst en borght, en soeckt de Lombert an,
[En] teert het geltjen op, veel slimmer als de Man.
[Of] schoon den goeden knecht moet op het water swerven,
[De] Vrouwe niet-te-min die gaet het al bederven.
[Een] ander is te proncks, gaet altijt even net,
[Of] 't wesen mach of niet, het worter op geset:
[Het] zeyl dat moet in top, al soud' het namaels rouwen,
[Een] Vrouw ( o Philida!) die kan veel wonders brouwen.
[Indien] sy niet en is te vys, of al te reyn,
[Dan] is zy dickwils soo, dat yeder groot en kleyn
[De] walge van haar heeft, ja souder schier van koren,
[Vermits] sy in haer vuyl van kladdigheyt wil smoren.
| |
[pagina 92]
| |
De reste die te veel maeckt van het huys haer werck,
Daer moet de Man op straet, of elders in de Kerck,
Jan Hen die moeter uyt, 't en mach niet zijn geleden,
't Is over al te reyn, hy macher niet op treden,
En als de Goede Man komt met een vrient of twee,
Dan hanght terstont de lip, dat doet haer dapper wee,
Dan siet de Vrouwe suer, en heeft veel norsse vlagen,
Dit, en noch duysent meer, dat moet de Man al dragen.
Ick swijge van de rest, en noch van hooger quaet,
Waer door het huysgesin vervalt en onder gaet.
Ey laet ons dit propoost om reden wat in-binden,
In plaetse van het suer het soet voor d' Echt uyt-vinden.
Philida.
Neen Philis noodigh ist, indien men niet en peylt
Wanneer men 't Lant genaeckt het scheepje wort verseylt,
Dit weet de Zee-man wel, al eer 't u oock beswaerde,
't Is noodigh dat men dit stelt in sijn rechte waerde:
Want als men onbedacht het trouwen onderwint,
In plaets van soete vreught men ongeneuchte vint.
Wel Philis tot besluyt, laet ons die reden staken,
Ick moet hier in het Hof mijn geest noch wat vermaken,
Ick wens u goeden dach, ghy Herder weest gerust,
Soeckt waer het u belieft, vermaeck en soete lust.
Philis.
Ick wenste Philida dat ick u mocht geleyden,
Ick sal hier in het groen u wederom verbeyden.
Philis klaeght by hem selven.
Terwijlen dat ick hier mijn Philida verwacht,
Soo stort ick heden uyt mijn droeve Minne-klacht.
O vruchteloose Min! Wat heb ick onderwonden,
'k Heb lange tijt gesocht, maer (lacy) niet gevonden,
'k Reyck na de Morgen-Star die aen den Hemel staet,
Ick wil 't geen ick niet kan, O al te sotte daet.
Ick sie dat ick de Son (ach leyder!) soeck te tergen,
Dat ick den Hemel selfs wil sware dingen vergen,
| |
[pagina 93]
| |
[Ick] wil, (o soete Nimph) ick wil de Silv're Maen
[Die] yder tot een pronck siet aen den Hemel staen,
[Alleen] tot mijnen dienst, en uyt haer plaets gebieden,
Onmogelijck Godin, welck nimmer sal geschieden:
[Also], O frisse bloem, is dat ick nu bevin.
[(Elaes)] de ware daet van mijn verdwaelde Min,
[Min], ja verdwaelde Min, met duysent kromme wegen,
[Waer] toe ben ick gebracht, waer toe ben ick genegen?
[Seght] gulden dageraet, seght vriendelijcke schijn,
[Hoe] komter in mijn hert alsulck een snood fenijn?
[Hoe] komt de wreede Min soo strengh mijn zieltje plagen,
[Dat] ick daer over moet inwendigh rouwe dragen?
[Dat] ick u soet gesicht met smert aenschouwen moet,
[En] dat ick werd met spijt tot in mijn Ziel gevoet?
[Wat] macher voor vergif ontrent u ooghjes sweven,
[Wie] heefter in mijn hert de Liefde dus geschreven?
