|
| |
| |
| |
Marcus Curtius.
Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Appius, Martius.
WAt drukt uw ziel myn Heer, dat gy, steets vol gedachten,
U zelve pynigt, door zo veel verborge klagten?
Ach! vraagt gy, Martius, naar de oorzaak van myn leet?
Daar gy den droeven staat van 't zuchtend Rome weet,
Daar alles sneuvelt, en de dodelyke dampen
Der helsche kolk de Stadt stort in een zee van rampen;
Daar wee, op weeklagt, ons het hart doorgrieft, en scheurt,
En vraagt gy noch waarom myn ziel dus klaagt en treurt?
Meent gy dat my den gloed der pest, zo fel ontsteken,
Geen schrik kan baren, daar het al om hulp komt smeken?
Of houdt gy my van ongevoeligheit verdacht?
Dat ik de plagen van myn Vaderland niet acht?
Vergeef my, dat ik zulk een oordeel zoude stryken,
Myn Heer, gy gaaft daar van den Staat wel andre blyken,
En na dat gy het hooft van 't magtig Rome wiert,
Ziet men den vrede alom op 't wenschlykst hier geviert:
| |
| |
De Stadt geveiligt, door een loffelyk regeren.
Ach! had de hemel deez' verwoesting willen keren,
Nooit had ons Vaderland geruster staat beschouwt
Dan nu, daar Romes Raad 't gezach u heeft vertrouwt.
ô Neen! wie zoude uw deugd en goedtheid dus belagen!
Maar 't deerlyk woeden van deez' doodelyke plagen
Geeft u, ('k beken 't) wel reên dat gy uw klagten stort;
Maar baat het iet, myn Heer, wanneer men klaagt of mort?
De Goôn beschuldigt, en hen verder gaat verstoren?
Wie weet toch de oorzaak van hun grimmigheit en toren:
Het menschdom zelve blaast der Goden gramschap aan:
Deez' zyn rechtvaardiger dan wy, wanneer z' ons slaan,
En hunne bliksems op de wereld neder zenden.
Laat ons, geduldig, 't eind' afwachten dier elenden.
De Goden geven aan de wanhoop geen gehoor.
De Godspraak, t' onzer hoop gehoort in 't heilig koor,
Wordt ligt vervuld, als wy het minste daar op denken.
Ach! dat de hemel ons die gunst eens wilde schenken!
Gy weet hoe Curtius nog op deez' eigen dag
Zal tonen, wat de zucht voor 't Vaderland vermag.
Ligt treft hy't wit der Goôn, tot heil van 't zuchtend Romen,
En doet hun zegen weêr op al ons smeken komen.
Neen; vlei my met geen waan.
't Is uit met Rome, 't is met onzen Staat gedaan.
De hemel sluit het oog voor ons geween en klagen!
Men hoopt vergeefs naar 't eind dier jammerlyke plagen:
Hoe duur, hoe kostelyk staat ons dat wachten niet,
Daar 't kwaad elk ogenblik vergifte dampen schiet!
Ontrukt den zwakken Staat zyn helden door dit woeden!
Ach, Martius! wie zal haar redden, wie behoeden?
Wat zegt de Godspraak? eischt zy menschen bloed? ô neen!
Het Godendom, hoe wreed, wraakt deze haatlykheên:
Het is iet anders dat tot ons behoud moet strekken.
Let op den zin, en merk of gy zulks kunt ontdekken.
| |
| |
Indien gy 't eind' dier Plaag beöogt,
Wik dan, ô Rome! uw Staatsbelangen.
De Poel moet van uw hand ontfangen
Dat geen waar door gy 't meest vermoogt
Dan zal de grond zig weder helen:
Der Goden gunst uw Staat weêr strelen.
Zie daar, gy weet nu wat tot heden is geschiet.
Wat wierp men in de kolk tot die vervulling niet!
Maar alles vruchteloos: het heeft niets kunnen baten.
Men is, als radeloos, van 's hemels hulp verlaten.
En dat, waar door den Staat het allermeest vermag,
Is ons zo klaar nog niet gebleken tot deez' dag.
Dees oordeelt dus, 't welk weêr een ander zal bestryden.
Terwyl de Stadt vast zwoegt in zulk een bitter lyden,
Laat Curtius vergeefs....
Uw zoon komt herwaarts aan.
| |
Tweede tooneel.
Albinus, Appius, Martius.
