|
| |
| |
| |
Seks in Limburg
Bennie van Clabbers had gèn zuskes. Allein dreej breurs en 'n moder die d'r oet zoog wie sevetig toen Bennie pas tieën jaor waas. Ze waas altied in 't zjwart gekleid, wie vuuel ajere vrouwe in mien dörp. Mien breurs en ich sjpulde dök mèt Bennie, want hae woeënde twieë deure verder. Op 'n gegaeve moment wól hae mich efkes hebbe. Hae wis neet wie maedjes d'r van ónger oetzoge. Hae wis waal det ze angers mósde zien, aevel hae had nag noeëts d'n baom van 'n maedje gezeen. Ich had al vuuel bäöm gezeen van jónges en maedjes. Ich had twieë ajere en twieë jóngere breurkes en veer jóngere zuskes. Saoterdessjmiddes ginge weej in de kuup, en det deje weej meis mèt twieë tegeliek. Ieërs ging ózze pap in de zinke badkuup, die in de keuke
| |
| |
woort gezatte. In zien witte lange óngerbóks en 'n triko hemp mèt moewe kwaam hae nao 'n keteer oet de keuke. Den höfde ós mam en 't deensmaedje de kuup op twieë sjteul, en daonao ginge de kinger in 't zelfde water woeë ózze pap al in had gezaete, en det óngerhank al get griezig van kleur waas. As ich klaor waas mósde ich helpe mèt 't wasse van de jóngere kinger. Ich wis dus wie jónges d'r neks oetzoge. Ouch mósde ich mien breurkes dök op de pot zette. As se net oet bèd kwame hadde ze dök 'n half sjtief piemelke, en ömdet den de pis beej 't pisse alle kankte opvloog, keulde ich det piemelke ieërs aaf aan de kaje rank van d'n emaille pispot. Ich had zelf oetgevónge det det zoeë wèrkde.
Aevel Bennie wis dus niks van maedjesbäöm. Ich huuerde zien oeteinzetting aan en kós d'r inkómme det hae ech 'n probleem had. Nao de inleiding euver zien ónkunde vroog hae mich gèt verlaege, of hae mesjien èns beej mich meugde kieke wie det 't d'r nów beej maedjes oetzuut. Ieërlik gezag vóng ich det 'n terechte vraog. Ich wis det mien elders mich al in de hèl zoge brande as ich det good- | |
| |
vóng, aevel ich kós good sjnappe wat Bennie wol. Hae wól gewoeën van alles weite en beej 'm thoes kreeg hae op 'n netuurlike wieze neet genóg mei, dus mósde hae d'r op 'n angere meneer aankómme. Beej Bennie thoes hadde ze gèn waordebook mèt plaetjes, zien vader waas sjtäöker op de gresbuzefebriek en beej eur thoes hadde ze gèn beuk. Beej mich thoes sjtónge d'r beuk mèt zó 'n aafbeeldinge in 'ne gesjlaote bokekas, woeëvan ich waal wis woeë de sjleutel loog. Ich kós mich zienen dors nao kènnis hieël good veursjtèlle, dus vóng ich 't good. Hae booj mich aan det ich ouch nao zienen baom meugde kieke, aevel dao had ich gèn zin in. Wie weej det sjtónge te besjpraeke ware weej op 'n aope plek in 'ne zankberg woeë weej altied sjpulde, en daonaevebeej waas 't óngevieër aetestied, dus kwaam 't d'r vandaag neet mieër van maar morge, op 'n plek woeë sjtruuk ömhaer sjtónge. Op d'n aafgesjpraoken tied ging ich nao de aafgesjpraoke plek, ich ging op mien huukskes zitte mèt mienen baom nao Bennie toe, leet mien óngerbóks zakke, wat in daen tied mèt die losse witte ketoene fóddels mekkelik ging, en toen meugde
| |
| |
hae èns röstig kieke. Bennie bekeek zich det èns 'n minuut of get, zag toen det hae 't nów waal wis, zag danke en vertrok. Weej hebbe 't d'r daonao noeëts mieër euver gehad. Wie aad ich toen waas? 'n Jaor of tieën, net as Bennie? Det kèn ich mich neet mieër zoeë gans good herinnere, waal det ich d'r noeëts sjpiet of 'n óngemekkelik geveul euver heb gehad, wie good ich ouch begreep det mien elders d'r geweldige ömsjteng van hadde gemaak as ze ós gesjnaajd hadde. Ich zoog 't as 'n vorm van aansjouwelijk óngerwies, en ich waas neet te beroerd öm det aan mien buurjungske te gaeve.
