Besluit der dichtlievende uitspanningen, met verscheidene byvoegzelen

[p. 207]

Aanspraak van afscheid

Aan de Edele Groot Achtbare Heeren, Burgermeesteren en Raaden der Stad purmerende, by myn vertrek na Hamburg, als Resident by de Hanzeesteeden, in 1725.

EDELE GROOT ACHTBARE HEEREN,

DEwyl ik in de toekoomende week sta te vertrekken, en in lange Jaaren, en mogelyk nooit, het geluk zal hebben, van U Ed. Gr. Achtb. op deeze wyze aan te spreeken, geef ik my d'eere, van afscheid te neemen, en Uw Ed. Gr. Achtb. te verzoeken, my te honoreeren met hunne Orders op myn' reize: Een' Ceremonie, Ed. Gr. Achtb. Heeren, te zeldzaamer, en ongemeener, om dat ik my verbeelde de Eer te hebben, van de eerste te zyn, die wegens deeze Stad, tot een buitenlandsche Commissie vertrokken is. Alleen vind ik, dat de Heer Burgermeester Blaauw, by Holland, benoemd is geweest, tot Resident, aan 't Hof van Deenemarken, doch ter Generaliteit eenige zwaarigheid ontmoetende, van zelfs heeft bedankt.

[p. 208]

Hoe zeer het Publicq spreeken my niet ongewoon is, en hoe zeer Uw Ed. Gr. Achtb. goedheden, my, (zo ik die expressie gebruiken mag) met Uw Ed. Gr. Achtb. hebben gefamiliariseerd, beken ik echter, gantsch ontroert te zyn: En hoe zeer het aan U Ed. Groot Achtb., aangenaam moet weezen, een' Minister van deeze Stadt gesteld te zien in een' Post, van dat aanzien, en dus de keur, die zy van myn' Persoon, tot hun Pensionarisschap gemaakt hadden, te zien bekragtigen, flatteer ik my echter, dat U Ed. Groot Achtb., van dit afscheid, ook niet ongevoelig zyn.

Ten minsten vertrek ik, met die satisfactie, dat ik my vleie tot hier toe genoegen gegeeven te hebben, in myn' dienst. Ook vertrek ik met die gerustheid, dat ik in myn' qualiteit Uw Ed. Gr. Achtb. goedheid nooit misbruikt heb, dat ik 't fatzoen, en 't respect, van de Stadt gemaintineerd, en myn Ampt waargenoomen heb met alle applicatie, zonder menagement van myn gemak, en zelss van myn' gezondheid. Ook hoop ik niet aan iemant, met myn weeten, eenige offensie gegeeven te hebben, met werken, of met woorden, en zo ik wist, dat ik door onvoorzichtigheid het gedaan had, ben ik bereid om 'er excuse van te vraagen, met een' oprechte humiliteit.

[p. 209]

Als ik met ernst myn' tegenwoordige situatie overweeg, kan 't my niet anders dan ontroering geeven, als ik naga de onnaspeurlyke weegen van de Voorzienigheid, die door een' onzichtbaaren schaakel van gevallen my tot hier toe, als met de hand, geleid heeft. Als ik naga, Ed. Gr. Achtb. Heeren, hoe ze, door de sterste van de beesten, my uit Gelderland (daar ik wel geëtablisseerd was) in de Beemster, en daar door hier in deeze Stadt heeft gebragt: Hoe wonderlyk, ze naderhand, (wanneer ik reeds te Leiden een huis had gehuurd, en myn goed reeds gepakt stond om te verhulzen) my hier heeft gehouden; en hoe ze eindelyk, door veel' wederwaardigheeden, nu myn' wensch vervuld heeft, ja zelfs doen zien, dat het voor my geen geluk zou geweest zyn, zo myn' voorige wenschen gelukt waaren: kan ik niet anders, dan de diepte van Gods wysheid met verbaasdheid aanbidden, en den Almagtigen danken, die my voor de oogen myner vyanden, zyn' zeegen niet onttrokken heeft.

Maar hoe zeer, het ampt, 't welk ik verkreegen heb, in honneur en voordeel, aan myn' wenschen voldoet, behalven dat de geduurige reizen naa den Haage my niet myn' swakke borst begonden moeielyk te vallen, en hoe zeer ik,

[p. 210]

daar by ten hoogsten voldaan moet zyn van de gratieuse en honorabele wyze, waarop ik tot dit ampt, zo spoedig en byna zonder sollicitatie, eerst door haar Ed. Gr. Mog., en naderhand door haar Hoog Mog. benoemd ben geworden, betuig ik echter, dat ik niet zonder de uiterste ontsteltenis en tederste aandoening, aan deeze Stadt en aan Uw Ed. Gr. Achtb. Vaarwel zeg. Ik verlaat een' stadt, Edele Groot Achtbare Heeren, daar ik nu geheel geëtablisseert was. Ik verlaat een huis, 't welk al lang, het object van' myn discreete begeerte was geweest, en 't welk ik naa myn zin verbeterd en geschikt had. Ik verlaat een' buitenplaats, die ik zelf had aangelegt, en die ik nu reeds zo verre volwassen zag, datze aan myn' verwachting voldeedt.^(*) Ik verlaat een' stad,