[Waer] door ick als geparst de Min ach laes begon,
[Voogdesse] van mijn Ziel, o Lief, o gulden Son
[Wiens] stralen dat van ver soo krachtigh my beschijnen,
[Dat] ick van hitte smelt, van brant schier moet verdwijnen,
[O ]Philida! indien ick ront uyt spreken mocht,
[En] dat ghy al mijn leet eens grondigh ondersocht,
[Wat] soud den Hemel u al soetigheyt verklaren,
[Ghy] soudt (O Philida) u anders openbaren.
[Ick] segh noch ander-mael, ghy soudt mee-waerdigh zijn,
[Indien] ghy Herderin wist van mijn droeve pijn.
[Maer] nu ach mijn Godin, waer op sal ick vertrouwen?
[De] Minne werckt in my wel duysent-werf berouwen,
[Ick] sie aen u gesicht, ick speur aen u gelaet,
[Dat] ghy die u bemint paeyt met een losse praet,
[Ick] werd als om-gevoert, twee-strijdigh zijn de reden.
[O] wonder! Hoe kan 't zijn, 't en is niet lang gelden,
[Dat] my een soete les gants aerdigh wierd verhaelt,
[Waer] in u weder-min wierd konstigh af-gemaelt,
[Maer] 't valt hier anders uyt, 't schijnt of de Minne-Goden
[Uyt] wan-gunst en uyt haet zijn van my af-gevloden.
| |
[pagina 94]
| |
Wanneer ick u aenschou, soo segh ick met geklagh,
O ongeluckigh uur, doen ick u eerst aensagh,
En dat ick wierd beroert om u met hert en sinnen,
Met hoop en groote sorgh, volkomen te beminnen.
Godinne van de Liefd', waer komt het my van daen,
Ondeckt my waer de Min soo snel is uyt ontstaen?
Daer is geen soet gevley, geen omgang, noch geen smeken
Geen locksel tot de Min, noch soete Minne-streken,
Ten weder-zijd' geschiedt, daer is my niemant schult;
Nochtans soo is het hert met Liefde gants vervult.
Echo.
Wie klaecht hier van sijn Min? versoeckt ghy yets te weten
't Beginsel van u smert, dat zyn u Liefs secreten,
Die ghy van goeder handt seer gunstigh hebt gehoort,
Waer door u Jeughdigh hert tot Liefden is bekoort.
Philis.
O wonder! Wat ick speur, wie hoor ick ginder spreken?
't Schijnt of het uyt de aerd of elders komt uytbreken,
't Is d' Echo na my dunckt, en dien ick hoor van veer,
Ach, staet een weynigh stil, 'k versoeck aen u noch meer.
Echo.
Meer, Philis let hier op, het zijn ontrent drie Jaren
Dat u de Min begon secreet'lijck t' openbaren,
Drie Jaren, dat ghy eerst versocht aen Philida,
Die ghy niet spreken kunt, maer leeft noch op gena:
U Liefde die gaet hoogh, maer kunt noch niet verwinnen,
Noch 't hert van Philida ontsteken tot weer-minne.
Philis.
Is in het herte dan van Philida geen lust
Tot Liefd' noch weder-min? en leeft sy gants gerust.
| |
[pagina 95]
| |
Echo.
Gerust, maer niet geheel, haer zieltjen heeft bewegen,
Nochtans sy gaet de Min aen alle kanten tegen,
U Philida die wort by wijlen omgevoert,
En tot de weder-min van Philis schier beroert:
Sy draeght een gunstigh hert, maer kan haer wederhouwen,
't En gaet soo hooge niet om Philis noch te trouwen.
Soo ras als Philida haer Philis maer aensiet
Ontset haer teer gemoedt, haer verru die verschiet,
Somwijlen op de Straet, by wijlen op den wege,
Waer dat hy haer ontmoedt, of by geval komt tegen.
Somwijlen voor haer deur, somwijlen in de Kerck,
Daer speurt men aen 't gelaet een wonder oogen-merck,
Daer kan een lieflijck root by wijlen boven prangen,
Daer siet men menich blos op hare teere wangen;
't Welck tekens van de min, van weder-liefde zijn,
Schoon of het wort bedeckt met een geveynsde schijn.
Philis.