Tieën jaor later. Ich bel aan beej 'ne vrind, vlak beej 't Vondelpark in Amsterdam. Ich verwach det hae thoes is aevel d'r wuuert neet aope gedaon, dus duuj ich nag èns op de bel. D'r kump 'ne mins naeve mich sjtaon dae ouch op de bel duujt. ‘Moet u ook bij Frans zijn?’
| |
| |
vraog ich 'm. ‘Ja, ik heb met hem afgesproken, hij moet er toch zo zijn.’ Hae kiek op zien horloge. ‘Zullen we even in het park op hem wachten?’ In 't Vondelpark gaon weej op 'n bank zitte. Hae begint in zien kruuts te kratse. Den vertélt hae mich det hae 'n probleem haet. Of ich 'm wil helpe. Hae haet 'n ziekte woeëdoor hae zich geregeld mót aaftrèkke. 't Haet get mèt witte bloodcelleproductie te make die te hoeëg of te lieëg is. D'n dokter haet 'm veurgesjreve det hae geregeld mót loze. Aevel det kós 'm wie langer wie mieër meujte, hae krieg det mèt zichzelf neet vaerdig. Of ich wil of neet, hae bringk mien rechterhank nao zien kruuts, mak zien gölp aop, vouwt mien hank öm ziene paol en begint mèt mien hank in zien hank aaftrèkbewaeginge te make. Ich bön bluue, van miene sjtèl aaf, weit mich gènne raod, aan de bank genaegeld, engstig, ich begin te bäöke maar pas as hae klaor is weit ich mich los te make en ren nao miene fiets dae nag vur 't hoes van Frans sjteit. De man kump achter mich aan. Ich bön d'r aevel sjnelier en ich keits zoeë hel wie ich kèn wèg, hel, nag helder, orelank, wies ich d'r zeker van
| |
| |
bön det hae mich neet achternao haet kènne kómme en dus neet kèn weite woeë ich woeen. Ich was mien heng mèt heit water wies ze roeëd zien en 't vel gesjoeërd is.
Wat is d'r in daen tössentied gebeurd? Waoröm verdeidigde ich mich neet? Woeë is det aope maedje van tieën gebleve? Netuurlik, 't waas 'ne fieze gore vent dae drek in det Limburgse maedje 'n mekkelik sjlachoffer zoog, en Bennie mènde 't good, aevel ich weit zeker det mien tieënjäörige ich Bennie op de gój plaats had gesjup as hae mich had aangeraak. Woeëdoor kós ich mich neet verwaere?
In die tieën jaor woort mich get ingepómp woeëdoor ich in de rol van sjlachoffer terech kós kómme. Ich wis wie ich tieën waas neet wat 't waord seksualiteit beteikende, ich wis neet wie seksualiteit vulde en wat me d'r mèt bedoelde, aevel nag vur det de geveules dao euver beej mich opkwame, woort mich al 'n
| |
| |
geveul van sjaamte aangepraot. As ich mich nag good kèn herinnere besjtóng det waord nag neet èns in 't Limburgs, wies det 't in de jaore sestig oet 't ‘Hollands’ woort euvergenaome, wie de sjtraevelerie euver vreje seks ouch in Limburg losbarsde.
Wat had ich zelf gelieërd euver seksualiteit in mien kingerjaore, behalve det jóngeskónte d'r angers oetzeen wie maedjeskónte? In idder geval euver seksualiteit woort neet gerep, in wat vur vorm den ouch. Zelfs d'r euver praote waas verbaoje. Weej woorte d'r vur gewaarsjuwd, nag vur det weej d'r ouch maar 'n flauw idee van hadde wat det 't waas. Ich herinner mich det mien elders 'ne kieër naeve kwame en zoge det ich mich aan 't vechte waas mèt 'ne jóng. Ich loog op det moment ónger. Zeej zatte d'n auto aan de kank en kwame op ós aaf. 't Waas 'nen aafgang det zeej d'r zich mèt ginge bemeuje, want det beteikende det zeej
| |
| |
mènde det ich dae jóng neet aan kós, terwiel ich juus vanoet die positie 'm rech in det gezich wól kratse. Ich merkde aevel aan eur houding det d'r get angers aan de hank waas den emes helpe dae op verlere sjteit, en ich kós det neet thoes bringe. Ze sjtèlde laternao thoes get rare vraoge euver det gevech, euver wie lang det 't gedeurd had, en of ich drek óngerop waas kómme te ligge. Ich kwaelde mich d'r euver waoröm det ze d'r euver bleve näöle. Later sjnapde ich det ze kwame controlere of dae jóng neet mèt verkieërde bedoelinge baovenop mich zoot.
Van vief van mijn jóngere breurkes en zuskes kèn ich mich de gebaorte nag herinnere. Tenminste: ich herinner mich det weej baove oet de sjlaopkamer van ós elders mósde blieve, det d'r aaf en aan gesjlep woort mèt kaetels heit water, det d'r öm de haverklap aangebeld woort, det d'n dokter en de wiekverpleegster d'r ware. 'nen Hieëlen tied later meugde weej kómme kieke, en den loog dao 'n nikszèggend köpke in de weeg, det weej öm op te vraete mósde vinge, en det waas den ouch alles. Ne- | |
| |
tuurlik goof ós mam 't kink de bors, aevel altied zoeë det weej d'n tepel neet te zeen krege. Ich kèn mich neet herinnere det weej wiste det ós mam aangetèld waas. D'n dieken boek veel ós neet op, en ouch van angere moders wiste weej det neet. Alle moders ware 'n bietje diek, de ein get mieër wie de anger, en ze hadde allemaol wie kleier aan mèt 'ne sjolk d'r euverhaer. Weej krege waal te huuere det weej wir 'n breurke of zuske d'r beej krege, aevel det krege weej te huuere wie 'n waerberich: d'r kump raegen, wannieër is nag neet bekènd.