(*) 't Is altyd myn lot geweest, wanneer ik my na myn zin gevestigd dacht, te verhuizen. Zo als ik in 1725. myn huis en buitenplaats in Noordholland verliet, had ik ook in 1742, wanneer ik naar Suriname ging, eeven 't jaar te voren een' buitenplaats by Hamburg gekogt, en den gantschen zomer doorgebragt met het huis te vertimmeren, en de plaats te veranderen. Doch 't hardste is geweest, dat ik, in Suriname drie Plantagien begonnen hebhende, die aan my en de mynen, zo ik 'er had moogen blyven, thans een deftig inkomen zouden gegeeven hebben, in 1751 daar van wierd afgescheurd, en sedert door ongelukken die ik genoegzaam alle aan myn' asweezendheid moet toeschryven, van dezelve niet dan groot verlies en verdriet heb gehad. Toen ik ook weder in 1756 herwaarts wierd gezonden, had ik eeven een zeer fraay Huis in s'Gravenhage gekogt, en woon tegenwoordig in myn oude dagen (ter liefde der Gereformeerde Kerk) zeer ongemakkelyk.

[p. 211]

daar ik drie lyken laat leggen, van myn' Ouders en eerste Vrouw, en daar ik ook zelf hoop begraaven te worden, als het God behaagen zal van my te disponeeren. Maar 't geen 't voornaamste is, ik verlaat zo veel' waarde Vrienden en geëerde Patroonen, die my met zo veel goedheden hebben opgehoopt, dat ik ze nooit kan vergelden, en zelfs geen' woorden kan vinden, die kragtig genoeg myn' dankbaarheid kunnen uitdrukken. Ik was in deeze stad gants vreemd, en had tot niemand eenige relatie. Het Pensionaris-ampt was voor my altyd bekleed geweest door de voornaamste Heeren van de Regeering. 't Heeft echter Uw Ed. Groot Achtb. behaagd my daar toe te verkiezen,^(†) eerst voor anderhalf

(†) De kennis, die ik, in de Beemster buiten wonende, maakte met den beroemden Heer Nieuwentyd, die te Purmerende Burgermeester was, en de ongemeene genegenheid, die deeze oude Heer voor my opvatte, is de oorzaak geweest, dat ik te Purmerende een huis nam. Ik heb in de twee laatste jaaren zyns levens genoegzaam alle dagen eenige uuren by hem doorgebragt: en op zyn doodbedde had hy my zeer aanbevoolen aan zyn' Schoonzoon, den Heer Burgermeester Munnik. 't Was deeze Heer, die, wanneer ik na zyn Sehoonvaders dood by hem afscheid quam nemen om na Leiden te gaan, my schertsende zeide, dat ik hem by testament gemaakt was, en dat hy arrest op my leide Zyn Ed. vroeg my, of 'er niets te bedenken was, om my te Purmerende te houden, en proponeerde my de deputatie na den Hage, die juist door de dood van den Heer van Ruytenburg vacant was. Ik zag 'er tegen aan, om dat ik vreesde, dat het reizen, vooral in den winter, my onmogelyk zou zyn. Dit is de reden, waarom ik ze eerst maar heb gehad voor anderhalf jaar, om, zo 't niet gelukte, ze met fatzoen te kunnen nederleggen.

[p. 212]

jaaren, naaderhand voor zes, en eindelyk (met een' expresse resolutie) ad vitam.^(*) Ik ben Scheepen geworden met die gratie, dat beide de Colommen tot myn' verkiezing concurreerden, en schoon ik de jongste was, ben ik het tweede jaar verkooren tot President, en had zekerlyk nog meer bly-

(*) Ik ben, myns weetens, de éénige Pensionaris ad Vitam, en ben op dien voet in 1736 en 1740 (wanneer ik van Hamburg een' reize na Holland deed) in de Vergadering van Holland en Westvriesland gecompareerd. Wanneer ik ook van Suriname ben te rugge gekoomen, heb ik gedurende de jaaren van myn verblyf in Holland, daar in sessie gehad, en dikwils de dagvaart voor Purmerent alleen waargenomen. Het is dus reeds drie en veertig jaaren, dat ik de eere heb Pensionaris van Purmerende te zyn. 't Is aanmerkelyk (schoon een triste beneficium) dat ik tegenwoordig in Staaten dienst ben de oudste Pensionaris, de oudste Minister huiten s' Lands, en daar by de oudste Kolonel. Want in 1741. ben ik by 't Gouverneurs ampt van Suriname ook Kolonel geworden. Geduren de myn Gouvernement zyn onder myn bestier expeditien gedaan, die groote krygshelden sedert niet hebben konnen navolgen, doch ik ben Kolonel gebleeven.