Soud Philida tot my wel eenigh gunste dragen,
En scheppen uyt mijn min een heym'lijck wel-behagen?
Echo.
Behagen, weet ghy 't niet, het wesen dat vermelt,
Of Philida geen Min in 't heymelijck en quelt:
Soo ras en worter niet van Philis oyt gesproken,
Of 't hert wort als een roos in vrolijckheyt ontloken.
Philis.
Ick wenste dat ick mocht de reden van u weten,
Het schijnt dat Philida heeft Philis heel vergeten,
Of dat dees Herderin my houdt als voor een sot,
Of dat sy met mijn Min geduerigh drijft de spot,
Dit speelt my waer ick ga geduerigh in de sinnen,
Dit geeft my groote spijt, en baert verdrietigh minnen.
| |
[pagina 96]
| |
Echo.
Minnen, ey Philis swijght, een-mael is u geschiet
De gunst, alwaer ontrent ghy u niet vinden liet,
Het scheen of ghy de spot met Philida woud drijven,
Alleen door u vertreck, en door u achter-blijven,
En t' sedert is 't compas met u gants omgedreyt,
En zyt van alle hoop tot dese tijt ontseyt.
Philis.
Wel hoe, het schijnt een droom, dat ghy mijn weder-varen,
't Geen heym'lijck is geschiet, so duyd'lijck kunt verklaren.
Was oock de Jonge Maeght niet in haer eer gekrenckt,
Was 't herte niet ontstelt gelijck men dat wel denckt?
Echo.
Denckt vry dat Philida met spijt was in-genomen,
Als sy geen Philis sach ontrent noch by haer komen,
't Was van een Jongh-gesel een al te slecht bestaen,
Daerom soo schijnt voor 't oogh u vrijery gedaen.
Philis.
't Is vreemt al wat ick hoor, 't zijn wonderlijcke daden,
't Schijnt of den Echo weet mijn gantse saeck te raden.
Soud Philida hier door nu blijven onbeweeght,
Schoon of haer Philis steets een hert vol Liefde dreeght?
Schoon of sy duysent-mael berouw en leet kan mercken,
Aen wesen en gelaet, aen woorden ende wercken,
Ick vraegh noch ander-mael? Indien het soo gebeurt,
Soo is de kans versien, soo leef ick oock betreurt.
Echo.
Treurt Philis soo ghy wilt, het zijn u eygen rancken,
Ghy hebt u Philida in 't minste niet t' ondancken,
U is noch naderhandt een ander saeck geschiet,
Waer in dat ghy u schult niet als te klaerder siet,
| |
[pagina 97]
| |
Ghy hebt de soete Maeght selfs mondelingh gesproken,
Het smeken stond aen u, aen u heeft het ontbroken.
Wech met u suere mont, wech met u stuers gelaet,
Wanneer ghy naer u wens met u Beminde praet.
Siet voor u, dat ghy noyt van yets begint te roemen,
De schult die is by u, ghy kunt het niet verbloemen.
Philis.
Ick vind my overtuyght, de reden hebben kracht,
Vermits dat ick mijn plicht niet recht en heb betracht.
Soud Philida dan noyt genegen zijn te minnen,
Sal ick in eeuwigheyt haer nimmermeer verwinnen.
Echo.
Verwinnen, 't kon geschien, ick segh voortaen geen meer,
Het eynde van u saeck dat weet den Opper-Heer,
Die sal het door den tijt u alles openbaren:
Wat Godt te samen voeght dat sal in 't end noch paren.
Philis.
Nu dient my goeden raet, het schijnt met my gedaen,
Ach Philida! wat sal u Philis nu bestaen?
Door noots-dwangh nu geparst so sal ick moeten scheyden,
En met een stille geest een beter lot verbeyden.
Ach Philida! door noot, soo neem ick een besluyt,
En segh adieu mijn Lief, mijn uyt-verkoren Bruyt:
Adieu mijn schoonste schat, fleur van mijn Jeugdigh leven,
Adieu mijn Sonne-bloem die ick nu moet begeven,
Adieu, o Morgen-Star, die my door Liefde voet,
Adieu mijn Gulden-Son, om wien ick treuren moet.