Op 'n gegaeve moment begós ich mich zörg te make euver de vraog wie de kinger gebaore woorte. Ich wis det ze in d'n boek van de moder greujde, aevel ich had gèn idee wie ze d'r oet kwame. Ich prakkezeerde mich d'r suf euver, aevel ich kós gèn angere oplossing bedinke den via d'n boeknagel. Det mósde waal 'n saort sjroef zien die aopegedreid kós waere. Toen ich 't aan de deensmaag vroog of det klopde, lachde det mich hertelik oet. Of ich neet wis det ich behalve 'n plasgaetje en 'n poepgaetje ouch nag 'n anger gaetje had. Nae,
| |
| |
det wis ich neet, en ich vóng det toen ouch neet drek 'n gój verklaoring. 't Deurde daonao nag 'nen hieëlen tied vur det ich d'r get mieër euver te weite kwaam en 'n gebaorte door det gaetje dao kós ich mich niks beej veursjtèlle. Det d'r ouch get gedaon mósde waere öm det kink in daen boek te kriege, dao sjtóng ich gaaroet neet beej sjtil.
De jónges en de maedjes woorte gesjeie. Weej meugde neet beejein op de kamer sjlaope, neet beejein in bèd kroepe, neet same nao de wc gaon, zich noeëts óngerein neks zien. Op de zoeëgenaamde bewaarsjoeël, woeë se nao toegings as se dreej jaor waas, meugde jónges en maedjes nag doorein zitte. As se zes jaor waas gings se nao de maedjessjoeël of jóngessjoeël. Gemingde lieëgere sjoeële ware d'r neet.
't Waas neet zoeë des se gewaarsjuwd woors vur bepaolde gevaore, 'n sjei-ing woort d'r gewoeën ingepómp. Zelfs in de kerk hads se jóngesbanke en maedjesbanke. De groeëte minse meugde waal doorein zitte. De kós 'ne wats öm dien oeëre kriege as se dich dao neet aan heels. Aevel 't gebeurde gewoeën neet. Gènne
| |
| |
jóng dae zich op de maedjessjpulplaats leet zeen, gèn maedje det zich in de kop haolde öm sjtiekem in de jóngesbanke in de kèrk te gaon zitte. Weej perbeerde thoes waal ónger die sjlaopkamersjei-ing oet te kómme. De ajere breurkes en zuskes krope beej ein ömdet weej vuls te vruug nao bèd gesjteurd woorte, nag lang gènne sjlaop hadde en ós óngerein verhaole vertélde. Op 'n gegaeve moment reep ózze pap den: ‘Jónges beej de jónges, maedjes beej de maedjes. Mót ich nao baove kómme?’ Den maakde weej rap det weej in ós eige bèd kwame en wiste den det 't den ouch aafgeloupe mósde zien. As weej daonao nag gesjnaajd woorte in 'n bèd van 't anger gesjlach kós se op zjwens raekene. Wie beej has alle vaders kreegs se d'r eine geklaats as se neet loestersde.
Vur 't ieërs begóste vrouwe bókse te drage. Mien femielie oet Tegele leep mieër veur in de moeëde wie die van ós in Belvend. Mien nichjes lepen al in de korte boks wie weej nag neet wiste det die besjtónge. Op 'n gegaeven ougenblik ware de Tegelse nichjes oet eur korte bóks gegreujd en krege weej die in Belvend as
| |
| |
twieëdehanks kleier. Weej vónge die prachtig en erg hendig in d'n haof, beej 't klumme in de buim en beej 't sjpeule op de zankberg. Wies opa ós kwaam bezeuke. Dae sjpeejde nao ós, weej mósde de bóks oetdoon en hae verbrandde die. Op de middelbare sjoeël meugde weej in de winkter lange bókse drage, as weej d'r maar 'ne rok euverhaer droge. Vur gimmesjtiek krege weej toen die hendige broekrokke wies op de kneen. Op de lieëgere sjoeël hadde weej gènne gimmesjtiek.
As weej op de zankberg sjpulde, meugde weej dao in de sjtruuk neet plasse. Jónges waal, aevel maedjes neet. Weej deje det toch, ömdet weej 't vuls te wied vónge öm thoes nao de wc te gaon. Aaf en toe zoog ós mam det, ömdet 'n punt van de rok in de óngerbóks waas blieve sjtaeke. Den woort ze giftig.
Mien kleine zuske had eczeem. D'n dokter had gezag det 't zoeë vuuel meugelik neks mósde loupe as de zón sjeen, den ging 't euver. As d'r gèn bezeuk waas leet ós mam 'm waal in 'n óngerbukske loupe, aevel as d'r emes ach- | |
| |
teröm kwaam, mósde 't zien klèdje wir aandoon.