MYn Vader, ach! wat moet myn mond u doen verstaan!
De wrede hemel drukt den Staat met felle slagen.
De Zuilen vallen die hem moeten onderschragen;
Camillus, die tot nu, door een onsterflyke eer,
In 't oog van Romen blonk...
ô Wrede Goden! wilt gy Rome gants verdelgen?
En moet het dod'lyk graf dan all' 's Lands vadren zwelgen?
| |
| |
Waarom my dan gespaart? ô al te droeve slag!
Romeinen! welk een Held verliest gy deezen dag!
Myn Heer, 'k zie Curtius.
| |
Derde tooneel.
Appius, Curtius, Albinus, Martius.
Myn Heer; betreur met ons's Lands algemenen Vader.
Dien tweden Romulus, dien redder van den Staat,
Dien schrik der Gallen, en ons aller Toeverlaat,
Al om roemruchtig door een reeks van oorlogslagen;
Die Held is 't Vaderland voor eeuwig ook ontdragen.
Helaas! wat slag myn Heer?
Stort dan de Hemel all' zyn plagen op ons neêr!
Moet Rome dan te gronde? ô neen! komt laat ons spoeden;
Men vlieg ter doot, om dus het Vaderlant te hoeden.
Wel aan myn Heer, ik rek myn dagen langer niet.
Dit is het uiterste uur dat gy my by u ziet.
't Is beter dat wy voor het heil van Rome sneven,
Dan dat 's Lands Vaderen dien droeven dootsnik geven.
Maar zo myn laaste bede iets op uw ziel vermag,
Troost dan myn Moeder in dien dodelyken slag.
Laat haar uw dierbre zorg en achting nimmer derven.
Zy mist haar troost en heul nu teffens door myn sterven.
Herstel dit wreed verlies dat my de ziele ontrust.
Ik was al haar vermaak, haar hoop, haar levenslust,
Die door veel tederheên haar hart en boezem griefde.
Tegen Albinus.
En gy myn Heer, geniet nu 't voorwerp van uw liefde.
| |
| |
Ik laat de Minnares, die beide ons heeft bekoort
Met vreugde aan u, wyl die met regt u nu behoort.
Wy streden om dien prys: gy kunt die nu genieten,
En zien het einde van uw droeve zielsverdrieten.
Ik wensche u meêr geluk, min fierheit dan zy my
Betoonde, en dat gy thans van haar verwinnaar zy.
Maar laat haar, 'k bid het u, naar myne doot dit weten,
Dat zy, ondanks deez' daat, myn hart nog heeft bezeten.
Dat, trots de fierheit, en haar onverzetbren zin,
Ik haar getrouw bleef, en nog tot dit uur bemin.
Hen beide omhelzende.
Tegen Appius.
Vaar wel myn Heer, houd my in uw gedachten.
Herdenk myn bede. ik zal uw aller heil betrachten.
Gy zult den Staat wel haast geredt zien uit deez' noodt.
Wy gaan, om alles te bereiden tot die doodt.
| |
Vierde tooneel.
Appius, Albinus, Martius.
ô GOden! schept gy in dit offer dan behagen?
En moet zyne ondergang het eind' zyn onzer plagen?
| |
Vyfde tooneel.
Tiberius, Albinus, Appius, Martius.
Myn Heer, dat u heel vreemd in de ooren klinken zal.
| |
| |
Zie Curtius ontdekt. zyn Moeder, niet te keren,
Zoekt heul by yder om de doodt haar 's zoons te weren,
En ylt, vol angst en schrik, al klagend naar dit hof.
Word ons nog meerder stof
Van angst en droef heit door het Godendom beschoren?
Wie is 't, Tiberius, die zulks aan haar deed horen?
'k Heb 't alles onderzocht, maar niets hier van verstaan.
‘Helaas! myn waarde vriend, 't is met myn hoop gedaan.
Ik kan dit voorval niet begrypen, of beseffen.
Deez' t' zamenkomst, zal hem tot in de ziele treffen.
Zal ik dit weren? neen, de tranen die zy stort,
Zyn onberispelyk, ja, 'k deed natuur te kort.
Wel aan, myn Zoon, gy zult dit Curtius doen weten:
Ontdek zyn hart, en zie of hy haar kan vergeten?
Of hy volstandig blyft voor 't moederlyk geweldt.
Myn plicht roept my by 't lyk van Rome 's grootsten heldt.