Adieu, Godin adieu, ghy pronck van alle Vrouwen,
Adieu Prinçes die ick verlaet met duysent rouwen.
Adieu, o soete Nimph, aenschout u dienaers leet,
Adieu roem-waerde Vrouw, gedenckt aen 't geen ghy weet,
Adieu mijn Ziels-Matres, die ick niet mach vermanen,
Adieu mijns herten troost, adieu met droeve tranen,
| |
[pagina 98]
| |
Adieu Lusthof vol vreught, ick hoop soo langh ick leef,
Adieu mijn Ziels-Fonteyn die 'k nimmermeer begeef.
Den Hemel die gun my in liefde te volherden,
Dat ghy mijn Echte Vrou, en ick u Lief mach werden.
Adieu dan voor het laest, met droefheyt ende pijn,
Adieu mijn Lief, adieu, het moet gescheyden zijn.
Maer eer ick noch vertreck, hoe, sal ick dan soo scheyden?
Bedaert mijn droeve ziel, en laet u niet verleyden,
Daer mocht noch eenigh hoop by avontuer op-staen,
En ick haer spreken mocht, 't is best van niet te gaen,
Daer komt licht onversiens een toeval inde minne.
O wonder! wat ick sie, daer komt mijn Velt-godinne,
Mijn troost, mijn toe-verlaet, wat dienter nu gedaen?
'k Sal met mijn droeve klacht haer in 't gemoete gaen.
Ach Philida! ick wacht alleen op u medogen,
O Liefde die my druckt! hoe groot is u vermogen,
Ick dwael in mijn verdriet, ey soete Philida,
Gunt naer u soeten aert u Philis eens gena,
Mijn heet en brandent hert dat is aen alle zijden
Benauwt, o droeve min! wat brenght ghy duysent lijden,
Indien ghy eenigh gunst in uwe boesem draeght;
Soo denckt (o Gulden-Son!) hoe dat ick wordt geplaeght,
Hoe dat ick ben omringht van buyten en van binnen,
En hoe ick strijden moet my selven t' overwinnen.
't Schijnt dat ghy soete Nimph geduerigh my versmaet,
In alles wat ick doe, of wat ick heden laet,
Soo ick yets van mijn Min bedenck aen u te schrijven,
Ghy weet met aerdigheyt een klucht daer mee te drijven,
Mijn rijmpjes die ghy siet, vol droeve Minne-klacht,
Die worden even selfs oock met de Min veracht,
Mijn Min, verdoolde Min, die ick met smert moet dragen,
Die my niet anders leert dan als ootmoedigh klagen.
Door dwangh (elaes!) geparst, buygh ick my voor u troon,
Had ick een Konincx macht, of droeg een Keysers Kroon,
Door mijn eerwaerdigheyt soud ick tot Liefde dwingen
U Maeghdelijck gemoedt, met and're duysent dingen.
| |
[pagina 99]
| |
Vermits het meeste volck alleen op rijckdom siet,
Soo dunckt my weerde Maeght ghy om die reden vliet,
De rijckdom my belet om u te mogen spreken,
Hoe soetjes dat ick vley, 'k blijf echter noch versteken.
En schoon het eens gebeurt, en dat ick by geval
Een woortje met u spreeck, noch is het niet met al,
Ghy toont u wonder schuw, en schijnt niet weltevreden,
En laet my heden gaen onwaerdigh tegens reden,
U vriendelijck gesicht dat staet niet lief getal,
Geen kusje laet ghy toe wanneer ick scheyden sal.
O soete Philida! wat mach u weder-houwen?
Dat ghy geduerigh spreeckt van nimmermeer te trouwen,
Dat ghy u soo bedwinght, of is 't om eer en Staet,
Om glory van de wer'lt die als een damp vergaet,
Wat vrees mach by u zijn, seght Lief wat kan u deeren?
Sal ick u soet gesicht in eeuwigheyt ontbeeren?
Sal ick verlaten zijn, en leven sonder vreught,
En dwalen in de nacht van droevigh ongeneught,
De nacht van duysterheyt vol hoopeloose minne,
Door-vlochten met veel leet, en met beroerde sinnen.
