Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

[p. 71]

De X V I. lesse.
Van de plaetsen der ouerledene, ende van de Aflaten.

Hoe veel plaetsen zijn daer nae dit leuen voor de ouerledene?

De H. Schrifture leert ons dat daer dry plaetsen zijn: te weten, 1. den hemel. 2. het vaeghvier. 3. de helle.

Wie zijn sy, die terstondt nae hunne doodt van mondt ten hemel gaen?

Alle de ghene die in de gratie Godts, sonder ⁺ eenighe schuldt, steruen. Dese plaetse is eeuwich, ende onveranderlick. Van dese plaetse spreeckt de H. Schrifture: Salich zijn sy ⁺ die arm van gheeste zijn; want het rijck der hemelen behoort hen toe. Ende: Komt ghy ⁺ gebenedijdde mijns Vaders: besit het rijck, dat v bereydt is van het beghin der wereldt.

Wie zijn de ghene die nae hunne doodt in't vaeghvier gaen?

Alle de gene die steruen in de gratie Godts, met schuldt oft pene van eenighe daghelicksche sonde: oft die niet gantsch voldaen en hebben voor de ghebleuen pene van de vergheuen doodtsonden.

Bewijst ons de waerheyt van het vaeghvier uyt de H. Schrifture?

Den heylighen Apostel, schrijuende tot de Corinthien, spreeckt daer af seer klaerlick, als ⁺ hy seght: Eens-iegelicks werck, hoedanich dat het is, sal het vier vertoonen in den dach des

+ Apoc. 21. 7.

+ Matth. 5. 3.

+ Matth. 25. 34.

+ 1. Cor. 3. 13.

[p. 72]

Heeren. Is't dat iemandts werck bernt, soo sal hy schade lijden, maer hy sal behouden wesen: soo nochtans, als door het vier. Dan dach des ⁺ Heeren, is dien dach, als Godt ons uyt dit leuen sal roepen, om te gheuen loon nae onse ⁺ wercken. Is't dat iemants werck onvolmaeckt is, ende besmet met eyghene liefde, hy sal salich worden: soo nochtans, dat sijn werck sal in het vier ghesuyuert worden, ende voor soo veel schade lijden van min gheloont te wesen in den eeuwighen loon.

Bemerckt voordt in de voorseyde sententie, ten eersten, dese woorden: Hy sal als door het vier behouden worden. Dat woordt, als, beteeckent, dat het vier gheene oorsake en is van sijne salicheyt; al is't dat het de sielen suyuert, om rascher de eeuwighe salicheydt te verkrijghen: maer dat eyghenlick oorsake is van onse salicheydt, is, dat wy steruen in de gratie Godts.

Bemerckt 2. dat daer nae dit leuen maer twee vieren en zijn, te weten, de helle ende het vaeghvier. Dese woorden Pauli en konnen niet verstaen worden van de helle, want daer en valt gheene verlossinge: soo dan moeten-se ⁺ verstaen worden van het vaeghvier.

Hoe konnen de gheloouighe sielen, die in't vaeghvier zijn, gheholpen worden?

1. Door de ghebeden der Heyligen die in den hemel zijn. Hierom beghint de H. Kercke aller gheloouigher sielen gedachtenisse op 't hoochtijdt van alle Heylighen nae den noene.

2. Door onse ghebeden, aelmoessen, vasten, goede wercken, ende sacrificien. Dit blijckt

+ 1. Thess. 5. 2.

+ Luc. 12. 40.

+ Isaiae 66. 24.

[p. 73]

openlick uyt de H. Schrifture: want Judas Machabeus heeft te Jerusalem sacrificie ⁺ doen opofferen voor de verslaghene in den strijdt teghen Gorgiam, ende daer toe vergadert twelf duysent dragmen siluers, ende die ghesonden te Jerusalem; daer oock by staet: Het is dan een heylich ende salich ghepeys, ⁺ voor de ouerledene te bidden, dat sy van sonden moghen ontbonden worden.