Weej deje waal fieze sjpelkes. Sjpringe op de kapokmatrasse die op good vaerende iezere sjpirale loge waas versjrikkelik leuk, en mien jóngere zuske had óndek det 't extra leuk waas as se dien óngerbóks leets zakke op 't moment des se ömhoeëg sjpróngs, en optroks beej 't dale. Det waas vural good te doon vur maedjes die mèt eur ellebäög de rok vasklemde en mèt eur heng de bóks lete zakke en ophaole. Vur de jónges waas det get lestiger, ömdet ieërs de knuip van de bóks los gemaak mósde waere vur det ze same mèt de óngerbóks nao ónger kóste. De maedjes kóste 't mèt eur rök ouch nag zoeë regele det ze neet gans neks ware. Efeng: fieze lol, vural as d'r nag naeve en nichjes beej ware. Weej begrepe det weej fies deje, en ein van ós kreeg den ouch de trapbeurt: dae mósde beej de trap gaon sjtaon en rope as d'r ein van de groeëte minse nao baove kwaam.
| |
| |
Nag mieër fieze sjpelkes? Ich kèn d'r mich gèn herinnere. Waal sjtaon mich get sjuunse möp vur de geis. Get mèt 'ne mins dae 'n tas kóffie krieg, 'n vrouw vruueg 'm of hae sókker wilt woeëop zeej oet euren beha 'n sókkerkluntje haolt, den vruueg zeej of hae ouch mèlk wilt, en hae rap det aanbod aafsjleit. Mósde weej lang euver naodinke vurdet weej begrepe wat de kloe eigelik waas.
Ware d'r sjtiekem geveules tösse de groeëte minse die mich opvele? Ich zoog waal det ózze pap zien secretaresse erg aardig vóng, ich zoog det ós mam sommige oeëmes waal erg verwènde, ich zoog sommige oeëmes sjpienze nao de tantes, die has allemaol vuuel hui vur de deur hadde en nag 'n huudje wie 'n peers hadde. Aevel ich dóch dao verder neet euver nao.
| |
| |
Lanksaam maar zeker kroop d'r get in mien ónsjöld. Aan ein sjtök waarsjuwe, alles wat neet meug, de engstige blikke, de praeke, de gesjlaote deure, lanksaam maar zeker verloor ich mien ónsjöld. Net wie det mèt mèlk gebeurt - ieërs ruuk die neet mieër vers aevel is nag good, den ruuk ze zoeër, den geit ze sjifte en daonao geit ze besjummele. Beej mèlk deurt det maar inkele daag. 't Verlere van dien ónsjöld geit lanksaam, sjtiekem, aevel 't resultaat is 'tzelfde. En 't sjmaerige is det det neet zoeë maar gebeurt in de katholieke kèrk. Die sjteit viandig taegeneuver seksualiteit, zoeë viandig det det waal toet mistoesjtande mót leie, zoeë as de lètsten tied nao boete is gekómme. 't Misbroek det d'r mèt name in de kossjoeële gemaak is van jungskes kèn allein maar toegesjreve waere aan de aafwiezende houding as 't euver seks geit. Zelfs as 'ne pater of broeder zichzelf aaftrèk in zien kloeëstercel en nemes det zuut, zien det nag zung. Seks huuert óngerdrök te waere en den geit det net wie beej 'ne fietsenbank plekke: as se 't eine gaetje toepleks bars d'n bank waal op 'n angere plaats aop. 't Angere gesjlach begere is
| |
| |
zung en det mót taegegegaon waere. Verlange nao 't zelfde gesjlach, of det nów kump det d'r gèn anger gesjlach is, of det d'r sjpraoke is van gelieksaortige verlanges, is gans oetgesjlaote. De haes allein maar seks mèt de man of de vrouw woeë se mei getrouwd bös, in 't duuster, zoeë sjnel meugelik mèt de bedoeling det d'r kiendjes van kómme. D'r lol aan belaeve is zelfs as se getrouwd bös ónbesjpraekbaar. Wae zien drifte in bedwang kèn haje sjteit hoeëger aangesjreve as emes dae det neet kèn. D'r mót toch hieël get kinks-eige bedorve waere, wilt det geveul gaon euverheerse. Det euverkwaam mich zoeë óngevieër tösse mien tieënde en achtieënde laevesjaor.
Wie ich 'n jaor of èlf, twelf waar, vónge mien elders det ich veurlichting mósde hebbe. Ich dink det ich neet zoeë vuuel op had mèt de netuur, want ich kèn mich niks herinnere van bieëste die aan 't pare ware en die ich in Bel- | |
| |
vend toch waal gezeen mót hebbe, en ich had ouch noeëts niks gehuuerd euver vrouwe die óngesjtèld ware. Weej hadde thoes waal 'ne menkeshónk dae d'r aaf en toe d'r tössen oet ging, en ich zoog ouch geregeld paerd in de wei mèt 'ne lange roeëje löl, aevel dao keek ich allein maar nao, zónger d'r mich get beej te dinke.