Beweeght u Philida, aensiet mijn treurigh hert,
En maeckt my eenmael los van dees bedroefde smert.
Philida.
Wel Philis, soete knecht, al wederom te klagen,
En my het oude les van Liefde voor te dragen,
Het klagen lieve vrient als 't even staegh geschiet,
Dat is een lastigh dinck, men hoort het met verdriet.
Wel aen, indien ghy wilt, laet u ten besten raden,
Dus steets in ongeneught te leven kan u schaden,
Ghy zyt een Jongh gesel, en vry een geestigh quant,
Soeckt die u lieven wil, en houdt de overhant,
Voor my , het is vergeefs, ghy quelt u eygen sinnen,
Ick ben in kort geseyt: noch niet geneyght te minnen.
| |
[pagina 100]
| |
Philis.
De mondt (o Philida) spreeckt dickwils met bescheyt
't Geen 't herte noyt en meent, 't wort so wat omgedreyt,
In 't minnen naer het schijnt soo mach dit vry passeren,
Een Vryer die wat weet kan haest dit lesje leeren,
Het is een oudt gebruyck, men noemt het eerbaerheyt,
Men prijst oock sulck een Maeght die stracx niet ja en seyt.
Het is der Vrysters aert haer soo wat schuw te dragen,
De Vryers haer natuer te smeken en te klagen:
Op dese Noord-Star Lief is dat mijn Scheepje seylt, 't En sal mijn schult niet zijn, soo my de Haven feylt.
Philida.
Al stelt ghy dit voor vast, 't faljeert noch menich-werven,
En dat een Vryer moet sijn soete Liefjen derven,
't En is geen vaste wet, gelijck ghy heden drijft,
Want menich Maeght is schuw, die soo geduerigh blijft.
Philis.
Ja Philida 't is waer, wilt ghy ten nauwsten keuren,
Maer maekt een onderscheyt, wat siet men meest gebeuren?
Het is een oude spreuck, siet wat de Liefd' vermach,
Geen Eycken-Boom en valt ten eersten met een slagh,
Een Vryer die het meent, en sal niet eens versoecken:
Maer wel verscheyden-mael, en stadig hem verkloecken,
Sijn liefde dien hy draeght hy dickmaels openbaert,
En soo de Vryster is vry van een goeden aert,
Sy sal hem als een vrient de saeck ten besten houwen,
En op het alderlest noch willich met hem trouwen.
Philida.
Ist soo, gelijck ghy seght, en worter dus gedaen,
Wie kan na rechten eys dit altijt tegen staen?
Geduerigh en met kracht gelijck de Vrijers strijden,
Dat kan geen teere Maeght, noch jonge Vryster lijden.
| |
[pagina 101]
| |
Philis.
De Strijt-Godin, 't is waer, wort even als met kracht
In 't Leger van de Min geduerigh uytgewracht,
Maer let wel Philida, dit stater weder tegen:
Wie kan een forsse Maeght tot weder-min bewegen,
Sy slaet de Vryer af al schoon sy hem bemint,
Soo langh als 't haer belieft, en vreughde daer in vint.
Dit recht dit heeft een Maeght, dit moet de Vryer lijden,
En daerom mach hy oock geduerigh weder-strijden,
Op hope van gewin, maer 't is geen recht munt,
De Vrysters is te veel in dese saeck gegunt,
Een Vryer b'hoord' geen meer als driemael af-geslagen,
En na den darden slagh soo moest hy niet meer vragen.
De darde slagh moet hem soo veel als zijn geseyt,
Hoort Vryer, houdt u rust, en soeckt een ander Meyt,
Daer mee waer 't liedtjen uyt, dan had men vaste peylen,
Nu hoopt men langen tijt, en noch soo kan het feylen.
Voor my, ick wenste wel, datter sulck een wet
Voor yder Jonck en Oudt in 't minnen was geset,
Maer noch in dese strijt soo heb ick goet vertrouwen,
En dat mijn Philida haer niet sal achter-houwen,
In schijn nog veynsery, gelijck als veel geschiet:
En dat men leeft op hoop, en dan als weder niet;
Neen Philida, my dunckt, dat ick kan anders mercken,
En dat getrouwe gunst sal blijcken uyt u wercken.