Tiberius, gy zult my zyn besluit doen horen.
Ik schuw dat jamm'ren, dat my 't harte zou doorboren.
| |
Zesde tooneel.
Tiberius, Albinus.
IK sta verbaast myn Heer.
Ik beef van toorn en schrik.
Helaas! wie baarde my dit haatlyk ogenblik?
Wie heeft hem hier ontdekt, en zyne zorg verraden?
Tiberius, hy zal haar tranen niet versmaden.
| |
| |
'k Zie hem herleven tot belemm'ring myner min.
Verban de wanhoop uit uw zin,
Die ons de ziel ontrust, en 't minste nut kan geven.
Neen, laat ons dit gesprek, zo haatlyk, eer weerstreven.
Maar 'k denk niet dat hy dus zal wanklen in zyn eer,
Schoon hy zyn Moeder op het hoogst bemind myn Heer.
De zucht tot glorie zal die drift volstandig styven,
En door dien hertstocht zal hy wel verwinnaar blyven.
Wat vleid gy my: zou hy een Moeder wederstaan?
ô Neen! dat jammeren, dat zuchten, dat getraan
Is hy niet machtig om zo wreedt te wederstreven:
Dit is myn vrees: dit doet myn ziel door wanhoop beven.
Wel aan, zo duld dan niet dat dit gesprek geschied.
Men prikkel hem door de Eer, dat hy haar byzyn vlied.
Men doe hem het gedrag der helden eens beseffen,
De ramp van 't Vaderland, en wat nog meer kan treffen
All' ed'le zielen, en een glorieziek gemoedt.
Volg dezen raadt. bewerk zyn val op dezen voet.
Ontsla u van die zorg; laat my de zaak bestieren.
Ik zweer, ik zal uw min in 't eind doen zegevieren.
Neen, ban dien snoden raadt voor eeuwig uit uw zin,
Zo schandlyk voor myn Eer, en de uwe, en myne min.
Zoude ik, door zulk een daat myn naam die smet aanwryven?
Myn Medeminnaar in dat doodlyk opzet styven?
Niet om myn Vaderland te redden uit deez' noodt,
Maar om myn liefde? neen: beschouw my niet zo snoodt.
Wie weet of wel zyn doodt den ramp der Stadt zal weren?
Neen, wil hy sterven, 'k zal hem in dien loop niet keren;
Maar kiest hy 't leven, op het Moederlyk geween,
Ik laat dit ook aan hem; 'k mislei hem niet, ô neen!
Hy blyve in vryheit: 'k maak my aan zyn doodt niet schuldig;
'k Bezoedel niet myn naam, maar wacht het eind geduldig.
| |
| |
Myn lot hangt van hem af: volgt hy zyn Moeders raadt,
En worde ik door een keur te haatelyk versmaat,
Ik zal dan zien of ik der Goden eisch kan treffen,
Om Rome van die plaag, die haar zo drukt, te ontheffen.
Verlaat dat opzet. Neen: de Goôn zyn niet zo wreedt.
Hoor my, en redt u zelf uit al dat hartenleet.
Hoe! Is myn raadt daarom onwettig in uw oordeel,
Nu gy by dit gev al beöogt uw eigen voordeel?
Klinkt u dees daadt zo snoodt en haatelyk in 't oor,
Als gy hem aanzet tot het geen hy zelf verkoor?
De min staat alles vry; dies wil u wel beraden:
Uw liefde, en zyne doodt, zyn teffens ed'le daden:
Want schoon hy 't leven al eens vruchtloos heeft gespilt,
Hy ziet zyn roem daar door ten hemel opgetilt.
Gy door die daat geredt, en eind'lyk overwinnaar:
Behou u, door de doodt van zulk een medeminnaar,
Die ligt het Vaderland 't verhoopte welzyn baart.
Zy beide zyn niet één maar meerder levens waard.
Neen: laat hem 't Godendom bestieren, 'k zal 't niet weren.
Ik voeg my naar hun wil. ga heen, en doe hem keren.
Ik wil den uitslag zelf uit zynen mond verstaan,
En zien waar toe zyn geest in 't eind zal overslaan:
Of my de doodt, of wel het leven zy beschoren.
ô Neen! ik wil hem zelf eerst horen.
| |
Zevende tooneel.
ô GOden! die het al doorziet,
Verhoort myn bede, en myne wenschen.
