Heden ik, morgen gij

[p. 8]

24 Maart 1934

Beste Snellen,

Inderdaad zag ik nog al op van je brief. Wel wist ik dat je in Spanje zat met je vrouw, maar ik dacht dat je 't te druk zou hebben met de sinaasappelen en de cactussen en de andere couleurs locales om je daar ter plaatse de doornenhaag te herinneren die mijn vriendenhart placht af te sluiten.

Maar dan was daar ook de heer Wevers! Een toepasselijke naam als het er om gaat, een doornenhaag opnieuw toegankelijk te maken.... Kom, kom, zoo'n vaart loopt het ook niet. Ik vond jou altijd een geschikte kerel, met te veel temperament om echt talentvol te zijn en te veel talent om beroemd te worden, al schijnt je dat wel aardig te lukken den laatsten tijd.

Uit je brief en je aanwezigheid in die verre contreien maak ik zelfs op, dat je alle ingenieurs-aspiraties er aan gegeven hebt om je geheel op literatuur toe te leggen. Bij mij net andersom. De verzen die ik nog wel publiceer en die, onder ons gezegd, alleen maar mijn lachlust opwekken, zijn alle afkomstig uit een vroegere periode, toen de doornenhaag nog wel eens bloem droeg. De laatste 5 jaar schreef ik niets, en ik zit nu een beetje uitvoerig aan dezen brief te peuteren alleen om mezelf te bewijzen, dat ik 't nog wel kan. Daartegenover staat, dat ik m'n beroep trouw ben gebleven en een baantje bij de havenwerken alhier heb, d.w.z. ik kijk toe hoe de bazaltblokken nog steeds zwaarder blijken dan water, iets wat jij in je mousserend zuiden langzamerhand wel vergeten moet zijn. Verder vegeteer ik. Dat ik niet heelemaal in orde ben, bewijst mijn slapeloosheid, maar ik zou je niet kunnen aangeven, in concreto, wat er eigenlijk aan scheelt. Het is hier een gat, ik heb hier geen vrienden, ik ben nog steeds ongetrouwd.

Wat je over Spaansche steden en gebouwen schreef lijkt me wel juist. Vroeger ben ik eens een maand daar ge-

[p. 9]

weest, en behalve Montserrat, de Greco's, en de natuur, die tenslotte overal mooi is, heb ik geen indrukken van beteekenis meegenomen. Het volk is er een, dat eeuwen dood reeds, plotseling aan 't rotten en 't gisten is geslagen, interessant voor een technoloog, maar niet voor een c.i. zooals ik. Dan: de señorita's waren mij te koolachtig; dat zwart zou je er ook wel af kunnen vegen of krabben, meende ik, en dan met die Moorsche vadsigheid er over heen: op hun dertigste jaar al ingebalsemd onder het masker van een vervette jeugd: een typisch statisch volk. Oude gebouwen, ruïnes, Moorsche incluis, doen mij alleen wat in het daarbij passend milieu, in een of ander natuurhoekje, waar de tragiek der vergankelijkheid beter wordt gedemonstreerd dan door asfalt, versch gepoetste Spanjolenschoenen en corridaplakkaten. Een ruïne is een vanzelfsprekende overgang tusschen organisch en anorganisch, natuur en menschenwerk, chaos en orde, maar zoo'n kathedraal van Burgos in die omgeving is een kunstmatig geconserveerde antiquiteit, net goed genoeg om onder een stolp te zetten met een kaartje erbij.

Nu ik hier op doorga, valt me in eens in, waarom ik met jou nooit intiem ben geworden. Het schijnt me toe, namelijk, dat ik aan menschen een soortgelijken maatstaf aanleg, en dat ik me pas zonder voorbehoud voor iemand interesseeren kan, die eveneens een tusschenvorm vertegenwoordigt, iemand die niet gemakkelijk te classificeeren valt. Wat jou betreft: ik bedoel daarmee allerminst dat ik je onbeduidend zou vinden, maar je bent éendimensionaal, je valt niet af en toe in afgronden van je zelf (die er misschien wel zijn), je zult nooit raadsels opgeven en wellicht ook geen raadsels oplossen, je bent óf een stijlvol gebouw, tot in je brieven toe, zooals nu al weer blijkt, of een (in laatste instantie niet minder stijlvolle) bergtop; de overgangen daarentegen, de buitenbuurten, de gezellige omwegen, de zelfkant, de zwijnenkotten, in één woord: al het klein en geniepig gedoe daar waar de mens op de natuur botst, en zich, in en door

[p. 10]

die botsing ontbindend, listig en vuil en brokkelig wordt, dat ontgaat je.

In deze opvatting, die ik allang onbewust huldigde, word ik nog gestijfd, door wat je me over den heer Wevers meedeelde. Hij denkt net zo over Spaansche steden als jij, schreef je. Wel, wel! Denkt de heer Wevers over Spaansche steden? Hoe roerend! Omdat ik weet, dat jullie nooit echte vrienden zijn geweest of zullen worden, kan ik je wel verzekeren, dat me deze gedachten van den heer Wevers uiterst suspect voorkomen. Was je vrouw erbij, toen hij dat zei? Probeer hem eens te doorzien, als je niets beters te doen hebt in het zonnige klimaat. Probeer eens af te dalen in dat ruïneachtige keldertje ergens onder in zijn ziel, als hij deze tenminste niet heelemaal afgeschaft heeft. Maar ik ben bang, dat je, ook al mocht dat interieur nog bestaan, 't toch niet vinden zult. Dat je met hem in één hut den nacht door kon brengen zonder 'm te herkennen: ook al weer typisch. Voor jou misschien, maar zeker voor hem! Als je mij dit geschreven had zonder namen te noemen, als je mij had gevraagd: ra, ra, wie is de man met wien men enz., dan zou ik onmiddellijk gezegd hebben: Wevers.

Is hij overigens op reis of heeft hij daar een baan?

Het geval met Annie is natuurlijk droevig - maar ik sta er ver buiten, al jaren. 't Verwondert me intusschen niet, dat het gebeurd is. Alweer: wie is de man, wiens vrouw of verloofde of concubine zich na eenige jaren samenleven plotseling van kant moet maken? Antwoord: Wevers, Wevers.

Mijn groeten hoef je hem niet over te brengen.

Genoeg voor vandaag. Schrijf nog maar eens.

Je

Evert van Millingen