Tot aelmoessen geuen voor de ouerledene, verweckt den ouden Tobias sijnen sone: V ⁺ broodt ende uwen wijn stelt op de begrauenisse van eenen rechtveerdighen: ende en wilt daer af niet eten oft drincken met de sondaers. Bemerckt . Dat alleen den rechtveerdighen kan door aelmoessen geholpen worden: want den onrechtveerdighen wordt verdoemt, ende en is niet helpelick. 2. Op de begrauenisse; bediedt nae de Hebreeusche tale, Om, oft, Ter oorsake van de begrauenisse. 3. En wilt daer af niet eten met de sondaers. Dit verbiedt hy, want den Wijsen-man seght: Die sijne ooren ⁺ afkeert op dat hy de wet niet en hoore, diens gebedt sal afgrijselick wesen. soo dat den sondaer van Godt niet verhoort en wordt, voor wien dat hy oock bidt.

Hier toe vermaent ons oock Ecclesiasticus: ⁺ Van eenen dooden en verbiedt de gratie niet. Vraghe: Van wat dooden? Die in den hemel zijn, en hebben gheene hulpe van doen: Die in de helle zijn, en kan gheenen bijstandt baten: soo dan, dat is alleen te verstaen van de doodt die in't vaeghvier zijn, ende hen-seluen niet helpen en konnen, maer nochtans van ons gheholpen konnen worden.

+ 2. Mach. 12. 43.

+ 2. Mach. 12. 46.

+ Tob. 4. 18.

+ Prou. 28. 9.

+ Eccli. 7. 37.

[p. 74]

Wie zijn de ghene die nae hunne doodt in de helle gaen?

Die steruen in eenighe onvergheuen doodtsonde: voor exempel, in dronckenschap, onkuyscheydt, nijdicheyt, onrechtveerdicheydt, etc. want dese steruen in de volkomen vijandtschap Godts. Dese plaetse is eeuwich ende en laet gheene verlossinghe toe; want Isaias ⁺ seght: Hunnen worm en sal niet steruen, ende hun vier en sal niet uytghebluscht worden. Van de helle spreeckt Christus by S. Mattheum: ⁺ Gaet van my ghy vermaledijdde in't eeuwich vier, dat bereydt is den duyuel met alle sijne ghesellen.

Hoe veel plaetsen hebben de ketters, ende andere ongheloouighe?

Maer eene: te weten, de helle. Want Paulus noemt de ketters, ^a wederstanders der waerheydt, ende verworpen van't ghelooue: ende den seluen leert, dat ^b sonder ghelooue niemandt en kan salich worden. ende Christus seght: ^c Die niet en ghelooft, sal verdoemt zijn.

+ Isaiae 66. 24.

+ Matth. 25. 41.

a 2. Tim. 3. 8.

b Heb. 11. 6.

c Marc. 16. 16.

Van de Aflaten.

Konnen de sielen in't vaeghvier door Aflaten gheholpen worden?

Jae sy, seer lichtelick ende sekerlick.

Wat zijn Aflaten?

Vergheuenisse der gebleuen pijnen, die wy schuldich waren te lijden voor onse vergheuen sonden.

Blijuen daer dan eenighe pijnen, als de sonden vergheuen zijn?

[p. 75]

Jae't seer dickwils: namelick als het berou ende de penitentie van den sondaer minder is, dan de misdaedt was. Soo heeft Dauid vergheuenisse van sijn ouerspel verkreghen: ⁺ dies niet tegenstaende, heeft hem Godt ghestraft met het steruen van sijnen sone.

Hoe geschiedt dese vergheuenisse door de Aflaten?

Als wy buyten het ghebruyck der H. Sacramenten deelachtich gemaeckt worden der voldoeninghen Christi, ende sijner Heylighen; die in den Schat der heyliger Kercke, tot gheestelicke behelpsaemheyt der gheloouighen, bewaert worden.

Bewijst ons wat klaerder het besluyt van desen geestelicken Schat der heyliger Kercke.

1. Alle wereldtlicke Republijcken hebben tijdelicke Schatten, tot behelpsaemheydt van de ghemeynte. Soo heeft oock de H. Kercke, die de alderedelste Republijcke deser wereldt is, eenen geestelicken Schat, tot troost der sielen.