Maak my de zaligste aller menschen,
Weerstreven ze uw besluiten niet.
| |
| |
Laat Curtius tot redding spoeden.
Vergun aan hem die zegepraal.
Geef dat myn liefde eens ademhaal.
Wil Rome en myne min gelykelyk behoeden.
Maar zagt Albinus, ei! beraad
Wat gy den hemel af durft smeken;
Is het de min die u doet spreken,
Of 't groot gevaar van Romes Staat?
Gy kunt de Goden niet bedriegen.
Zo gy het heil van Rome zogt,
Gy zaagt waar door zy 't meest vermogt,
En zou dan, tot haar hulp, dien jammerpoel invliegen.
Maar weet ik wel der Goden wil?
ô Neen! 't is hachlyk dit te wagen.
Myn min is zeker. 't eind dier plagen
Onzeker, en noch in geschil.
De liefde trotst zelfs alle noden.
En schoon de pest het al vernielt,
Zo heerscht die hartstocht, en bezielt
Al 't menschdom, schoon het land werd overstelpt met doden.
Goôn! stort my uwe wysheit in,
Tot wiens behoud ik my zal keren.
Moet myne doodt dees ramp niet weren,
Zo gun my 't voorwerp myner min.
Maar 'k hoor gerugt: hy komt. ô hemel! hoor myn zuchten:
En kan 't bestaan, laat hy zyn 's Moeders byzyn vluchten.
| |
Achtste tooneel.
Albinus, Curtius, Tiberius.
ô HEld! waar op den Staat alleen zyn hoop nog zet;
Die 't zuchtend Rome, door uw moed, wilt zien geredt;
| |
| |
Een voorbeelt geven aan de volgende geslachten,
En yder nopen om zyn plichten te betrachten;
Hoor, hoe uw glorie, door een onverwachte slag,
Gedreigt wordt, en in 't eind gevaar loopt dezen dagh.
Wat 's dit? wie is 't myn Heer, die myn besluit wil breken?
Uw Moeder zelf, die hier vol rouw om u komt smeken.
Myn Moeder? groote Goôn! myn Heer, wat gaat ons aan?
Wie heefnmy in het hof uw's Vaders dan verraân?
Wie wil den droeven ramp van Rome langer lyden,
En my de zege van haar redding dus benyden?
Zyt gy 't, myn heer, die my dien schonen prys misgunt?
Is 't mogelyk, dat gy van my zulks denken kunt?
Zoude ik door afgunst u dien ed'len daat beletten?
My tegen d'uitkomst van die droeve rampen zetten?
Neen: zulk een snoodheit heeft myn ziel noit kunnen voên.
Zy zyn nog niet bekent die u dien smaad aandoen:
Die u dat heldenstuk benyden: u weerstreven.
Maar zult gy niet voor 't oog dier droeve Moeder beven?
Zult gy haar zien, myn heer?
Helaas! wat droeve staat?
Wat zal, wat moet ik doen? Albinus geef my raad.
'k Vrees voor haar woên, zo gy haar bede wilt verächten,
En voor uwe Eer, zo gy wilt luistren na haar klagten.
Haar tranen zullen u verwinnen, haar geween
Zal u 't meêdogent hart...
Waar wende ik my? waar heen,
Voor dat gezicht, het welk zo deerlyk my zal drukken?
ô Ja! zy zal my de eer en heldenkroon ontrukken.
Het is niet mog'lyk haar in dezen staat te zien.
Neen! laat ons dit gesprek, zo doodlyk, toch ontvliên.
| |
| |
Myn heer, ontzeg het haar... Maar hoe! zal ik wel kunnen.
Zal ik myn Moeder dan die bede niet vergunnen?
Zal ik, die steets alleen haar liefde waardig scheen,
Op 't eind myn 's levens nu versmaden haar geween?
Neen, Curtius, dit moet in uw gemoed niet komen.
Men hoor haar: ja, myn Heer, laat ons't gezicht niet schromen
Van Haar, die my zo waard als 't leven is: ik zal
Onwrikbaar blyven in dit onverwacht geval.
Myn Heer, wil eens beseffen...
Ach! zwyg, Tiberius: ik weet wat my zal treffen.
Maar 't is myn Moeder. Ach!
Ontvlucht haar oog, myn heer:
Denk om het Vaderland, denk om uw naam en eer.
Zal ik haar bede, ja haar tranen dan versmaden?
