Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De X X I I I I. lesse.
Van de tien Gheboden Godts in't ghemeyn, ende het aenroepen der Heylighen.

Is't ghenoech, dat men Godt ende onsen naesten met der herten bemint?

Neen't: maer men moet dat oock toonen met der daedt.

Hoe sullen wy dat toonen met der daedt?

Door het neerstich a onderhouden van Godts gheboden.

Welcke zijn de tien gheboden Godts, soo sy staen in de H. Schrifture?

1. b Ick ben den Heere uwen Godt, die v geleydt heeft uyt het landt van Egypten, uyt het huys der slauernije. c Ghy en sult voor v gheenen afgodt oft ghesneden beeldt maken, om die te aenbidden: want ick ben den Heere uwen Godt.

2. Ghy en sult den naem des Heeren uwes Godts niet ydelick aennemen: want den Heere en sal hem niet onschuldich houden, die den naem van sijnen Heere ende Godt te vergheefs aenneemt.

+3. Weest ghedachtich dat ghy den Sabbath-dach heylich maeckt. Ghy en sult geen werck op dien dach doen, noch uwen sone, noch uwe dochter, noch uwen knecht, noch uwe dienstbode, noch uwe behelpighe beeste, noch den vremdelinck die binnen uwe poorten woont.

4. Eert uwen Vader ende uwe Moeder: +

op dat ghy langh mooght leuen op de aerde, de welcke uwen Heere uwen Godt v gheuen sal.

5. Ghy en sult niet doodt slaen. +

6. Ghy en sult gheen ouerspel + doen.

7. Ghy en sult niet stelen. +

8. Ghy en sult teghen uwen naesten + gheene valsche ghetuyghenisse spreken.

9. Ghy en sult uwes naesten huysvrouwe + niet begheeren.

10. Noch sijn huys, noch sijnen acker, + noch sijnen knecht, noch sijn dienstwijf, noch sijnen os, noch sijnen esel, noch iet van al dat hem toebehoort.

Hoe veel Hoofdtdeelen der gheboden Godts zijn-der?

Twee: nae het ghetal van de twee gheboden der Liefde, die Godts gheboden uytlegghen; ende der twee steener tafelen, in de welcke Godt die gheschreuen, ende Moysi op den berch van a Sinai ouergheleuert heeft.

Want de dry eerste bewijsen ons, hoe dat wy Godt bouen al beminnen, eeren, ende dienen moeten: ende waren gheschreuen in de eerste tafel.

De seuen laetste leeren ons, hoe dat wy

onsen naesten moeten beminnen, behelpsaem wesen, ende ons wachten van hem te hinderen: ende waren gheschreuen in de tweede tafel.

Wanneer heeft Godt dese gheboden ghegheuen?

Ten eersten, Godt heeft die den menschen t'samen a met het licht der nature inghedruckt.

Ten tweeden, hy heeft die in het oudt b Testament den Joden schriftelick vernieut.

Ten derden, Christus heeft die wederom in het nieu Testament c bevestight, ende allen menschen, van wat staet oft condicie dat sy zijn, belast te onderhouden.

Is't dan moghelick, dese gheboden te onderhouden?

Met d Godts gratie, die ons altijdt ghereedt is, en is't niet alleen moghelick, maer oock licht. Dit bewijst ons de H. Schrifture. Godt spreeckt e Deuteronomij in't dertichste: Dit ghebodt, welck ick v heden ghebiede, en is bouen v niet; maer seer nae by v, in uwen mondt, ende in v herte, op dat ghy 't doen soudt.

+S. Lucas beschrijft ons van Zacharia ende Elisabeth: Sy waren beyde rechtveerdich voor Godt, wandelende in alle de gheboden ende rechtveerdichmakinghen des Heeren onberispelick. Elck woordt heeft sijn ghewicht.

Dat sy oock licht ende smakelick zijn, bewijst ons den Wijsen-man, met dese woorden: + Daer en is niet beter, dan de vreese Godts; ende niet soeter, dan te sien in de gheboden des Heeren.

