Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

De X X I X. lesse.
Van het 8. 9. ende 10. ghebodt.

Welck is het 8. ghebodt?

⁺ 8. En wilt gheene getuygenisse der valscheydt gheuen.

Wat verbiedt Godt in het 8. ghebodt?

Alle sonden, waer door de eere ende den goeden naem onses naesten ghehindert, oft eenichssins vermindert wordt: ende 1. ^b Valsche ghetuygenisse, soo wel in rechte als buyten.

2. ^c Achterklap spreken oft hooren. Dese gheschiedt met iet quaedts te segghen van onsen

+ Deut. 5. 8.
Exod. 20.

b Prou. 19. 5.

c Iacob. 4. 11.

[p. 155]

naesten dat valsch is, oft, is het waer, dat gantsch onbekent is. Item met de deughden van onsen naesten te loochenen, oft te verminderen. Voordt met flauwelick te prijsen, die wy willen schijnen seer te willen prijsen.

3. Met iemanden ^a schimpen, gecken, kijuen, iemanden iniurien segghen.

4. ^b Lieghen, ^c vleyden, lichtveerdighe ende quade oordeelen, bescherminghe der sonden, ydele woorden.

5. Openbaren 't gene dat wy belooft hadden secreet te houden.

6. Eens-anders brieuen sonder oorlof open breken ende die te lesen.

Wat ghebiedt Godt in het 8. ghebodt?

Onse tonghe ^d wel ghebruycken tot gestichticheydt ende profijt van onsen naesten, ende 1. ^e Oprecht ende waerachtich zijn in onse woorden.

2. Godt vermoeden hebben van onsen naesten, als wy niet sekerlick contrarie en weten.

3. Onses naesten deughden te kennen gheuen, daer't hem kan voorderen.

4. Achterklap straffen, ende twist beletten, daer wy beteringhe hopen.

Is achterklap groote sonde?

Jae't, seer groote sonde, veel meerder dan stelen iemandts goedt: want eenen ^f goeden naem is beter dan alle tijdelicke rijckdommen; ende eens verloren wesende, en kan hy niet lichtelick weder verkregen worden: daerom, alle de ghene die door achterklap dien iemanden onttrecken, zijn ghehouden tot restitutie, dat is, dien seluen in sijn gheheel op re rechten.

a Leuit. 19. 16.

b Psal. 5. 7. 11.

c Leuit. 19. 16.

d Prou. 17. 27. 28.

e Ephes. 4. 29.

f Prou. 22. 1.

[p. 156]

Wat remedie is daer teghen achterklap?

1. Sy-seluen gade slaen: want is't dat wy ons wel willen besien, wy en sullen niemanden ghebreckelicker vinden dan ons-seluen.

2. Peysen dat men door dese sonde den duyuel ghelijck wordt; die ghenoemt wordt in de ⁺ H. Schrifture, eenen beschuldigher van sijne broeders.

3. De groote schade die sy doet, dry hinderende met een woordt; den achterklapper, die hem hoort, ende den ghenen daer hy af spreeckt.

4. De noodelickheydt ende swaericheyt der restitutie van den naem der ghener dien wy gehindert hebben.

Welck is het neghenste ghebodt?

⁺ En begheert niemandts bedde-ghenoot.

Wat verbiedt ons Godt in het 9. ghebodt?

Consent oft behaghen in oneerlicke ghedachten: als 1. ^a Vrije ende volkomen begheerte tot eenich oneerlick werck, al is't dat men dat niet en doet: de welcke begheerte sulck' eene sonde is, als het werck soude wesen, waer't dat het ghevolght waer.

⁺ 2. Vry behaghen in eenighe oneerlicke ghepeysen, sonder begheerte van het uytwendich werck te volbrenghen.

3. Traecheydt in onsuyuere ghepeysen te verdrijuen, als men gevoelt dat men die heeft:

+ Apoc. 12. 10.

+ Deut. 5.

a Eccli. 25. 28.
Matth. 5. 28.

+ Eccli. 18. 30. 31.

[p. 157]

dan is de sonde soo groot, als de traecheyt is in die te wederstaen.

Zijn alle onkuysche ghepeysen sonde?

Neen sy: want die ons mishaghen, ende pijnlick vallen, en zijn geen sonde; maer oorsake van verdienste. Sy zijn nochtans perijckeleus, ende daerom moeten wy gedurichlick ouer ons-seluen waken, ende vromelick strijden, ende die van ons verdrijuen, ghelijck wy souden uyt onsen schoot werpen eene brandende kole viers, die daer onvoorsienlick quam in te vallen.

Wat beveelt ons Godt in dit 9. ghebodt?

Ons herte besich houden met suyuere ghepeysen; ende, ^a daer uyt terstondt alle onsuyuerheydt werpen.

Welck is het tienste ghebodt?

a Iob 31. 1. 2.

10. Noch iemandts goedt, 't zy kleyn oft groot.⁺

Wat verbiedt ons Godt in het 10. ghebodt?

Alle consent in eenighe dieuerije; dat is, in ⁺ het nemen oft achterhouden van eenich onrechtveerdich goedt.

Wat beveelt ons Godt in het 10. ghebodt?

1. Ons ^b herte suyer houden van alle begheerten der tijdelicker goederen.

+ Deut. 5.

+ Psalm. 61. 11.
1. Tim. 6. 10.

b 1. Tim. 6. 6.
Act. 20.

[p. 158]

2. ^a Te vreden wesen met het gene dat Godt ons verleent heeft.

3. Onsen kost rechtveerdichlick winnen.

En sondight men oock met ghepeysen niet teghen de andere gheboden?

Jae't, seer lichtelick.

Waerom verbiedt men dan alleen uytdruckelick de ghepeysen teghen dese twee gheboden?

Om dat de menschen hier min op achten, ende daer in dickwijlder vallen: want wy door onse quade begeerlickheydt tot de wellusten des vleeschs ende tijdelick goedt ^b al te seer gheneghen zijn.

Welcke zijn de alderbeste middelen om dese gheboden wel te onderhouden?

Dese, te weten: 1. Godt seer dickwijls voor de kennisse van sijnen wille dancken, ende om die wel te volbrenghen gratie begheeren.

2. Alle auenden, voor de nacht-ruste, ons neerstelick in de gheboden ondersoecken.

3. Alle weken nae bequaemheyt biechten, ende het H. Sacrament tot versterckinghe in de deughdt ontfanghen.

4. Kleyn achten al dat verganckelick is; ende met gantscher affectie soecken te smaken dat eeuwich is, ende dat ons in de liefde Godts kan voorderinghe doen.

a 1. Tim. 6. 8.

b Gen. 8. 21.