Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

[p. 164]

De X X X I. lesse.
Van het derde ende vierde ghebodt der H. Kercke.

Welck is het derde ghebodt der heyligher Kercke?

⁺ 3. Gheene gheboden vasten-daghen en sult ghy breken.

Wat wordt ons hier gheboden?

1. Dat wy op Vrijdaghen ende Saterdagen vleesch sullen deruen.

2. Dat wy sekere daghen van den iaer sullen vasten.

Wat daghen worden ons bevolen te vasten van onse Moeder de H. Kercke?

De viertich dagen ^a van den Vasten, die begint van Asch-woensdach, ende duert tot Paeschen toe, uytghenomen de Sondaghen.

2. De ^b vier Quatertemper-daghen van den iare, te weten, in Meert, Junius, September, ende December.

3. De Vigilien van Kerstdach, van Cincksen, van de Hemelvaert onser lieuer Vrouwe, van S. Andries, S. Jans geborte, S. Peeter ende ⁺ Pauwels, aller Heylighen, ende van verscheyden Apostelen, nae de kostuyme van't Bischdom daer wy onse woonstede houden.

Hoe moet men vasten?

+ Concil. Gangr. can. 19.

a Can. Apost. 68.

b Concil. Mogunt. sub Car. magno, can. 34.

+ Concil. Saleg. can. 1.

[p. 165]

1. Men moet de viertich dagen van den Vasten, oock des Sondaechs, (hoe wel dat men dan niet en vast) vleesch, eyeren, ende suyuel deruen, 't en zy dat den Bischop daer in dispensere. Op andere vasten-dagen mach men eyeren ende suyuel ghebruycken.

2. Men mach maer eens 's daechs eten, ende dat omtrent den middach: hoe wel het geoorloft is 's auendts eene collatie te nemen, nae de gewoonte der Christenen, meer tot medecijne dan tot voedsel.

Wie is ghehouden te vasten?

Alle menschen die eenentwintich iaren oudt zijn, ende gheen wettelick beletsel en hebben, door kranckheydt, armoede, arbeydt.

Waerom moet men vasten?

Niet om de spijse quaedt is, maer om ons lichaem te kastijden; ende om te verkrijghen suyuerheydt des gheests, ende andere deughden.

Wat seght de H. Schrifture van het vasten?

Godt spreeckt door den Prophete Joel: Bekeert ⁺ v tot my uyt al v herte, in vasten, in weenen, ende in klaghen; ende scheurt uwe herten, ende niet uwe kleederen; ende bekeert v tot den Heere uwen Godt.

Den Enghel Raphael seght tot den ouden ⁺ Tobiam: 'T ghebedt is goedt, met vasten ende aelmoesse; beter dan schatten van goudt op te legghen.

Ende Christus Matthei in't seste: Als ghy ⁺ vast, soo en wilt niet droeuich worden, als de hypocrijten, &c.

+ Ioel. 2. 12.

+ Tobiae 12. 8.

+ Matth. 6. 16. & seq.

[p. 166]

Noemt ons sommighe die vermaert gheweest zijn in't vasten.

^a Den H. Moyses, wetgheuer, heeft tweemael 40. daghen ende 40. nachten ghevast, wesende met Godt op den berch Sinai.

^b Daniel heeft ghevast dry weken.

^c De Niniuiten hebben ghevast, ende Godts tornicheydt verbeden.

^d Elias heeft 40. daghen ende 40. nachten ghevast, sonder iet te nutten, wandelende nae den berch Horeb.

^e Christus heeft oock 40. daghen ende 40. nachten ghevast, ende daer nae hongher ghehadt.

Wat leeren de H. Vaders van het vasten?

⁺ Den H. Augustinus leert, dat het vasten de siele suyuert, heft opwaerdt onse sinnen, onderwerpt het vleesch onder den gheest, verweckt tot leedtwesen ende oodmoedicheydt, bluscht den brandt van onsuyuerheydt, ontsteeckt het licht der reynicheydt.

⁺ Den H. Ambrosius seght: Het vasten is de doodt der sonden, een remedie der salich-heyt, ende de wortel van de gratie.

Welck is het vierde ghebodt?

⁺ 4. Ghy sult uwen Priester ten minsten eens 's iaers uwe biechte spreken.

Wat ghebiedt het vierde ghebodt?

Het ghebiedt ten minsten eens 's iaers ons

a Exod. 34. 28.
Deut. 9. 9.

b Dan. 10. 3.

c Ionae 3. 5.

d 3. Reg. 19. 8.

e Matth. 4. 2.

+ August. serm. de ieiunio.

+ Ambros. de Elsa & ieiun.

+ Concil. Later. magnum sub Innocentio 3. canone 21. Trid. sess. 14. can. 8.

[p. 167]

te stellen in staet van gratie; biechtende alle onse sonden voor den Priester die macht heeft ons te hooren.

En moghen dan alle Priesters niet alle menschen ontbinden van hunne sonden?

Neen sy: want al hebben sy in hun Priesterdom ontfanghen de macht van de sonden te moghen vergheuen; nochtans, op dat dese ghediensticheydt in de H. Kercke met orden ende wettelicke commissie ende regeringhe bedient worde, is die macht in hen-lieden soo langh ghebonden, tot dat sy van de Ouerste der heyligher Kercke geauthorizeert zijn om die te ghebruycken. Want om biechte te hooren, ende de sonden te vergheuen, en is't niet genoech Priester te wesen, ende van Godt authoriteyt te hebben om de sonden te vergeuen; maer is noch van noode iurisdictie, dat is, macht ouer eenighe ondersaten, der welcker Rechter ende Ouersten men ghestelt zy, ende der welcker sonden men hooren ende vonnissen mach.

Wie zijn dan de Priesters die dese volle macht hebben?

Sommighe hebben ordinarise macht: als 1. den Paus van Roomen, ouer alle Christ-gheloouighe, de gantsche wereldt ouer; 2. de Bischoppen in hunne Bischdommen; 3. de Pastoors in hunne Prochien.

Sommige hebben buyten orden besondere macht van den Paus: soodanighe zijn de Religieusen van de vier biddende Ordens, ende van de Societeyt Jesu, voor de gantsche wereldt.

[p. 168]

Wat soude't schaden, dat wy onse biechte spraken aen andere dan de voorseyde?

De absolutie en soude van gheener weerde zijn, ende wy souden ghehouden wesen de selue sonden noch eens te biechten aen iemanden die volle macht daer toe heeft.

Is't ghenoech, eens 's iaers te biechten?

Onse Moeder de H. Kercke en verbindt ons niet tot meer: maer sy verweckt ons, ende begheert seer, dat wy door het dickwijls biechten onse conscientie van sonden vry bewaren souden: want die selden biechten, komen qualick ten eynde hunner sonden.

Voordt, door het gebodt Godts zijn wy soo dickwijls gehouden te biechten, als wy doodtsonde ghedaen hebbende, 1. in noodt oft perijckel zijn van te steruen; oft 2. lijden eenige sware tentatie, die wy anders niet wel en souden konnen verwinnen; oft 3. begheeren het H. Sacrament des autaers te ontfanghen.