[p. 213]

ken van Uw Gr. Achtb. gunst, by continuatie moeten verwachten.

Ik voeg 'er by, Ed. Gr. Achtb. Heeren, dat myn Pensionarisschap geen bloote naam is geweest, en zelfs durf ik zeggen, dat geen Pensionaris in Holland dat agrement in zyn Ampt kan hebben, 't welk ik genooten heb. Zo lang ik 't geweest ben, hebben Uw. Ed. Gr. Achtb. my de dagvaart geheel alleen toevertrouwd. Elk Burgermeester heeft, als om stryd, my op zyn' tour volkoomen gequalificeerd, en in de allerzwaarwigtigste gevallen, de stem van de Stadt my in handen gegeeven, zelfs met permissie om in gevallen, waar in 't Gemeene Welzyn niet direct geinterresseerd was, daar van zoodanig gebruik te maaken, als ik tot bevordering van myn eigen avancement het oirbaarste vond. Wanneer ik ook, met reden en grond,^(*) hoop had, op een Raadsheerschap,

(*) In 't jaar 1723 wierdt my 't Raadsheerschap in den Hoogen Raade ontzet met één stem, en NB. door een ongehoorde en plompe trouwloosheid van Heeren, die hun stem heilig beloofd hadden ex causa onerosa, ter vergelding van weezentlyke diensten, die zy van de stad Purmerende genooten hadden. Zonder dien dwarsstreek zou ik lang 't oudste Lid van den Hoogen Raade zyn geweest. Doch de Hemel weet altyd best, Quid conveniat nohis, rebusque sit utile nostris.

[p. 214]

hebben Uw Ed. Gr. Achtb. my met de uiterste honneur Brieven van Voorschryving gegeeven. Zelfs Heeren,^(†) die om haar eigen' affaires niet reizen, dan in de uiterste noodzaakelykheid, hebben de moeite genoomen van my te accompagneeren in myn' Sollicitatien, en alles gedaan, wat een Vader, zou kunnen doen voor een' Zoon. Ook moet ik bekennen, dat dit Pensionarisschap, en die teekens van estime, die de Stad my gegeeven heeft, de éénige trap zyn geweest, waar langs ik tot dit teegenwoordig Etablissement ben opgeklommen. Ja Ed. Gr. Achtb. Heeren, ik erken 't met oprechtheid des harten, en zou de ondankbaarste mensch van den Aardbodem zyn, zo ik anders sprak. Nooit zal ik die ge. voelens vergeeten, en myn' kinderen inprenten, dat ik al wat ik ben, en verder zou kunnen worden,^(*) naast God, alleen aan deeze Stadt verschuldigd ben. Ook bidde ik Uw' Ed. Gr.

(†) Byzonderlyk de Heeren Munnik en van Nek, welker naamen ik hier met dankbaarheid wenschte te vereeuwigen, en die over de voorgemelde trouwloosheid gevoeliger waren, dan ik zelf.

(*) By alle gelegenheden hebben de Heeren van Purmerende sedert aan my en de mynen alle genegenheid betoond. Myn overleden oudste Zoon is zyn' Compagnie schuldig geweest aan hunne werkingen. Myn tweede Zoon (ook reeds overleden) is, byna zo ras hy uit Suriname in de stad quam, in de Regeering geplaatst, en kort daar na Burgermeester geweest.

[p. 215]

Achtb. verzekerd te zyn, dat ik, waar ik ook ben, altyd onthouden zal, dat ik aan Uw Ed. Gr. Achtb. toebehoor, dat ik den naam van Uw Ed. Groot Achtb. Dienaar altyd voor myn' eersten Eernaam zal rekenen, en waar ik aan deeze Stadt, of aan iemand, die door Uw. Ed. Gr. Achtb. gerecommandeerd wordt, in myn' Persoon of qualiteit van nut kan weezen, altyd, met allen yver, ten dienst zal staan.

Ik eindig, Edele Groot Achtbare Heeren, met een' oprechten wensch, dat God Almagtig, (die alleen al het goede, dat Uw Ed. Gr. Achtb. aan my gedaan hebben, vergelden kan) Uw Ed. Groot Achtb. met alle heil en eere mag bekroonen. Hy maake de Regeering, van deeze Stad, die, (egaal met de Grootste Leeden,) een negentiende deel van de Souverainiteit deezer Provintie maakt, voorspoedig en bestendig! Hy storte zyn' zeegen over de Heeren, die deeze Vroedschap composeeren in hun' persoonen en familien. Hy overstroome deeze Stad, en alle, die 'er in woonen, met zyn genade! Eindelyk, recommandeer ik my en de mynen in Uw Ed. Gr. Achtb. gunstig geheugen, 't welk ik, door myn respect, en dankbaarheid altyd zal trachten te meriteeren.