2. Desen Schat wordt gemaeckt van de oneyndelicke verdiensten ende voldoeninghen Christi ende sijner lieuer Heylighen.

3. Om dit te verstaen, bemerckt uyt de heylighe Schrifture, dat alle goede wercken, die uyt de liefde spruyten, tweederley krachten hebben. De eerste kracht is, dat sy verdienen loon, soo Christus leert: Roept de wercklieden, ⁺ ende gheeft hen hunnen loon. ende Ecclesiasticus: De benedictie des Heeren haest ⁺ haer tot den loon der rechtveerdige. De tweede kracht is, dat sy voldoen voor de gemaeckte schuldt der sonden.

+ 2. Reg. 12 13.

+ Matth. 20. 8.

+ Eccli. 11. 24.

[p. 76]

Dit leert den Enghel Raphael den ouden ⁺ Tobiam: De aelmoesse verlost van de doodt, ende sy is't die de sonden suyuert, ende doet bermherticheydt vinden.

4. De goede wercken Christi in beyde dese krachten zijn ghenoechsaem om duysent werelden salich te maken; veel moet hier dan ouerblijuen, nae dat soo luttel menschen salich worden van eene wereldt: dit wordt al bewaert, ende maeckt den Schat der heyliger Kercke; gevoeght met de voldoeningen der Heyligen, die oock seer menichvuldich zijn: want sommige en hebben niet te voldoen gehadt, d'andere seer luttel, ende hebben nochtans al seer vruchtbaer gheweest in alderhande goede wercken den gantschen tijdt van hun leuen.

Hoe wordt dese macht ghedispenseert ende medegedeylt den geloouigen?

De H. Kercke, als Christi erfghename bruydt, heeft macht ouer desen gheestelicken Schat; ende wordt van haer in tweederley manieren uytgedeylt. 1. Door het ghebruyck der H. Sacramenten, die Christus selfs ingestelt, ende haer ghelaten heeft. 2. Door het uytdeylen der Aflaten, buyten de heylige Sacramenten.

Wie heeft in de H. Kercke macht om desen Schat uyt te deylen?

Den Paus van Roomen: want hy is den eyghenen stadthouder Christi, ende naevolgher van S. Peeter. Ende voordt, nae de mate van sijn ordinaris toelaten, de generale Concilien, Artschbischoppen, ende Bischoppen: andere mindere Prelaten niet dan door besondere commissie ende gratie.

+ Tob. 12. 9.

[p. 77]

Dese macht is gefondeert in de H. Schrifture, te weten, Matthei in't sestienste: V sal ⁺ ick gheuen de sleutels der hemelen: ende in't achttienste; Wat ghy ontbinden sult op de aerde, ⁺ dat sal ontbonden wesen in den hemel. Wat, seght hy; te weten, 't zy sonde, 't zy schuldt van pijne: want dese twee dinghen beletten den mensch in den hemel te komen, ende worden den mensche afghenomen door de macht der H. Kercke, die sy van Christo ontfanghen heeft.

Moeten wy dese Aflaten groot achten?

Vytnemende groot: want 1. Sy besluyten den prijs onser verlossinghe, ende verdiensten onses Salichmakers.

2. Want wy seer traech zijn tot penitentie voor onse sonden, daerom moeten wy soodanighe middelen waernemen, om ons ter salicheydt te helpen.

3. Om dat sy ons verlossen uyt de pijnen des vaeghviers: die, nae de leeringhe van S. Augustijn, te bouen gaen alle de pijnen deser wereldt.

4. Sy nemen ons af de beletselen van den hemel: den welcken wy anders noch soo licht, noch soo rasch en souden verkrijghen.

Wat moeten wy doen om te verkrijghen eenighe Aflaten?

Wy moeten in staet van gratie, binnen den genoemden tijdt, volbrengen al dat daer vereyscht wordt van den ghenen die-se ghegheuen heeft.

+ Matth. 16. 19.

+ Matth. 18. 18.