Dauid seght van sy-seluen: In den wech van + uwe ghetuyghenissen hebbe ick genoechte gehadt, ghelijck in alle rijckdommen, ende: Den wech van uwe gheboden hebbe ick gheloopen. +

Christus bevestight het selue, als hy seght: + Mijn iock is soet, ende mijnen last is licht. ende S. Jan: Dit is Godts liefde, dat wy sijne gheboden + en zijn niet swaer.

Is't noodtsakelick, dat wy Godts gheboden onderhouden?

Jae't. 1. want Godt selfs ons dit a beveelt.

2. want sonder het onderhouden van die, en kan niemandt salich worden.

Dit verkondight ons Dauid: b Vermaledijdt zijn sy, die afwjcken van uwe geboden. ende: c Ghy hebt versmaedt alle de ghene die afwijcken van uwe oordeelen, want onrechtveerdich is hun ghepeys.

Christus selfs leert ons: Is't dat ghy in't eeuwich + leuen wilt gaen, (dat is, Wilt ghy salich worden) onderhoudt de gheboden.

Waer uyt het blijckt valsch te zijn, dat de ketters segghen; onmoghelick te wesen, oft oock niet van noode ter salicheydt, dat wy Godts gheboden onderhouden souden.

Van het eeren ende aenroepen der Heylighen.

Is't teghen het eerste ghebodt, dat wy de Heylighen eeren ende aenroepen?

Gheenssins: want wy die niet en eeren ende aenroepen als oft sy Goden waren, met

eene opperste eere des herten, die wy Gode alleen schuldich zijn: maer met eene mindere eere; te weten, als besondere vrienden Godts, ende de ghene die ons by Godt veel konnen helpen.

Is't ghefondeert in de H. Schrifture, dat men de Heylighen moet eeren ende aenroepen?

Jae't seer vastelick: want, Ten eersten, wy moghen-se eeren, die Godt eert. Dat Godt sijne Heylighen eert, bewijst Christus, als hy seght: Soo wie my dient, dien sal mijnen Vader + eeren. Dese eere heeft S. Jan in sijne Openbaringhe aenschout, ende schrijft: Hier nae hebbe ick ghesien eene groote schare, die niemandt getellen en konde, 1. staende voor den throon, 2. ghekleedt met langhe witte kleederen, 3. hebbende palmen in hunne handen, als verwinners; 4. ende sy riepen, Salicheydt zy onsen Gode: ghebruyckende eenen lof van danckbaerheydt.

Ten tweeden, de heylicheyt der Heylighen is Godts heylicheydt. Dit leeren ons den H. Apostel a Paulus ende b S. Jacob; ende blijckt hier uyt: want Godt en verliest niemermeer sijne heerschappije ouer de gauen die hy uytdeylt, maer sal die c met ghewin eyschen van de ghene die-se ontfanghen: maer niemandt en kan loochenen, wy en moeten Godts heylicheydt eeren: soo moeten wy dan de Heylighen eeren. Dit versoeckt van alle menschen den Konincklicken Prophete Dauid, als hy sijnen laetsten Psalm met dese woorden begint: d Looft den Heere in sijne Heylighen. Dit geschiedt in dry manieren. 1. Als wy bekennen dat de heylicheydt der salighe van Godt

komt, Gode toebehoort, ende dat wy Godt daer voor dancken. 2. Dat wy de Heylighen selfs, nae die, in weerde houden, ende achten veel te vermoghen by Godt. 3. Dat wy hen daer nae eeren, ende hunne macht tot onsen troost versoecken ende ghebruycken. Anders, die Godlicke gauen souden te vergheefs wesen. Godt vermaent ons door Ecclesiasticum, dat wy de Heylighen sullen eeren. a Laet ons louen de glorieuse Mannen, seght hy, ende hy noemt-se daer b Menschen van machte, c Mannen der bermherticheydt. d Hun saedt ende hunne glorie en sal niet verlaten worden. Hunne lichamen zijn in vrede begrauen, ende hunnen naem leeft van gheslachte tot gheslachte. Laet het volck vertellen hunne wijsheydt, ende hunnen lof laet de vergaderinghe der gheloouighe verkondighen: ende beghint voordt te prijsen Enoch, Abraham, Isaac, Moysen, Aaron, ende meer andere, tot het eynde van dien boeck, daer in besluytende vijf volle capitelen.