Neen, 'k wil den haat niet van een Moeder op my laden.
De vloek der Oudren kleeft ons na de doodt nog aan.
Ik wil myn ziel niet met die wroegingen belaân.
De Goôn vervullen licht die toegewenschte plagen.
Hoe! zou dit offer haar met zulk een smet behagen!
Neen, 'k zal door reden haar verwinnen: haar doen zien
Dat zulks tot het behoud van Rome moet geschiên.
Ja, volg uw drift myn Heer. ik wil die plicht niet weren.
Ik wil die liefde, nog dat laast vaarwel niet keren,
Al schoon my de uitkomst van dien daadt niets goeds voorspelt.
ô Neen: 'k heb tot uw rust de zaak dus voorgestelt.
En schoon 't geval al wil dat ge u hier mogt vergissen,
Uw Moeder 't groots besluit weêr uit uw harte wissen,
Daar zyn noch andren, die met Romens noodt begaan,
Zig zullen wagen, en dat heldenspoor opslaan.
| |
| |
Helaas! wat zegt gy? hoe! zoude ik dien roem verliezen?
Zyn hier nog andren, die met my dien prys verkiezen?
En die thans hopen dat myn ziel bezwyken zal,
En zelf wel oorzaak zyn van dit benauwt geval?
Neen: ik herroep myn woordt: 'k heb by de Goôn gezworen
Dat ik myn Vaderland zou redden van hun toren:
Ik zal 't bevestigen, ja dezen dag doen zien.
'k Zal 't Moederlyk gezucht, ondanks my zelfs, ontvliên.
Myn wanhoop, en myn zuchten.
Geregte hemel! ach! hoe zal ik dit ontvluchten?
Wat is myn ziel ontroert.
Besluit, eer 't word te laat.
'k Weet het niet; 'k ben raadloos in dees staat.
Myn ziel, vol kwellingen, kan wikken, noch besluiten.
Hoe zal ik... Neen, myn Heer, ik kan dien last niet uiten:
Ik moet haar zien; het is den laatsten dag dat ik
Haar zal aanschouwen, op dit doodlyk ogenblik.
Doch 'k zal my wap'nen voor haar tederheit en tranen.
Niets zal my van dien weg, die ik my zelf ging banen,
Afleiden: neen, den Staat van Rome moet geredt:
Myne eer bekome noit dien onuitwisbren smet,
Dat ik myne Eeden zo laf hartig zou verzaken,
Myn dier baar Vaderland my zelf onwaardig maken.
Neen, dat het noit geschied'. Maar gy, ô grote Goôn!
Versterk my, daar 'k my zelf ten offer heb geboôn.
Laat me uw orakelstem vervullen door myn sterven,
't Behoud van Romen van uw goedheit toch verwerven.
Laat me als Romein, van 't bloed der helden niet ontaard
De wereld tonen dat 'k dien naam ben dubbel waart.
| |
| |
Myn heer, ik zal gerust myn Moeder hier gedogen,
Maar zyt verzekert, dat, hoe groot ook in vermogen,
't Gezag der Oud'ren is, ik, noch myn Eer, noch plicht
Niet zal verzaken, en de doodt vlieg in 't gezicht.
Ik ga my zelve tot dit droef gesprek bereiden.
Laat haar, ik bidde u, op het spoedigst hier geleiden,
En als ik de Eer hebbe om u wederom te zien,
Zal ik u tonen hoe 'k my zelve kan gebiên.
| |
Negende tooneel.
Tiberius, Albinus.
WAt ed'len moed, myn Heer.
'k Ben nog niet buiten vrezen:
Al zyn betrachting zal in 't einde vruchtloos wezen.
'k Vertrouw dit niet, hoe vast hy die verzek'ring doet.
Zaagt gy die tranen niet? dat vol gekropt gemoedt?
Kost gy die wanhoop niet op zyn gezicht beschouwen?
Hoe hy steets wankelde? en zoude ik dit noch betrouwen?
Wat kan een Moeder niet bewerken op een kindt,
Daar 't bloed de liefde noch veel vaster t'zamen bindt!
Ga, wacht haar af: bestier de zaak naar uw gedachten;
Ik onderzoek niet meer wat of hy zal betrachten.
Ik ga myn lot van myn Ondankbre zelf verstaan:
'k Zal haar verwinnen, of voor 't heil des Staats vergaan.
Einde van het eerste Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij