Het schilder-boeck

Van Lycaon.

Nv volght den wreeden Lycaon, Tyran van Arcadien, welcken soo boos was, dat hy Iuppiter te gast hebbende, des nachts meende vermoorden, des werdt zijn huys verbrant, en hy in Wolf verandert. Dese versieringe schijnt gebootst uyt een geschiednis, van Leontio verhaelt: hoe de Molossen, volck in Epirus, nu Albania geheeten, met den Arcadische, gheseyt Pelasi, wiens Coning Lycaon was, nae langhen krijgh waren ghecomen tot vredigh verdragh, des hadden de Molossen Lycaon ghegheven tot Gyselaer een schoon edel Ionghling.^* Doe den tijt verloopen was, en Lycaon den Gyselaer niet weer en schicte, hebben de Molossen Gesanten ghesonden, hem wederom te eysschen, en te halen. Lycaon achtende dit weder eysschen groote stoutheyt, en vermetentheyt te wesen, als wreet Man vol boosen hooghmoets die hy was, werdt heel verstoort, hy dede den Gyselaer dooden, en noodde den Ghesanten met hem te noenmalen. Onder ander die aen tafel waren, was van den Arcaders een Iongling van grooter cracht, gheheeten Lisamas, en naemaels Iovis, dat is Iuppiter, desen siende voorghericht de leden des dooden Gyselaers tot spijse gekoockt, werdt om deser onmenschlijcke wreedtheyt heel toornigh, wierp de tafel om, vergaderde een deel zijner vrienden, bevocht en verwon den Tyran, den welcken met sommige van den zijnen nam de vlucht tot de wildernisse, alwaer hy hem onthiel, en onderhiel met straetscheynden, en dooden soo veler hem in handen vielen. Hierom werdt gheseyt, dat Lycaon door Iuppiter in Wolf was verandert: want alle bloedtdorstighe Menschen worden gheheeten Wolven, ghelijck Plautus den Poeet in zijn clucht-spelen seght:

Quaed Mensch is Mensch een Wolf beschadight:
Goed Mensch is Mensch een Godt weldadigh.

Zijnen naem op Griecx is soo veel als Wolf: want Lycos is geseyt Wolf. Zijn Vader was Pelasgus, soon van Iuppiter en Niobe, zijn Moeder was Meliboea, dochter des Oceans, (oft so Apollodorus seght) de Nymphe Cyllene, zijn dochter was Calysto, waer van in't ander Boeck volght. Hy soude (soo eenige meenen)^* met een deel zijner kinderen in Wolf zijn verandert, om dat hy op den Lycaeesschen Iuppiters Altaer een kindt hadde gedoodt, en d'eerste was die t'bloedt proefde. Daer zijn noch ander versieringen, gelijck die van onsen Poeet, op het moorden der gasten, waer van wy yet leerlijcx sullen soecken voort te brengen. Het is openbaer, dat d'oude Dichters door sulck versieren hebben den Menschen^* willen leeren breydelen, en matighen de beweginghen des geests, en hun aenleyden tot beleeftheyt, goedertierenheyt, en vreese Gods: Iae hebben ghe-

* Geschiedighe verclaringe op Lycaon in VVolf verandert.

* Ander oorsaec zijner veranderinghe in VVolf.

* Leerlijck aenwijs op Lycaon.

[fol. 6v]

tracht het Menschelijck leven gantschelijck te goedaerdigen, en te vervullen met alle deuchdlijcke goede zeden: daerom brachten sy voort eenighe oude seldtsaem vertellingen van Menschen des voorleden tijts, en dat de Goden in Mensch gedaente den Menschen somtijts besochten, en quamen by hun herbergen, in schijn van schamel vreemdlingen oft reysvolck, om t'ondervinden, of de Menschen hunnen even gelijcken oock eenige evenheyt oft ghelijckheyt deden, loonende dan de ghene, daer sy mildthertigh onthaelt waren, en hardt straffende de vrecke en wreede, diese huysfestingh ontseyden, oft veronghelijcken wilden.

Den Poeet beschrijft den Seyndtvloedt, die Iuppiter om de boosheyt der Reusen, oock om hun hooghmoedich wreedt gheslacht, en om d' overdadighe wreetheden van Lycaon, liet comen over de Weerelt. Verwonderlijck is, hoe onsen Poeet verhaelt, dat het van Godt voorschickt was, dat de Weerelt namaels met vyer most vergaen, schijnende oft zijnen gheest door eenige verborghen cracht der waerheyt hier is worden ghedreven. Hy noemt in plaets van Noah, Deucalion, die met zijn huysvrouw Pyrrha alleen behouden wierdt, welcken wy nu ook behooren te kennen.