Het schilder-boeck

Het leven van Abraham Bloemaert, uytnemende Schilder van Gorricum.

Het goedertieren gheluck heeft ghedooght en ghevoeght, dat d'aenporrende Natuere van in den Lenten zijns jeughs heeft vercoren Abraham Bloemaert, te becroonen de bloem aller Consten Pictura, welcke hy (als bloem onder die haer oeffenen) al bloeyende bloem-aerdige vercieringe mildlijck toelangt: met eenen oock een loflijcke vermaertheyt der stadt Gorricum, alwaer hy was geboren in't Iaer ons Heeren 1567. ontrent Kerstdagh. Sijn Vader, geheeten Cornelis Bloemaert, was een constigh Beeldt-snijder, Architect, en Ingenieur, gheboren te Dordrecht, van waer hy is gheweken (niet willende sekeren Eedt doen) en quam om t'ontcomen s'Landts aenstaende beroerten, niet sonder quade avontueren, te Gorricum. Van Gorricum trock Bloemaerts Vader met zijn huysghesin tot s'Hertoghen bosch, en van daer t'Wtrecht. Alwaer Bloemaert by zijnen Vader aenvingh yet te conterfeyten, nae eenighe teyckeninge van Frans Floris, oft dinghen die nae zijn dinghen quamen. Hier naer schickte hem den Vader by een cladder, gheheeten Gerit Splinter, op dat hy aldaer de verwen soude leeren kennen. Desen stelde Bloemaert voor een Scherm-meester te schilderen eenighe bootsen, seggende, dat Bloemaert alree beter Meester was als hy. Doch also desen Splinter hem daeghlijcx tot onmatigh drincken begaf, was Bloemaert by hem maer veerthien dagen, latende dese begonnen Scherm-bootsen onvoldaen. De principale waren seer aerdigh, en van der handt van een gheestigh Schilder, genoemt Heyndrick Wthoeck. Doe quam Bloemaert by Ioos de Beer, een Discipel van Floris, oock binnen Wtrecht woonende. Desen, hoewel hy den besten Schilder niet en was, hadde in zijn huys veel fraey dinghen van Blocklandt, en ander fraey Meesters. Hier hadde Bloemaert gheconterfeyt van Oly-verwe, een stuck van Dirck Barentsz. wesende een Moderne bancket, welck principael noch is t'Amsterdam by Cornelis van der Voort Schilder: daer comt in een spelende op een Herp, en een Vrouken, dat seer aerdigh bewijst te singen, neffens ander omstandicheden, en is seer constigh en uytnemende ghedaen. Dit hadde Bloemaert nae zijner jongheyt wonderlijcken wel nae ghevolght. Dit siende den Vader, die met de Beer (die sulcx weynigh achtede) niet con accorderen, nam zijnen soon t'huys, denckende hem self te doen hebben fraeye stucken om nae te doen: en liet hem conterfeyten een seer fraey keucken, van den ouden langhen Pier, waer in quam een Ossenhooft. T'huys con Bloemaert niet veel doen, dewijl hem den Vader weynigh tijt gaf, en in anderen dienst ghe-

[fol. 297v]