Ózze pap wól mich efkes hebbe op zien kentoeër. Hae vertèlde mich det d'r get zól verangere in mien lief. Hae teikende mich 'n baarmoeder en eiersjtokke, en wie dao kiendjes kóste greuje oet eikes. Hae vergeleek de baarmoeder mèt 'n kaemerke. Euver die euvereinkóms ging hae nag wieër: eine kieër in de maond zorge de eiersjtokke det d'r 'n eike kump in de kamer, en as det gèn kiendje wuuert, den mósde de moere van de baarmoeder opnie behange waere. 't Aje behang leet den los. Pas as se getrouwd waas, kóste d'r kiendjes greuje. Ich kós d'r dus op tèlle det ich ein van dees daag èns in de maond zól gaon bloje. Ich vóng die vergelieking toen waal sjoeën, en de teikening begriepelik. Ich vroog mich toen nag neet aaf wie zó 'n kiendje begós
| |
| |
te greuje, en ózze pap lag mich det ouch neet oet. Ós mam wees mich daonao 'n plekske aan in eure kleierkas woeë ze 'n sjpeciaal pekske vur mich neerlag: 'n plastic hoesje mèt raoze blumkes woeë-in 'n gordeltje, 'nen badsjtóffen dook en 'n menstruatiebukske zote. Ich vóng det hoesje erg net, en die badsjtóffe deuk had ich waal geregeld aan de wasdraod zeen hange, aevel ich bleef dao verder neet beej sjtil sjtaon, ömdet ich wis det ós mam die nuuedig had. Ze hónge dök te druuege tösse twieë lakes, zoeëdet ós bure neet kóste zeen det d'r emes in ós femielie óngesjtèld waas gewaes, aevel ouch det had ich pas later in de gate. 't Deurde nag veer jaor ieër ich det pekske in ós mam ziene kleierkas nuuedig had.
Op de middelbare sjoeël kreeg ich pas 't ganse verhaol te huuere, mèt det van 't doon d'r beej en mèt de oetlek euver de erectie die daoveur nuuedig waas. De nónne hadde vur de veurlichting 'n apart emes ingeheurd, want zeej sjnapde waal det ze det vak zelf neet kóste gaeve. Ze ware begin jaore sestig waal zoeë
| |
| |
niejerwèts öm in te zeen det zó 'n veurlichting beej de opleiding huuerde. Vur mich waas vuuel nie, aevel sommige maedjes gaapde huuerbaar öm aan te gaeve det ze det allemaol al lang wiste.
Mien lief verangerde. Ich bekeek mich det waal, aevel ich kreeg angere regels en die kós ich neet zoeë good plaatse. De rök die ós mam zelf neide, woorte langer. Ich meugde neet mieër in buim klumme. Ich meugde saoves neet mieër allein gaon fietse. Ich meugde neet mieër op de grónk gaon zitte. Ich woort oet de sjlaopkamer van de jóngere kinger gehaold en kreeg 'n kamer same mèt mien zuske det ouch aan 't verangere waas. Ich merkde det ze angers mèt mich öm ginge en dao wis ich mich gènne gójje raod mei. As d'r kammeräöj van mien breurs beej ós thoes kwame, meugde ich d'r neet beej gaon zitte. D'r woorte mich dinger gevraog die mich angers noeëts gevraog woorte. Mèt wae zoots se in de bus? Mèt wae bös se nao hoes gefiets? Ware d'r jónges beej? Waas se allein mèt Henk? Bös se drek oet sjoeëel nao hoes gekómme? Waas d'r emes
| |
| |
beej dich wie de sjeikundelieëraar dich die prove deej oetlegge? D'r woort 'n moeër öm mich haer gebouwd en ich had det waal in de gate aevel ich sjnapde d'r niks van.
Wat merkde ich zelf van de seksualiteit die zich geleidelik in mien lief binneduujde? Ich vóng de greuj van mien borste waal sjoeën. 't Ging lanksaam, aevel det beveel mich waal. Ich wis hieël zeker det ich ze aan nemes meugde laote zeen. As ich d'r zeker van waas det nemes binne kós kómme, deej ich opgerolde zök ónger mien hemp öm te kieke wie det zól sjtaon as se grótter woorte. Aaf en toe deej ich mien bluuske en hemp oet en keek nao mien beginnende bölkes. Ich vóng det nao mich zelf kieke waal plezerig, 't goof 'n kietelig geveul, det ich daoveur neet kènde. Mèttegang had ich floep, want de deure van de sjlaopkamer kóste neet op sjlaot, ich mósde dus mienen eige waakhónk zien.
Door de literatuur kreeg ich pas erg in 't ein en anger. Wie ich te groeët waas gewaore vur de kingerbeuk, begös ich rap mèt 't echte
| |
| |
werk. Ieërs loos ich nag tamelik ónsjöldige beuk oet de sjoeëlbibliotheek van de nonne. Sjrievers wie Marie Koenen en Felix Timmermans sjtónge dao, woeë zelfs 'n preutse en tegeliekertied kwaoddinkende non van negetig jaor nag neet ein verkieërd waord had kènne vinge. Ich lieërde d'r aevel ouch de groeëte negetieënde-ieëwse sjrievers kènne mèt eure zjweverige en toch kietelende besjrievinge van geveules. Ich loos euver hoere, sjansers en sjuunsmarcheerders in Sara Burgerhart en in La dame aux camélias, en woort gepreze door mien elders en de nonnen ömdet ich zó 'nen echte literatuur loos, en gèn dunne bukskes oetzóch vur de literatuurlies. Ich vulde mienen boek kloppe wie ich in Ik en mijn speelman van Aart van der Leeuw loos wie 'nen inveliede mins sjtiekem keek as 'n vrouw eur toete deej wasse. Det book sjtóng ouch in de sjoeëlbibliotheek, waarsjienlik had de bibliotheeknon det noeëts oetgelaeze, angers waas det vas en zeker gecensureerd.