Hier mede mijn Godin, soo dunckt my tot besluyt,
Dat ick de Bruygom ben, en Philida de Bruyt.
Philida.
Neen Philis, lieve Knecht, dit slot en heeft geen reden,
Men gaet soo onbedacht niet in het Huw'lijck treden,
Al worter in de Min wat boertery gepleeght;
't Is noodigh dat men dit wat rijp'lijck overweeght.
Soudt ghy met Philida genegen zijn te trouwen,
Verstaet wel wat ick vraegh, en soudt u niet berouwen?
| |
[pagina 102]
| |
Philis.
Dit is een vreemde slach, wel Lief, wat vraegh is dit,
Te meer om dat ghy weet dat liefd' mijn hert besit,
En dat ick heb geleeft op hoop verscheyde Jaren,
Om met u in den Echt door Liefde 't saem te paren,
Soo is mijn antwoort dit, en segh dan Philida:
Op het berouwen neen, en op het trouwen ja.
Philida.
Hebt ghy de saeck al wel met voordacht overwogen?
Bedenckt u eerst te recht, al eer ghy wort bedrogen.
Philis.
Noyt kan ick in der daet van u bedrogen zijn,
Soo ghy in trouheyt lieft, en sonder valsche schijn.
Philida.
Soo trouwheyt in de Min staet vast ten weder-zijden;
Soo isser geen gevaer van yets bedrogh te lijden.
Philis.
Op trouheyt ick versoeck u tot mijn Echte vrouw,
En op u trouheyt ick ten vollen my vertrouw.
Philida.
Ghy soudt tot weder-min een Maget schier bewegen,
Al was sy tot de trouw noch minnen niet genegen,
Maer laet ons hier in 't kort wat vraeghjes stellen voor,
Soo wat discours gewijs, ey geeft noch wat gehoor,
Ick sal geen sotte klap, geen losse reden maken,
Het gene dat ick meen zijn huysselijcke saken.
Wanneer ghy Philis dan naer wenschen waert getrout,
Met dees die ghy bemint, en die ghy nu aenschout,
Soudt ghy u leven langh in vreed dan konnen leven,
En onder 't huys-verdriet gewilligh u begeven?
Soudt ghy een swacke vrou doen billick onderstant,
En bieden na den eys getrouwelijck de hant?
| |
[pagina 103]
| |
Philis.
Ja, Philida ick soud mijn trouheyt noyt ontrecken,
Mijn hert met al sijn kracht dat soude daer toe strecken.
Philida.
Dat ghy de waerheyt spreeckt geloof ick in der daet,
Soo langh als 't voor de wint en naer u wenschen gaet:
Maer soudt ghy d' eerste twist wel soetjes kunnen mijden, En als te passe quam wel tegen-spreken lijden?
Dit is het eerste punt dat Echte luyden dient. En eerder komt te pas dan als men dickwils mient:
Want door een schemper woort, of door een hevig spreken,
Soo siet men menighmael de gront der liefde breken,
En wie de gulde les niet vast en wel onthoudt,
't Is veer de beste wijs hy noyt zijn leven trouwt.
Philis.
't Is waer, dit gulden les is noodigh voor ons beyden,
En wijst als met de hant waer heen het ons wil leyden,
Te meer om dat het streckt tot vreed van man en vrou,
Tot welstant van het huys, en van de reyne trou.
Dit staen ick willigh toe, en sonder langh te dralen:
Mits dat een deughtsaem wijf blijft binnen hare palen,
En niet door forssen aert by wijlen nu of dan
Te zijn als Over-Heer, tot schande van de Man.
Philida.
Gelijck als dit betaemt; maer Philis noch al verder,
Als ghy nu waert getrouwt, segh my eens lieve Herder,
Soud' dan u liefd' wel soo stantvastigh kunnen zijn,
Dat ghy een oogen-lust, noch heymelijcke schijn,
Van gunst, u leven lang, aen niemant soudt betoonen,
En dat ghy 't Echte-bed met suyverheydt soudt kroonen?
