Het schilder-boeck

Het leven van Masaccio, van het Casteel S. Ian te Valdarno, Schilder.

Dat de Const van wel schilderen, so veel belangt haer volcomen cracht, bestaet in't gheheele, in't uytbeelden der Natuerlijcke en levendighe sienlijcke dinghen, heeft aendachtlijck, met goeden ghelucke wel waerghenomen Masaccio Schilder, wiens gheboort-plaetse was een Casteel, gheheeten S. Ian te Valdarno. Hy was een Mensch van jongs seer eyghen, volck schouwich, en gheheel inhuysich: als den ghenen die gantsch zijnen sin en ghemoedt hadde alleen ghevestight aen de Schilder-const, soo dat hy weynich acht op hem selven, en noch min hadde op ander. Hy was niet becommert in de dingen der Weerelt, noch selfs op zijn cleedinghe: Iae oock niet ghewent zijn ghelt in te manen van zijn schuldenaren, hy en wasser uyt grooten noot toe ghedrongen: en om dat hy soo stoffich was, wert hy, die Tomas hiet, ghenoemt van elcken Masaccio, welck soo veel als sloeffuyn oft sloeffaert wil gheseyt zijn: Doch was hy niet quaet-Aerdich: maer soo bereet yeder lief en vriendtschap te doen, als men begheeren mocht. Met een stadich aenhouden leerende, quam hy tot sulcken volcomenheyt, dat hy wel van d'eerste was, die in de Schilder-const ^* wech ghenomen heeft de mismaecktheyt, hardicheyt, en confusige swaricheyt der selver, en voortghebracht heeft een onghemeen schoon actitude, bewegentheyt, cloeckicheyt, en een seker aerdighe verheffinghe, seer eygentlijck met het leven, oft natuerlijcke over een comende: t'welck voor hem soo gheen ander Schilder gedaen en hadde: noch gheen en hadde noch soo wel met goeden oordeele ghelet op de vercortinghe der leden van alderley ghesichten. Sijn dingen schilderde hy alles seer vloeyende, en met goede overeencominge, en versellinghe, in de verwen der Lakenen neffens, tronien en naeckten, welcke Lakenen hy geern maeckte met weynich ployen, en vlack, ghelijck veel in't leven te sien is, het welck alles is gheweest seer nut den Constenaers en de Const: want hy schier wel mocht den vinder daer van heeten: om dat de dinghen voor zijnen tijdt van ander ghedaen, wel mochten gheschildert, en de zijne levendich zijn ghenoemt. Hy socht seer nae te volgen in zijn stelsel der figueren de voetstappen van eenen Philips en Donaet, Beeldtsnijders, so dat door stadich ondersoecken hy tot sulcken veerdicheyt quam, so in't trecken, als in zijn schilderen, dat zijn wercken moghen in verghelijckinghe plaetse houden, neffens alle teyckeninghe, en coloreringhe van desen tijdt. Hy was seer constigh oock in Prospective, sochte meer als ander Meesters de naeckten en de vercortinghe ^* der selver te maken, en in alles had hy een natuerlijcke veerdicheyt. De Beelden om hoogh staende, maeckte hy van onder op te sien: en alsoomen voor zijnen tijdt ghewoon was, den staenden Beelden ghelijcklijck te'planten op beyde voeten, was hy d'eerste, die soo een been oft voet liet spelende verschieten, latende t'Beeldt uytswancken: veel schoon wercken heeft hy naghelaten. Onder ander maeckte hy daer S. Pieter den chijns-penningh uyt den Visch neemt, en daer hy den Tol betaelt, daer men mocht sien de groote begheerte in't ghelt telen in den ontfangher, als belust nae t'ghelt wesende. Voorts een

* Schilder-constseer verbetert door Masaccio, welcken schier wel mocht van nieus den vinder der selver heeten.

* Masaccio begon den standen eenen welstant te geven.

[fol. 102v]

Historie, daer S. Pieter doopt, maeckte hy eenen naeckten, den welcken puerlijck van coude scheen te beven, die seer ghepresen worde, gelijck al zijn ander dinghen, als die de schoon maniere van desen tijdt eerst voort heeft ghebracht en ghebaert. End' in teecken van desen, hebben alle fraey edel gheesten nae zijn dinghen ghepractiseert, soo Schilders als Beelt-snijders, als Broer Ian van Ficsole, Broer Philips, Philippino, Alesso Baldovinetti, Andries del Castagno, Andries van Verrochio, Domenicus del Grillandaio, Sandro di Botticello, Lionard da Vinci, Pieter van Perusa oft Perugino, Broer Bartolomeus van Sinte Marcus, Mariotto Albertinelli, Iae den wonderlijcken Michel Angelus Bonarotti, Raphel d'Vrbijn, en meer ander, als Andreas del Sarto, Rosso, en dergelijcke, en dit al meest in de Capelle van Brancacci tot Florencen, daer d'History van S. Pieter van hem is. Summa, de dingen van Masaccio zijn altijt gehouden gheweest, als oock noch, in grooter weerden. En men acht, dat hy in der Const noch beter vrucht soude hebben voortgebracht, had hem de Doot niet wech ghenomen t'zijnen 26. Iaren, in den lenten zijns ouderdoms, en so onversiens, datmen achtede, meer van vergift, als andersins. Hy was begraven A^o. 1443. nae zijn doot worden dese Graf-schriften t'zijner eerlijcker gedachten ghemaeckt:

Pinsi, & la mia pittura al ver fu pari;
L'attegiai, l'auvivai, le diedi il moto;
Le diedi affetto, insegni il Buonarotto.
A tutti gli altri; & da me solo impari.

Door Annibal Caro.

(Dat is)

Mijn schildery ghelijck was t'leven, haer vermeerd' ick;
Ick gaffe roeringh', aerdt, beweghende ghemoedt:
Den grooten Bonarot toond' ick haer wesen soet.
Ick leerde d'ander al, maer van my selven leerd' ick.

Ander Graf-schrift.

Invide sur Lachesis primo sub flore juventae,

Pollice discindis stamina funereo?

Hoc uno occiso innumeros occidis Apelles.

Picturae omnis obit hoc obeunte lepos.

Hoc Sole extincto extinguuntur Sydera cuncta.

Hen decus omne perit, hoc pereunte simul.

Door Fabio Segni.