Al rap had ich neet mieër genóg aan de sjoeelbibliotheek, en ouch d'n openbare bibliotheek, woeë de roeëmse 't ouch vur 't zègge
| |
| |
hadde, had mich te wieënig te beje. Ich begós samen mèt mien broor 'nen eigen bibliotheek. Ich sjpaarde 't busgeld oet door mèt de fiets nao sjoeël te gaon, en koch daovan de niejste beuk oet de Nederlandse literatuur, en die beuk äöpende vur mich 'nen totaal angere waereld. Die ginge op 'n gans angere meneer öm mèt de seksualiteit, 'n meneer die daoveur nag noeëts besjtaon had. Ich koch mich De metsiers van Hugo Claus, Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch en Serpentina's petticoat van Jan Wolkers beej dae Remundsen bookhandel Willems, woeë de katholieke beuk veur in de winkel sjtónge en de revolutionaire beuk van De Bezige Bij achter in de zaak. Van de lieëraar Frans meugde weej de beuk van Sartre en Camus neet laeze, hae goof aevel waal genouw aan wèlke beuk weej neet op de lies meugde zette, en die ginge weej den drek beej Willems besjtèlle.
Ich kèn niks angers zègge den det ich rietsig woort van die beuk, neet allein door de nie taal die mich has d'n aom aafsneej en de nie óngerwerpe, d'r kwame ouch richtig lichamelike reacties los. Weej ware 'n klein gruupke
| |
| |
maedjes det interesse had in literatuur, en weej gove de niejerwètse beuk aan ein door. Van de nonne meugde weej die beuk neet laeze, dus verborge weej ze alzelaeve ónger de lessenaer, woeë weej ze loze as ós de lesse begóste te vervaele. Tiedes de handwerkles kwaam ein van mien vriendinne oet beej 'n pittig sjtök oet De Metsiers en begós det veur te laeze, wie de non op ós aafkwaam. Twieë maedjes hele eur efkes taege, weej sjmete drek 't book oet de raam zoeëdet 't neet in heng veel van die non, want angers woorte weej zeker gesjors. Door eur kap had ze neet genouw gezeen wat d'r gebeurde.
Óngerein ware weej lollig en niks sjtiekem euver ós lief. De maedjes die óngesjtèld ware heufde neet mei te doon mèt de gimmesjtiek, dus ware d'r altied vuuel maedjes óngesjtèld. De gimmesjtieklieëraar leet 't waal oet ziene kop öm det te controlere. Weej lachde dao hertelik öm. Wies mien zestieënde lachde ich mei en sjpulde döbbelsjpel: ich had nag neet
| |
| |
èns mien ieërste ‘roeëje vlak’ gehad. Weej ware gruuets als weej vur d'n ieërste kieër 'nen bh droge, en perbeerde d'r 'n klein sjtökske van te laote zeen. 'n Knöpke extra aop, wies de nonne d'r get euver zagte.
Jónges meugde d'r neet beej zien. Weej hadde sjoeëlfieëste zónger jónges. De sjoeël waas vur jóngesvleis gans aaf te sjloete. As de sjoeël oetging, sjtónge d'r jónges van het college oet de buurt boete te wachte, aevel de nonne ginge demonstratief beej de paort sjtaon en de maedjes die gesjnaajd woorte mèt 'ne jóng kóste thoes 'nen breef verwachte.
Ich fietsde zestieën kilomaeter op en aaf van Belvend nao Remund. Mien breurs fietsde sjneller den ich, dus mósde ich 'n groeët sjtök allein fietse. Op d'n haerwaeg maakde det niks oet: 't ieërste gedeilte leep door de bös en fietsde weej nag same, en daonao kwame d'r maedjes oet de Ruiver en Zjwame d'r beej die aeve lanksaam ware wie ich. Aevel op d'n truukwaeg fietsde ich 'n gans eind allein door de bös, as de maedjes oet Zjwame en de Ruiver
| |
| |
ware aafgehäök. Beej de Sjelkesbaek, tösse de Ruiver en Belvend, sjtóng dök 'ne potloeëdventer. Einzaam, net wie ich, tösse de sjtruuk, mèt daen aopenhangende beige raegenjas dae bliekbaar euver de ganse waereld door neksfieters gedrage wuuert. Ich bön beejzeend en mien ouge zien op laeze gerich, dus heb ich noeëts neet good kènne zeen wat vur 'ne piemel dae kaerel eigelik had. Mesjien had e d'r waal 'n lollige sjtrik ömhaer gedaon, wie 'ne vrind det later in Amsterdam vur mich deej. Ich heb dao mien elders noeëts niks euver gezag, want angers meugde ich neet mieër nao sjoeël fietse.