Geen jock noch boertery, geen geyle dartelheyt
Te plegen, welck de gront van jalousye leyt?
| |
[pagina 104]
| |
Veel minder dat ghy soudt een ander caresseren,
En lieven buyten t'huys, 't welck noyt en mach passeren.
Philis.
Ick segh met volle mont, 'k segh ja mijn soete beelt,
Wanneer als in dit stuck de Vrouw geen parten speelt,
Niet van ontuchtigheyt, of diergelijcke qualen,
Maer dat sy na den eys haer schult niet wil betalen:
De schult, gelijck men leeft, en van goetwilligheyt,
Het welcke menich Man oock in 't verderven leyt;
Schoon of den Huysheer is tot soete lust genegen,
De Vrouw blijft even koel, begeert het niet te plegen,
Indien een jonge Vrou wil hebben haer begeert,
Die moet na dese wet volkomen zijn geleert.
Philida.
't Is waer, in dit geval, kan ick niet tegen-spreken,
Maer als men vorder gaet daer schuylen meer gebreken,
De Man die leyt de schult wel dickwils op sijn Wijf,
En als men 't wel besiet soo is het zijn bedrijf,
De gronden van de Liefd' bestaen in soetigheden,
In vrientschap sonderlingh, oock in bequame reden.
Een Man die alle dinck sijn Echte Vrouw verwijt,
En haelt veel saken op alleen tot enckel spijt,
Die knorrigh is van aert, en uyt natuer genegen,
Daer is de trou een last, daer gaet het niet te degen,
Daer elck des anders leet als op een schale leyt,
Daer wort de Liefde kleyn, daer vint men 't al bekeyt:
Soo ghy dit quaet vergift niet kunt geduerigh schouwen, Ick segh nog ander-mael, 't is best dan niet te trouwen.
Philis.
Neen Philida, o neen, dat 's wel een losse vent,
Die oock aen yder een sijn saken maeckt bekent,
't Is beter, als men seght: in stilligheyt geswegen,
Als van een enckel woort veel smaet en hoon gekregen.
| |
[pagina 105]
| |
Philida.
Ja Philis, na den eys, te spreken op sijn tijt,
Dat heeft van overlangh al menigh hert verblijt,
Maer tot de sake selfs, soo voegh ick dese reden,
Een swijger is wel goet, wanneer 't geschiet tot vrede,
Al wie dat op zijn tijt tot vrede swijgen kan,
Dat is een wijse Vrouw, of oock een deftigh Man.
Maer wat is dit geseyt, men machter niet of roemen,
Daer is een ander soort, en die wy pruylers noemen,
Die met een stille mondt oock swijgen al den dagh,
Ja weken, maenden langh, en doen een stille slach,
Een slach die oock de Vrouw kan in de Ziele nijpen,
En sonder eenigh woort, hoe kunt ghy dit begrijpen?
Oit is noch erger leet, en gaet schier al te fijn,
Wel Philis soudt gy oock een pruyler konnen zijn?
Philis.
Wat beelt mijn Philida dus seltsaem in de sinnen,
Dat Philis d' Echte Trouw met pruylen soud' beginnen,
Neen Herderin, 't en is van Philis gedacht,
Veel minder dat dit quaet soud' werden uytgewracht.
Philida.
Ghy staet veel saken toe dien ick u draegh te voren,
Ghy soudt tot weder-min schier Philida bekoren,
Maer echter schuylter noch al vry een hooger quaet,
Waer door het huysgesin seer licht te gronde gaet:
Dat is de Dronckenschap, die 't alles kan verteeren,
Die moest ghy vyant zijn, en dapper van u weeren.
Daer zijnder die voor 't oogh wel braven Mannen zijn,
Maer heym'lijck opgepronckt, door een gemaeckte schijn,
Sy weten op de dach haer vuyle lust te buygen,
Maer echter in der nacht sy in het duyster smuygen,
Daer sit de Vrouw alleen, de vreught is uyt het huys,
Wie dit te beurte val, het is een dubbelt kruys.
| |
[pagina 106]
| |
Het goetje wort verteert, de sinnen byster dwalen,
Een dronckaert als men weet die wil veel mostert malen.