Ten derden, de H. Schrifture leert ons, dat de Heylighen voor ons bidden. Dit is kennelick uyt de boecken der Machabëen: alwaer + Judas Machabeus in een visioen siet Oniam den oppersten Priester, ende Jermiam den Prophete, die beyde ouerleden waren, Godt bidden voor het Jodsch volck. Judas hier door verweckt zijnde, heeft den slach teghen Nicanorem aengenomen, ende heeft hem ouerwonnen. In S. Jans Openbaringhe staet + aldus: De vierentwintich ouders zijn ghevallen voor het Lam, hebbende gulde schalen, vol reuck-offers, welck zijn de gebeden der Heylighen. Den Enghel Raphael seght oock tot

+ den ouden Tobiam: Doen ghy badt met tranen, ende begroeft de doode, ende verliet uwe noen-maeltijdt, ende berghdet de doode in v huys in den dach, ende des nachts begroeft ghy die, soo offerde ick v ghebedt den Heere.

Ten vierden, de H. Schrifture leert ons, dat wy de Heyligen moeten aenroepen: want den Patriarch Jacob, gebenedijdende de kinderen + van Joseph, seght: Den Enghel die my verlost heeft van alle quaden, wille dese kinderen ghebenedijden. Hy en seght niet, Godt; maer, Den Enghel, dat is, Godt door sijnen Engel. Volght: Ende laet mijnen naem aengheroepen worden ouer hen-lieden, ende oock de namen mijner vaderen Abraham ende Isaac.

+ Tobias wenscht sijnen sone in sijne reyse voorspoedt, segghende: Wel moet ghy wandelen, ende Godt zy in uwen wech, ende sijnen Enghel zy met v in den wech. Bemerckt dat hy Godt ende den Enghel beyde aenroept, ende daerom Gode gheen onghelijck en doet. Dese kostuyme heeft den H. Prophete Job gehadt, nae de welcke sijne vrienden tot hem + segghen: Roept, oft daer iemandt is die v andwoorde; ende keert v tot eenigen van de Heyligen. Godt selfs verweckt ons tot het versoecken der hulpe sijner Heylighen: want hy toont dat hy om hunnen wille ons begheert te helpen. Dit zijn Godts woorden tot Isaac in den + boeck Genesis: Ick ben Abrahams uwes vaders Godlijck sal v gebenedijden om Abraham mijnen dienaer. Soo oock in den vierden + boeck der Koninghen, tot Ezechiam den Koninck: Ick sal dese stadt beschermen om Dauid

mijnen dienaer, ende hy heeft by nachte eenen Enghel gesonden, die in den legher van Sennatherib, Koninck van Assyrien, verslaghen heeft a honderdt ende vijfentachtentich-duysendt mannen.

Wat eere doet de Catholijcke Kercke den Heylighen Godts?

1. Sy draeght hen sulcke inwendige reuerentie, als Princen van het rijck Godts wel betaemt.

2. Sy eert uytwendichlick hunne namen, beelden, grauen, kercken, autaren, reliquien.

3. Sy versoeckt oodmoedichlick hunnen bijstandt ende hulpe by Godt.

4. Sy viert hunne feestdaghen, ende verkondight den volcke hun leuen.

5. Sy arbeydt om hunne deughdelicke exempelen nae te volghen.

Dit is de eere die Godts Heyligen geschiedt. Het welck wy bemerckende wel moghen segghen met den Konincklicken Prophete: Vwe + vrienden zijn my uyt der maten seer eerlick geworden, o Godt; uyt der maten seer is hunne heerlickheydt versterckt.


Vorige Volgende