Weej zjwómme dök in de Maas. D'r kwaam dao 'nen ajere man oet de Ruiver dae mèt ziene wage wies aan de Maas reej, en zich den ging wasse in 't Maaswater, in 'n groeëte óngerbóks mèt zó 'n wieje piepe det mien zuske en ich ózze lach neet kóste inhaje as weej zien oetgezak grei zoge. Weej doke den maar efkes wèg 't water in, want weej huuerde det neet te zeen, laot sjtaon d'r öm te lache.
| |
| |
Op 'ne zekeren daag kwame d'r 'n paar huzer verder nie bure woeëne. Ze hadde jónges en maedjes van miene laeftied. Ein van de jónges had al 'n vriendin, terwiel hae pas 'n jaor of zestieën waas. Mien aadste zuske en ich en mien twieë breurs ware èns aan 't zjwumme in de Maas wie de buurkinger mèt 'ne groeete roejboeët naevekwame. Ze vroge of weej mei wólle. Dus heze weej ós in d'n boeët. D'r waas limonade, 'ne transistorradio, toasjes mèt kieës. Weej roejde nao Kessel toe, nao de grindgater. D'n buurjónge sjtapde mèt zien maedje oet, leep 'n eindje verderop wies weej öm neet mieër kóste zeen. Weej dansde beej de radio. Toen 't sjtèl truukkwaam, roejde weej truuk. Van wied aaf zoog ich det mien elders beej de plaats sjtónge woeë weej ware ingesjtap. Weej krege ze flink euver ós klungels en weej woorte oetgehuuerd. Wie weej in daen boeët gezaete hadde. Waoröm weej zoeë lang ware wèggebleve. 't Ware dezelfde vraoge die ze mich tieën jaor geleje ouch hadde gesjtèld, aevel toen wis ich nag neet wat ze d'r mèt bedoelde. Nów wis ich det ich mich mósde sjame. Ich had in 'n badpak in 'nen boeët
| |
| |
gezaete, ich had mich veureuver gebuuk zoeë det meugelik de hèlf van mien toete te zeen ware gewaes, mesjien had ich mich waal laote aje, mesjien waas ich ouch waal de sjtruuk in gegaon wie daen buurjóng. Zelfs vur de gedachte det 't meugelik had kènne zien kreeg ich sjtraof. Twieë daag binne blieve en wied beej de buurjónges oet de buurt blieve.
Ich verloor mien ónsjöld door die achterdóch. Ich woort mich bewus det ich nag maag waas en det ich det zoeë mósde behaje. Doordet d'r aan ein sjtök door op mich gelet woort, ging ich mich 'n besjermende houding aannimme. Ich begós as vanzelfsjpraekend kaerels en jónges te wantroewe, en te vermieje det ich örges allein mèt eur waas. Ózze pap, de nonne, de rector van de sjoeël, de pesjtoeër, ós mam, ze hele mich allemaol veur det ich get te verdeidige had det aan ein sjtök door belaag woort door de boetewaereld. Ze verge- | |
| |
leke 't nag net neet mèt 'nen oorlog, aevel det beeld deej mich sjterk dinke aan de jach. Kaerels zitte achter dich aan, kaerels wille dich hebbe, kaerels wille dich vange, kaerels wille dich sjtrikke, kaerels sjete op alles. Ich mósde ónsjnappe aan dit gevaor. Kaerels woorte mich veurgehaje as waezes die zichzelf neet kóste inhaje as se ze eimaol get ruumte hads gegaeve. As ze eimaol hitsig ware, ware ze vur alles vaeg. 'n Bietje toelaote, 'n muulke, en de waas al verlaore.
Wat vur wäörd gebroekde de opvoeders eigelik? Weej hadde 't zelf euver piemels en päöl, aevel 't waord ‘kut’ gebroekde weej neet. ‘'t Gaetje’ waas waal gewoeën. Neuke lieërde ich as waord oet de beuk, aevel in 't plat hadde weej 't euver boemze en soppe. Ich mein mich ouch waal èns ‘sjietze’ gehuuerd te hebbe. Vur vraemp gaon ware leuke oetdrökkinge: hae flöt ouch neet woeë hae wónt, hae pis boete 't pötje. Verder weit ich det neet mieër zoeë good. Weej woeënde boete 't dörp, ich kreeg van die dinger neet vuuel mei, ich waas erg braaf en vastelaovend vierde ich neet. Wie ich
| |
| |
d'r mei te make kreeg, waas ich al verhoes oet Limburg. De opvoeders gebroekde ömsjrievinge en weitesjappelike wäörd. Vagina, penis, erectie, penetratie, coïtus, menstruatie. 't Sjoeënste wat 'n vrouw haet, de mannelikheid, 'nen opgewónden toesjtand, de leefde bedrieve, de vrouw haet eur daag.
Ich bön gaon sjnappe det d'r in de taal van de kèrk wäörd ware die 'n döbbele beteikenis hadde. Op vriedig mósde de geluivige zich ‘onthouden van vlees’. Op vriedig dus vès aete en gèn vleis beej de petatte. Aevel ich bön d'r ouch hieël zeker van det d'r ouch bedoeld woort: neet boemze, dus gèn ‘vleselijke gemeenschap’, wie pesjtoeër det neumde.
Ós mam vertèlde mich èns, wie ich al groeët waar, det d'n daag vur euren trouw de pesjtoeër naeve kwaam. Hae vertèlde eur wat eur sjtóng te wachte en zag det d'r vur 'n katholieke vrouw maar dreej raejene ware öm eure mins te weigere: as hae 'n sjtök in de laaj had, as zeej krank waas. De derde raje bön ich vergaete, en ós mam is al jaore doeëd. Zeej kreeg nege kinger - ózze pap waas noeëts zat, ós mam goeëjde krank zien wied van zich aaf
| |
| |
en mèt die derde raeje zal 't ouch waal geklop hebbe.