O Philis! dat ick wist ick hier van liep gevaer,
Ick troude nimmermeer, ick bleve die ick waer.
Philis.
Ey Herderin, houdt op, dit zijn maer qua gedachten,
Ghy hebt van al dit leet geen schadu te verwachten,
Ick laet de ware daet van al dit jammer staen,
Komt, soete Nimphje komt, wilt my de koop toe-slaen.
Philida.
Ja Philis, als ick u soo hoogh steld in 't vertrouwen,
En 't viel dan anders uyt, hoe soud het my berouwen,
Al 't geen ick heb verhaelt, dat is maer huys-verdriet,
Dat selven wort gemaeckt, by toeval soo geschiet,
Maer gaet een weynigh voort, wat zijnder duysent lasten
Van sieckten, pijn en leet, wat zijnder strenge gasten,
Die oock geduerigh zijn geëygent aen de trou,
En treffen de man, de kinders of de vrou,
Die al de soete vreught in droefheyt doen verkeeren,
En dat men lijden moet al soeckt men 't af te weeren.
Als my oock over quam een quael of droeve pijn,
Soudt ghy my dan een stut, een trouwe steunsel zijn.
Philis.
Ja Lief, gelooft dit vast, geen trouwheyt sal ontbreken,
Siet daer mijn eygen Ringh, 't welck is mijn trouwheyts teken,
Die sal getuyge zijn van mijn getrouwigheyt,
En dat mijn trouwe Min op vaste gronden leyt.
Philida.
Ick weet niet wat ick sal, ghy maeckt my twijffelmoedigh
Ey Philis toeft noch wat, waer toe dus al te spoedigh.
| |
[pagina 107]
| |
Philis.
[...]aerom doch langh gebeyt, daer schuylt geen ongeval.
Philida.
[...]k sta als in beraet, ick weet niet hoe ick sal,
Philis.
[...] Lief, hoe dus beducht, wat staet u doch te vresen?
Philida.
[...]el Philis wat of 't is, het ja-woort wil niet wesen.
Philis.
['t] Is lang genoegh, mijn Lief, stelt sulcke fantasy
[...]er syen, kom hier staf, weest met u Minnaer bly,
[W]ant ick op dese uur geluckigh my bevinde,
[G]eluckigh boven maet, mijn waerde Ziels-beminde.
Philida.
[...] Philis, het geluck zijn rol te wonder speelt,
[...]n wert gants ongelijck by velen uyt-gedeelt,
[W]anneer als het geluck een Jong-gesel wil dienen,
[D]an sal hem de Fortuyn een schiel geluck verlienen,
[H]et zy of door een vrient, die hem zijn gunst betoont,
[O]f dat hy by geval komt daer de Vrijster woont.
[O]f dat sy door het ooch, en door een soet aenschouwen,
[T]ot Liefde wort verruckt, en wenst met hem te trouwen:
[G]elijck in dit geval oock menighmael geschiet,
[...]at Liefd' geboren wert soo ras elck-ander siet.
Philis.
[H]oudt op mijn Philida, wijtloopigh nu te spreken
[V]an Liefd' en van geluck, doe onsen handel breken,
[K]eert weder mijn Godin, en spreeckt u rechte gront,
[E]n sonder veynsen meer, spreeckt Juffer uyt de mont.
| |
[pagina 108]
| |
Philida.
Wel Philis tot besluyt, soo vraegh ick u volkomen,
Hebt ghy dan in u hert getrouw'lijck voor-genomen,
Met my u leven langh te leven in de deught,
Te dragen soet en suer, in droefheyt en in vreught:
Gelijck ick heb verhaelt, in veel verscheyde saken,
En soo ghy 't oprecht meent, ick sal het veynsen staken.
Philis.
Oprecht mijn Ziels-Godin, soo vastelijck vertrout:
Als ghy het Hemels-licht hier met u ooch aenschout.
Philida.
Wel Philis dese Rinck die sal ick dan aenvaerden,
En sal een teken zijn van u, mijn Lief, mijn waerde,
Dat ghy in trouheyt lieft, en niet in valsche schijn,
Hier op sal ick u Bruyt, en ghy mijn liefste zijn.
|
|