bruyckte. Doe werdt Bloemaert bestelt by den Drossart van Heel, die een weynigh schilderen con, en beloofde den Vader, den jonghen in zijn leeringhe seer vorderlijck te wesen, en hem eyndlinghe te bestellen by Blocklandt, doch daer en volghde niet: want desen ghebruyckte den jonghen tot een Lakaey, en dergelijcken dienst, soo dat Bloemaert niet dan te rugge gingh in de Const, en is t'eynden een Iaer en een half weder t'huys ghecomen. Hier naer soude hem den Vader hebben bestelt (ick meen) te Rotterdam, by den voorverhaelden Wthoeck, die yet van Bloemaert siende, hem soude geern aenghenomen hebben: doch zijn Wijf en wilde dat niet ghehenghen oft toelaten. Bloemaert nu ontrent 15. oft 16. Iaer oudt, werdt ghesonden nae Parijs, en was aldaer by eenen Iehan Bassot, ontrent ses weken: van daer by een ander Schilder, gheheeten Maistre Herry: hier was Bloemaert by derd' half Iaer, schilderende alles uyt den geest, doch met weynigh oft geen onderwijs, ondertusschen hem oock oeffenende met uyt den gheest te teyckenen. Doe hy hier naer noch een weynigh tijt was gheweest by Ieroon Franck van Herentals, is hy van Parijs weder t'huys ghecomen, en quam oock van Wtrecht t'Amsterdam met den Vader, die aldaer voor t'Stadts Bouw-meester is aenghenomen gheworden. Eyndlijck nae des Vaders overlijden, keerde Bloemaert weder t'Wtrecht, daer hy hem t'sindert heeft ghehouden, hebbende nu zijn tweedde Huysvrouwe. Summa, Bloemaert heeft hem soo beneerstight in de Const, dat hy een overtreffende Meester (doch soo men seggen mocht) sonder Meester gheworden is: soo dat hy teghen zijn Discipulen woorden gebruyckende, hun tot neersticheyt vermanende, wel t'somtijden heeft geseyt: ick wouw dat ick eens binnen mijnen leven had moghen eenigh goet Meester sien schilderen, oft de verwen ghebruycken, op dat ick hun wijse oft maniere hadde siende moghen afleeren. Doe hy tot Amsterdam met zijnen Vader quam woonen, hadde hy een Kerck oft wijde plaets ten besten tot eenen winckel, daer hy zijnen geest mocht oeffenen: en maeckte daer, onder ander cleen stucken, een groot en heerlijck stuck, t'welck is teghenwoordigh t'Amsterdam, by den Heer Zion Luz: hier in comen verscheyden naeckten van Mannen en Vrouwen, groot als t'leven, wel verstaen en uytnemende wel ghehandelt, wesende d'Historie van Niobe, daer haer kinderen doot gheschoten worden van Apollo en Diana. De self History, doch op een ander ordinantie, is van hem oock by den Keyser, een groot heerlijck en uytnemende stuck, daer zijn Majesteyt en alle Const-verstandighe groot behaghen in hebben: dit is cortlijck van Bloemaert gedaen. Desghelijcx is daer boven in't Landt oock van hem een uytnemende schoon Goden bancket, wel gheordineert, en gheschildert wesende, en een treflijck goet werck. Een ander Goden bancket, vroegher van hem gedaen, en minder, is van hem by den Graef van der Lip, dat oock uytnemende is. Tot den seer Const-liefdighen Iaques Razet t'Amsterdam, zijn oock van Bloemaert dry groote tronien in ronden, wesende Venus, Iuno, en Pallas, die grooten welstandt hebben, doch vroegh van hem zijn gedaen. Daer zijn oock by S^r. Razet, van hem meer cleen stucxkens: onder ander, een dootshooft, met ander byvoeghselen, seer wel ghehandelt en ghecoloreert: oock een stucxken, met voor aen eenige Indiaensche kieck-hoornen en schulpen, waer op rusten oft ligghen eenighe Zee-Goden, en Godinnen, in't verschiet de Zee, en in't cleyn Andromeda, daer Perseus haer verlost, en

[fol. 298r]

is wonder aerdigh gecoloreert, en wel gedaen. By den Const-beminders zijn oock van hem seer aerdighe Landtschappen, met eenighe aerdighe en drollighe Boeren huysen, Boerigh ghereetschap, boomen, en gronden, dinghen die daer om Wtrecht seer veel en verscheyden te sien, en van hem gheconterfeyt zijn: want hy seer veel nae t'leven doet, hebbende een seer aerdighe wijse van teyckenen, en handelinge metter Pen, daer hy dan eenige sappighe verskens by voeght, tot sonderlinghen welstandt. En gelijck hy in alle deelen der Const seer ervaren is, gheeft hy dese dingen in't schilderen grooten aerdt en schoonheyt, daer in te pas brenghende somtijts eenighe Sonneschijnen, duyster oft vierige lochten, nae den eysch des wercks. Hier in comen dan beesten, koeyen, honden, oft anders, seer natuerlijck nae t'leven ghedaen, met eenighe Historikens. Dees dinghen, hoewel niet te seer verladen met werck, staen besonder en uytnemende wel, en (na mijn duncken) niet te verbeteren. Hier in maeckt hy t'somtijt eenige mossige wateren, oft putten, met lissen en cruyden bewassen, met cannebladeren en bloemen daer op drijvende: voor aen op de voorgronden, brenghende eenighe heerlijcke groote cruyden oft bladen van docke oft anders, wel ghehandelt, en niet te seer verladen. Het conterfeyten nae t'leven gheeft hy by hem geen plaetse, op dat zijnen gheest daer door niet worde verhindert. Verscheyden dinghen, ordinantien, en beelden van hem gheteyckent met de Pen, en daer nae met wit en swart, van Oly-verwe geschildert, zijn in coper gesneden, door den Const-rijcken Ioan Muller, en noch meer door den vermaerden Saenredam, die in zijn teyckeninghe grooten lust hebbende, doet zijn uyterste vlijt, de selve met den Graef-ijser welstandigh, en aerdigh aen den dagh te brengen. Bloemaert nu A^o. 1604. is oudt 37. Iaren, en werdt desen aenstaenden Kerstdagh 38. Hy is een Man van stil en bequamen wesen, hertlijck verlieft en gheneghen meer en meer nae te soecken d'uyterste cracht en schoonheyt der Const Pictura: welcke, ghelijck sy Bloemaert, om zijnen schilderachtigen bloem-aerdt, (van hem bloemigh verciert wesende) gheheel vriendlijck toeghedaen en gunstigh is, doet sy uyt rechte danckbaerheyt van Wtrecht zijnen naem recht uyt de Weerelt over loflijck voeren en dragen, door d'al-siende en al vernemende dochter der spraeck, de duysent tonghsche snel vlieghende Fama oft gheruchte, die in haer ghedacht-camer, by den vermaerden Schilders namen, den zijnen d'onsterflijckheyt sal overleveren, en voor de verderflijcke scheer van Atropos eewigh beschermen en behoeden.