Ich ging op alle waarsjuwinge in mèt 't idee van nemes kump mich te nao. Terwiel mien lief wie langer wie mieër vrouweliker woort en sjoeëner, wees ich iddere jóng aaf dae perbeerde mèt mich te sjanse. In de kefee woeë weej tiedens de pauzes tösse de lesse door waal kwame (as 't ós tenminste gelök waas öm aan de sjpienzende ouge van de nonne te ónkómme), kwaam ich de vrinde van mien breurs taege. Ich waas d'r gruuets op as ich daonao breve kreeg van jónges die verleef op mich ware gewaore, as se aevel mèt mich wólle aafsjpraeke goof ich neet thoes. Ich haolde ze ieërs aan en sjtoeëtde ze den aaf.
Wies det ich nao Amsterdam kós gaon öm d'r te gaon sjtudere. Mien elders regelde det 'n aje tante mich dao get in de gate heel, en id- | |
| |
der bezeuk op mien sjtudentekamer controleerde. Ich woeënde neet beej eur in hoes, ze kós aevel waal beej mich nao binne kieke as ze oet eur raam hóng. 't Deurde inkele waeke en 'n óntgroening lank ieër det ich mich los ging veule van det roeëmse juk. In die waeke gebeurde mich det in 't Vondelpark. Aevel ich merkde ouch wie mekkelik 't eigelik waas öm mèt jónges öm te gaon zónger ze drek as jónges te zeen.
Ich begós in te zeen det ich gebuuk ging ónger 'n roeëms zondebesef nag vurdet de zung ware begaon, en det det wies nów toe idder normaal ömgaon mèt jónges in de waeg had gesjtaon. Vur 't ieërs sins de bewaarsjoeël kreeg ich wir óngerwies mèt maedjes en jónges doorein. 'n Normale, gewoeëne verhouding mèt jónges kwaam wir in zich. Ich kós beej wieze van sjpraeke in alle ónsjöld wir Bennie mienen baom laote zeen.
Toch bleve mien elders op sjerp sjtaon. Wie mien tante èns doorbreefde det d'r 'nen hieër op mien kamer waas gewaes, ware mien elders zoeë oet euren doon det ze in de wage vloge en rap nao Amsterdam reje öm mich te redde.
| |
| |
Zeej drope aaf wie ich eur zag det daen bezeukenden hieër 'ne netten bookhandelaer waas gewaes dae mich 'n pekske sjtudiebeuk had gebrach. Dae waas d'r inderdaad ouch gewaes, naeve dae flierefluiter dae mien tante waal degelik had gezeen. Vanaaf daen tied kwame d'r pas vrinde op bezeuk as mien tante neet mieër oet de raam hóng.
Ich goeëjde alles van mich aaf wie 'ne vlinder dae oet zien póp kruup. Ich verloor mien geluif en waas neet mieër maag. 't Ein had mèt 't anger te make. 't Geluif woort ich 't ieërs kwiet, naodet det op de middelbare sjoeël tiedes de gesjiedenislesse al äörtelik de zak had gekrege, neet door de lieëraar maar door de lesse van 't verleje zelf. Wie ich in Amsterdam 'ne verkingsen aje van dage lieërde kènne, wis ich zeker det 't kwats waas öm te dinke det d'r 'ne geis en 'n lichaam waas, en det de geis zich beej d'n doeëd losmak van 't lichaam öm al of neet nao 't heejnaomaals te gaon.
Mèt mien ieërste vriendje vreejde ich waal, ich durfde aevel 'nen hieëlen tied neet alles te gaeve. 't Verzónne verhaol euver 't bizónger van het maag zien is zoeë versjtrengeld
| |
| |
mèt 't katholiek geluif det det neet gemekkelik vèlt te doorbraeke. 'n Geluif det al mieër den twintig ieëwe bewaert det maag zien de hoeëgste vorm van vrouwelikheid is, en det idder lekker geveul beej seks veroeërdeilt en as zung besjouwt, is in inkele waeke Amsterdam neet d'r oet te kriege. Ich weit nag wie erg det ich van de wies waas toen 'n Amsterdamse collega-sjtudente mich pats boem toevertrouwde: ‘Ich heb net toch zoeë lekker geneuk.’ Mien vrindinne lieënde van ein de pil, as ze die toevallig vergaete ware. Ich kreeg 't zelfde geveul wie op de middelbare sjoeël wie ich nag neet óngesjtèld waar aevel d'r waal al euver meipraotde. Nów lachde ich mei euver de verhaole van 'ne sjnelle wip, aevel mien wiesheid kwaam oet de beuk.
Ich sjeide pas oet mèt de vreejblievende kös- en aajpartieë wie mien vrindje 't oetmakde. Ich besjloot toen det hae d'n ieërste mósde zien mèt wae ich nao bèd waas gegaon, en dao kós hae inkómme. Mien elders krege toen efkes geliek: 'n bietje toelaote, 'n muulke en hae sjtóng al sjtoksjtief gereid öm te vergaete det 't mèt ós neet mieër aan waas.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd