Het schilder-boeck

Appendix, oft aenhangh van het Schilder-boeck: in welcken eenige dingen zijn, die men by den leven eeniger Schilders sal voeghen, veranderen, oft verbeteren, als aenghewesen wort.

Achter den Tijtel van t'leven der Antijcke Schilders, in de T'saemspraeck, den 23. reghel behoeft verandert, en aldus te wesen:

Ghelijck Clypeus t'woordt is in Latijn een schildt.

[fol. 301r]

Fol. 63.a. in't leven van Polygnotus. Aristoteles in zijn Poëtica, Cap. 11. seght: dat Polygnotus ghemeenlijck de Persoonen veel schoonder schilderde als sy waren, maer Pausone maecktese leelijcker, en Dionisius ghelijck sy waren.

Fol. 68.b.reg.47. Zeuxis soude wesen gestorven, uytvarende met onmaetlijck lacchen, hem verslickende, nae t'leven schilderende een berimpelt oudt drolligh Wijf. Dit betuyght Verrius Flaccus in zijn Boecken van de beteyckeninghe der woorden, daer hy aentreckt Sex. Pompeum Festum. Hier op heeft eenigh Poeet ghestelt dese versen:

Hoe lacht ghy sonder maet? of wilt ghy g'lijcken even
Den Schilder, welcken is van lacchen doot ghebleven?

Fol. 157.b.reg.44. Hier staet, dat ick t'leven van Iacob Puntormo niet beschrijven soude: doch heb my om oorsaec bedacht, en versuymt dit uyt te doen.

Fol. 191.a.reg.14. is my qualijck bericht, dat Michael Agnolo Caravaggio door zijn gheschildert Reusken de dinghen van Ioseppijn bespot.

Fol. 208.b.reg.15. My werdt na bericht, dat den Keyser Maximiliaen geboodt een van den Edelluyden de leeder te houden, daer Albert Durer op stondt, den welcken dat zijnen Ionghen gheboodt, seggende tot den Keyser, dat sulcx den Adel tot vercleeninghe soude wesen, Waer op den Keyser antwoorde, gelijc voorhenen is verhaelt. En soude Albert doe voor den Schilders hebben gegeven des selven Edelmans wapen. Eenighe meenen, t'waren dry witte schilden in een roodt veldt: doch voerent de Schilders blaeuw.

Fol. 211.a.reg.24. Hier most staen, acht stucken, in elck twee Peerden, maken sesthien Conterfeytselen.

Fol.216. Quintijn Macijs overleedt A^o. 1529. was een groot Musicien, en hadde t'schilderen by niemant gheleert.

Fol. 226.b.reg.15. Ioos van Cleef, den sotten geheeten, was doch van't geslacht van Marten en Hendrick, dat ick niet en wist.

Fol.230.b.reg.11. Daer ick niet en hebbe den sterfdagh van Hendrick van Cleef, most staen, dat hy is gestorven van Artijcke, A^o. 1589. Marten quam in't Gildt t'Antwerpen A^o. 1551.

Fol. 231.b. Antonis Moro starf t'Antwerpen, oudt 56. Iaren, een Iaer voor de Fransche Furie.

Fol. 234.a.reg.7. Hier is my qualijck bericht, dat den jongen Pieter Bruegel nae t'leven conterfeyt: want hy veel zijns Vaders dinghen seer aerdigh copieert en naedoet.

Fol. 264.b.reg.46. leeft, zijn Vader, Pieter de Vos, was een Hollander, ick meen van der Goude.

Fol. 265.a.reg.10. Marten de Vos die starf A^o. 1603. den vierden Decembris, oudt 72. Iaer.

Fol. 280.b.reg.30. Hier most staen, dat Miereveldt was gheboren te Delft aen't Marcktveldt, A^o. 167. den eersten Mey, en dat zijn Moeders Vader te Delft was een Glaes-schrijver. Hy heeft by Ieroon Wierincx niet gheleert, my was qualijck bericht: zijn eerste Meester hiet Willem Willemsz. en quam van daer by een Discipel van Blocklandt, Augustijn, te Delft wesende, seer vloeyende van geest in inventien. Hier leerde Miereveldt aldereerst schilderen, en was by hem ontrent thien weken. Hy starf vroegh. Doe Miereveldt oudt was ontrent 14. Iaer, trock hy t'Wtrecht by Blocklandt, en wasser twee Iaren

[fol. 301v]

en dry Maenden. Doe Blocklandt was ghestorven, quam Miereveldt t'huys. En hoewel des Vaders aanlegh was, hem op't schilderen van inventien te houden, so heeft hy de naeste negen oft thien Iaren herwaert niet veel anders ghemaeckt als Conterfeytselen. Onder ander Conterfeytselen, zijnder van zijner handt verscheyden te Delft, tot den Burgermeester d'Heer Pauwels van Beerensteyn: noch het Conterfeysel van den Burghermeester, d'Heer Schilperoort, welcke seer uytnemende en constigh ghedaen zijn.

Fol. 293.b. In't leven van Geerit Pietersz. van Amsterdam. Daer is van Geerit Pietersz. t'Amsterdam, op S. Sebastiaens Doelen, dit Iaer 1604. gelevert een Rot oft Corporaelschap, waer van Capiteyn is (ick meen) Ian Iansz. Carel, dat van tronien, gelijcken, cleederen, sijden, en ander by-werck, uytnemende goet werck is, seer aerdigh gheschildert, en in soo een heerlijcke gemeen plaets zijn plaets verdienstigh wel weerdigh. Noch wil hy't daer by niet laten blijven: maer door vierigen Schilder-lust van nieus ontsteken, heeft een voorneem, nu eerst te beginnen wat doen, als hem voorhenen noyt hebbende in de Const genoech voldaen: t'welck een goede meeninge in den Constenaren is, die andersins licht vernoeght wesende, comen tot geenen voortgangh, oft sy gheraken tot eenen afgangh, ghelijck het velen is geschiet, die in hun Ieught groote cracht in de Const bewesen, en achter aen in hun ouderdom, vallende in eygen-sinnighe doolinghe, oft valsche latendunckenheyt, verliesen t'gene sy in de Const hadden vercreghen, niet meer doende yet, dat den Const-verstandighen bevalt oft voldoet.

Fol. 295.a. By t'leven van Octavio van Veen moet dit naevolghende byghevoeght wesen. Octavio van Veen heeft tot zijn 14. Iaren toegheleyt te leeren de Schilder-const, by Isack Claesz. te Leyden, en ondertusschen eenighe uren des daeghs in de Letter-const. En werdt daer nae gheschickt van den Vader by Dominicum Lampsonium, Secretaris van den Bisschop van Luyck, een geleert Poeet, die oock der Schilder-const seer wel verstont, soo dat Octavio goede onderrichtinghe gheschiede van Lampsonio, hoewel hy self de Const niet en oeffende: dan hadse in zijn jeught niet alleen geoeffent, maer oock zijnen omgangh gehadt met de vermaertste Meesters van Christenheyt, als met Taddeus Zuccaro, en Federico te Room. Octavio t'zijnen 18. Iaren quam in Italien, en volherde ontrent seven Iaren meest te Room. Van Italien scheydende, was hy eenigen tijt langh by den teghenwoordighen Keyser, daer nae by den Hertogh van Beyeren, en doe by den Bisschop van Cuelen, uyt wiens dienst hy qualijck con ontslaghen worden. Octavio mach nu A^o. 1604. wesen een Man van ontrent 47. Iaren.

Den Leser sal t'somtijt oock bevinden, dat ick achter aen den jonger voor den ouder levende Schilder heb ghestelt: sulcx is geschiet, door dat ick heb moeten nae eenighe wachten, te weten, nae bescheydt van hun leven: t'welck oock den Leser in't goede nemen sal.

Mensch faelt, en dwaelt, veel tijt, wat vlijt, hy hem aenwendt,

Mijn werck is oock niet vry, noch suyver van ghebreken,
Door quaet bericht, oft schrift, ick wil niet vooren spreken
T'vergrijp dat ick beken: maer maken elck bekent.

FINIS.